Co to znaczy, że dom jest energooszczędny? Jakie warunki musi spełnić?

Przeglądając projekty domów energooszczędnych, łatwo zorientować się, że mają one pewne cechy wspólne. Bardzo istotnym elementem jest choćby bryła budynku – zaprojektowana w taki sposób, by wyeliminować mostki termiczne oraz zapewnić wysoką izolacyjność przegród zewnętrznych, a także w maksymalnym stopniu czerpać energię z zewnętrznych warunków naturalnych. Efekt ten pozwalają osiągnąć konkretne rozwiązania i materiały do minimum ograniczające straty energii. 

Poniżej znajdziesz informacje, jakie kryteria musi spełnić dom, aby nazwać go domem energooszczędnym, z czego zbudowany jest dom energooszczędny i jakie dodatkowe rozwiązania pozwolą uzyskać pożądany efekt. I choć sama forma domu to zwykle prosty i regularny kształt, nie musisz obawiać się monotonii.

Różnorodność projektów jest tak duża, że każdy znajdzie wśród nich budynek odpowiadający swoim wymaganiom. Dowiedz się, jak sprawdzić, czy dom jest energooszczędny i czym sugerować się podczas wyboru.

Kiedy budynek jest energooszczędny? Jakie parametry o tym decydują?

Jakie warunki musi spełniać dom energooszczędny? Jak wspomnieliśmy już wcześniej, podstawowym kryterium, dzięki któremu dany budynek można zaliczyć do tej kategorii, jest bardzo niskie zapotrzebowanie na energię. O takiej właściwości mówią dwa parametry – współczynniki energetyczne.

• Współczynnik EP

Określa on wysokość zapotrzebowania budynku na nieodnawialną energię pierwotną potrzebną do wszelkich podstawowych działań, na przykład zapewnienia ogrzewania i podgrzania wody, chłodzenia, oświetlenia, wentylacji czy zasilenia urządzeń domowych. Zgodnie z obowiązującymi normami domy energooszczędne powinny mieć współczynnik EP na poziomie niższym niż 60 kWh/m kw./rok.

• Współczynnik EUco

Ten wskaźnik określa zapotrzebowanie budynku na ciepło, czyli na energię użytkową przeznaczoną do ogrzewania domu. Jaki dom jest energooszczędny? W myśl obowiązujących przepisów wartość wskaźnika EUco dla domów energooszczędnych nie powinna być wyższa niż 40 kWh rocznie (NF 40).

Powyższe liczby są wynikiem uwzględnienia w projekcie domu bardzo wielu szczegółów. Najistotniejsze elementy, które decydują o stopniu energooszczędności budynku, to:

• wielkość budynku, w tym kubatura i ogrzewany metraż;
• kształt bryły oraz jej szczegóły konstrukcyjne (dom piętrowy lub parterowy);
• liczba i wielkość okien, a także ich usytuowanie względem stron świata;
• układ pomieszczeń;
• materiały zastosowane do wykonania dachu, podłogi oraz przegród;
• ocieplenie domu i wentylacja.

Co do zasady, im mniejszy dom, a więc im mniejsza powierzchnia przegród, przez które przenika ciepło, tym mniejsze będą straty termiczne. Trzeba jednak mieć na uwadze fakt, że decyduje o tym również stopień skomplikowania bryły. Jeśli dom faktycznie ma być energooszczędny, musi być zwarty w swej konstrukcji. Warto zatem, wybierając projekt, zweryfikować także stosunek powierzchni przegród zewnętrznych do kubatury, czyli A/V. Im mniejszy, tym lepiej.

Najbardziej optymalny będzie dom wybudowany na planie prostokąta, z prostym, dwuspadowym lub jednospadowym dachem, pozbawiony wykuszy i lukarn. Do wyraźnie mniejszych strat ciepła dochodzi w domach piętrowych i domach z poddaszem użytkowym. Dlaczego? Dzieje się tak głównie dlatego, że istotne miejsce utraty ciepła stanowi dach, którego powierzchnia jest największa (w stosunku do powierzchni użytkowej) w budynkach parterowych.

Wybierając projekt domu energooszczędnego, warto zwrócić uwagę również na okna. Duże przeszklenia, a więc duże okna, szklane dobudówki i tarasy, mają rację bytu jedynie od strony południowej, gdzie ich obecność ma sens ze względu na poziom nasłonecznienia. Z tego samego względu architekci zwracają uwagę na układ pomieszczeń, lokalizując po stronie północnej te o funkcji pomocniczej, zaś po stronie południowej – pokoje mieszkalne.

Sprawdź gotowe projekty domów energooszczędnych!

Padme 6

4 899 zł

4 999 zł

Magnat 4

4 912 zł

6 140 zł

Iryda Duo (1878)

3 890 zł

4 390 zł

Projekty domów energooszczędnych

Dom energooszczędny a dom pasywny – czym się różnią?

Wiemy już, że domy energooszczędne wyróżniają się obniżonym zapotrzebowaniem na energię. Czym jednak różnią się od domów pasywnych?

Mówiąc najprościej, każdy dom pasywny jest domem energooszczędnym, ale nie każdy dom energooszczędny jest pasywny. Budynki energooszczędne powstają z myślą o jak najmniejszej utracie energii, natomiast konstrukcję domów pasywnych tworzy się z myślą nie tylko o zmniejszeniu zużywanej energii, ale również z intencją odzyskania i ponownego wykorzystania energii.

Inne są także liczby. Jak wspomnieliśmy już wcześniej, maksymalne zużycie energii domów energooszczędnych wynosi 70 kWh/m²/rok, natomiast w przypadku domów pasywnych nie może przekroczyć 15 kWh/m²/rok. Z kolei wskaźnik EUco dla domów energooszczędnych nie może przekraczać 40 kWh rocznie (NF 40), zaś w przypadku domów pasywnych jest to 15 kWh w skali roku (NF 15).

Zarówno dom pasywny, jak i energooszczędny to rozwiązania, które zaprocentuje podczas eksploatacji wymiernymi korzyściami finansowymi. W przypadku domu pasywnego oszczędności te są wyższe.

Trzeba natomiast pamiętać, że dom pasywny jest obwarowany dodatkowymi wymaganiami, na przykład w kwestii wyboru działki o szczególnych parametrach. Domy energooszczędne pozostawiają w tym zakresie większą dowolność. Wybór pomiędzy tymi budynkami jest zatem indywidualna kwestią.

Droga dojazdowa do działki. Ile kosztuje i jaką musi mieć szerokość?

Jakie ogrzewanie będzie najlepiej sprawdzać się w domu energooszczędnym?

Mimo że domy energooszczędne mają znacznie niższe zapotrzebowanie na energię niż te tradycyjne, także i w nich musimy zapewnić optymalny system ogrzewania. Jak ogrzać dom energooszczędny, by osiągnąć najlepszy efekt?

Choć dużą popularnością nadal cieszą się systemy ogrzewania napędzane tradycyjnymi paliwami, na przykład węglem, coraz większą popularność zyskują alternatywne rozwiązania: pompy ciepła, kotły gazowe, elektryczne, nagrzewnice powietrza. Tendencja ta wynika po części z rosnącej świadomości inwestorów, po drugie zaś – ze specyfiki energooszczędnego domu.

Jego właściwości pozwalają wykorzystać metody, które w innych okolicznościach nie byłyby tak efektywne. Ile kW na m² dom energooszczędny potrzebuje? Z wyliczeń wynika, że może to być zaledwie 30 kWh/m²/rok.

Dobrym przykładem ogrzewania, które sprawdzi się w domu energooszczędnym, a w tradycyjnym już nie, są nagrzewnice powietrza. Chętnie wybierane są również sposoby ogrzewania, dające możliwość pełnej automatyzacji, nie angażujące użytkownika. Zalicza się do nich ogrzewanie elektryczne oraz ogrzewanie gazowe. Jego istotną zaletą jest fakt, że nie wymagają odrębnego pomieszczenia na kotłownię, gdyż kocioł można umieścić w pomieszczeniu gospodarczym czy nawet korytarzu.

Jakie ogrzewanie w domu energooszczędnym najlepiej stosować?

Odpowiednia izolacja i ocieplenie w domu energooszczędnym

Jak wspomnieliśmy już na początku, dom energooszczędny musi mieć odpowiednio wykonaną izolację, która pozwoli utrzymać współczynnik ciepła na pożądanym poziomie. Największe straty ciepła budynku wynikają z jego przenikania przez przegrody zewnętrzne i dach, dlatego to właśnie na te miejsca trzeba zwrócić szczególną uwagę. 

Jak dobrze ocieplić dom energooszczędny? Ściany i ławy fundamentowe potrzebują przynajmniej 20 cm warstwy izolacyjnej (zazwyczaj styropianu), podłoga na gruncie 15 cm, natomiast dach musi być zaizolowany wełną mineralną grubości 30 cm. Często jednak architekci podwyższają te parametry. Zwracają też uwagę na to, jaki styropian na dom energooszczędny zostanie wybrany. Sprawdza się przede wszystkim styropian grafitowy o bardzo niskim współczynniku przewodzenia ciepła.

Jakie jeszcze materiały izolacyjne można wybrać? Do najczęściej używanych zaliczają się: wełna mineralna, wata szklana, spieniony polistyren, polistyren ekstrudowany, spieniony poliuretan, perlit i spieniony polichlorek winylu. Warto sprawdzać parametry każdego z tych materiałów.

Dobrym pomysłem jest wykorzystanie spienionego polistyrenu, który charakteryzuje stosunkowo niski koszt i krótki czas zwrotu inwestycji. Wykazuje dobre właściwości również w odniesieniu do chłodzenia budynku, co będzie korzystne latem.

Można także, decydując się na dom piętrowy czy dom parterowy energooszczędny, sięgnąć po bardziej nowoczesne technologie. Są one w stanie zastąpić budownictwo tradycyjne i konwencjonalne metody ocieplania budynków. Mowa na przykład o ICF – połączeniu styropianu z betonem, określanym mianem szalunku traconego.

To doskonały przykład materiału izolacyjny, który można zastosować „od fundamentu aż po dach”. Tradycyjne metody murowane, czyli beton komórkowy, silikaty czy ceramika, wymagają odrębnej izolacji, co zwiększa koszty i wpływa na grubość ścian.

Niezależnie od zastosowanych materiałów kluczowa w budownictwie energooszczędnym jest troska o detale, na przykład o miejsca mocowania okien, nadproża, wieńce. Wszędzie tam trzeba zadbać o wzorowe ocieplenie, eliminujące ryzyko powstawania mostków termicznych. Są to wymagania wyższe niż w typowym budownictwie, jednak procentujące w przyszłości.

W domach energooszczędnych unika się zresztą budowania balkonów o płycie łączonej ze stropem. Straty ciepła powstające w ten sposób są porównywalne ze stratami wynikającymi z brakiem ocieplenia kilku metrów kwadratowych ściany zewnętrznej. Jeśli więc zależy ci na balkonie, lepiej wybrać opcję, w której jest on dostawiany do budynku na własnej konstrukcji lub łączony ze stropem specjalnymi łącznikami z warstwą izolacji.

Jakie korzyści niesie ocieplenie fundamentów?

Zobacz projekty domów parterowych energooszczędnych!

Wymarzony 4

4 832 zł

6 040 zł

Tymoteusz Rex (1691)

3 690 zł

4 190 zł

Słoneczny 2

3 792 zł

4 740 zł

Projekty domów parterowych energooszczędnych

Ile kosztuje wybudowanie domu energooszczędnego?

Jak wspomnieliśmy już wcześniej, w przypadku inwestowania w domy energooszczędne, ceny realizacji projektu są wyższe niż w budownictwie tradycyjnym. Obecnie jednak nie są to różnice tak duże jak jeszcze kilka lat temu. Późniejsza eksploatacja pozwala natomiast sporo zaoszczędzić.

Zacznijmy jednak od podstaw. Ile kosztuje budowa domu energooszczędnego? Czy można i jak tanio zbudować dom energooszczędny?

Rozpocząć musimy od projektu. Gotowe projekty domów energooszczędnych wiążą się z wydatkiem od ok. 3000 zł do ok. 6000 zł, w zależności od metrażu i specyfiki budynku energooszczędnego. Wszelkie zmiany w projekcie są możliwe, natomiast pociągną za sobą dodatkowe koszty. W większości przypadków opłaca się je jednak ponieść, gdyż projekt indywidualny kosztować może ok. 15 000 – 20 000 zł.

Sam koszt budowy domu energooszczędnego jest zróżnicowany i związany z wieloma zmiennymi, między innymi kubaturą i metrażem budynku, rodzajem zastosowanych materiałów, kształtem dachu, typem systemu grzewczego. Górna granica, oczywiście, w zasadzie nie istnieje. Szacunki Extradom wskazują natomiast, że energooszczędny dom o powierzchni ok. 100 m kw. (na przykład projekt Mini 4 energo) pochłonie ok. 260 000 zł, zaś budynek dwukrotnie większy (na przykład dom Hiacynt) – ok. 475 000 zł.

Kolektory słoneczne – solary. Czy warto inwestować w instalację solarną?

Jakie korzyści przyniesie wybudowanie domu energooszczędnego?

Kilkakrotnie wspomnieliśmy już w tym tekście, że ewentualne dodatkowe koszty związane z budową domów energooszczędnych warto ponieść ze względu na późniejsze oszczędności. Najważniejszą zaletą takich budynków jest podporządkowanie wszelkich aspektów konstrukcyjnych, rozwiązań budowlanych i instalacyjnych idei niskiego zużycia energii. Dzięki temu można wypracować istotne oszczędności na rachunkach, co jest uzasadnione i ekonomicznie, i ekologicznie.

Domy energooszczędne różnią się od wybudowanych w tradycyjny sposób kilkoma kluczowymi aspektami:

• Energooszczędny dom pozwala zużyć w ciągu roku nawet 3 – 5-krotnie mniej energii.
• Choć budowa domu energooszczędnego wciąż jest droższa, z roku na rok rozbieżności zmniejszają się.
• Domy ekologiczne oraz domy pasywne umożliwiają stworzenie we wnętrzach przyjaznego mikroklimatu, zwłaszcza korzystnych warunków termicznych i wilgotnościowych.
• Jeśli w domu ekologicznym zastosowane zostaną odnawialne źródła energii, możliwe będzie uniezależnienie się (częściowo lub nawet całkowicie) od dostawców prądu i gazu oraz ich wzrastających cen.

Dodatkowym ważnym argumentem przemawiającym za energooszczędnym budownictwem jest jego trwałość. Materiały stosowane w tej technologii siłą rzeczy wykazują korzystne, najwyższe parametry.

Najczęściej w Polsce sięga się po beton komórkowy o wysokiej izolacyjności cieplnej, wykonując ocieplenie konstrukcji już od fundamentów. Nie jest to natomiast jedyna opcja. Czy domy szkieletowe są energooszczędne? Oczywiście, mogą takie być pod warunkiem, że – tak jak każdy dom energooszczędny wykonany w innej technologii – spełnią wymagania techniczne.

Warto w związku z tym wiedzieć, jak obliczyć, czy dom jest energooszczędny. W internecie bez problemu znajdziesz gotowe wzory, pozwalające obliczyć kluczowe parametry. Sprawdź choćby: Jak obliczyć EUco konkretnego budynku. Poza wyliczeniami trzeba pamiętać o zachowaniu kluczowych aspektów, o których wspomnieliśmy wyżej, na przykład prostocie bryły, odpowiednim rozmieszczeniu okien czy solidnej izolacji.

Pamiętaj także, że energooszczędność jest stopniowalna. Obowiązujące w tej kwestii standardy zmieniały się przez lata, ale nawet i teraz granice norm dają spore pole manewru. W niektórych przypadkach domy energooszczędne są w stanie zbliżyć się pod względem technicznym do budynków pasywnych.

Dodajmy jeszcze, że rosnące zainteresowanie inwestycjami energooszczędnymi i pasywnymi nie jest już tylko kwestią indywidualnych upodobań. Zmieniają się przepisy prawa i normy techniczne, co oznacza, że wszystkie nowe inwestycje muszą zbliżać się do tego oszczędnego wzorca.