Porady
Dach
Ścianka kolankowa - czy warto zwiększyć wy...

Ścianka kolankowa - czy warto zwiększyć wysokość ścianki kolankowej?

Dach Ściany, sufity, tynki Elementy domu

Zuzanna Kaliska-Borowicz

03.03.2025 •

Niepozorna ścianka kolankowa znajdująca się nad najwyższym stropem pełni ważną funkcję w konstrukcji budynku, ponieważ stanowi oparcie dla dachu. Warto zwrócić na nią uwagę podczas wybierania projektu domu z poddaszem, ponieważ od tego, jaką będzie miała wysokość, będzie zależała funkcjonalność tego wnętrza. Dowiedz się, czym dokładnie jest ściana kolankowa, jaką powinna mieć wysokość i kiedy warto rozważyć jej podniesienie.

W artykule:

Czym jest ścianka kolankowa?
Jakie funkcje pełni ścianka kolankowa?
Czy ścianka kolankowa jest konieczna?
Rodzaje konstrukcji ścianek kolankowych
- Z czego jest wykonana ścianka kolankowa?
Zmiana wysokości ściany kolankowej - czy i kiedy warto?
‌Projektowanie ścianki kolankowej – kluczowe aspekty
Ścianka kolankowa a ocieplenie poddasza
Izolacja termiczna i akustyczna ścianki

Czym jest ścianka kolankowa?

Podstawowa definicja mówiąca o tym, co to jest ściana kolankowa, mówi, że jest to ściana nośna poddasza, która wznoszona jest na wieńcu stropowym ostatniej kondygnacji. Najczęściej występuje w projektach domów z dachem dwuspadowym i wówczas jest ułożona równolegle do kalenicy. Ściana kolankowa widoczna jest doskonale na poniższej wizualizacji (oznaczona kolorem czerwonym).

jasne poddasze z oknami dachowymi wizualizacja oznaczona ścianka kolankowa

Na ścianę kolanową zwróć uwagę w szczególności, jeśli wybierzesz projekt domu z poddaszem. Dlaczego? Jeśli ściana kolankowa będzie zbyt niska, wnętrze będzie mniej funkcjonalne. Jeszcze na etapie projektowania budynku (ale także i później) istnieje możliwość zwiększenia jej wysokości. Podwyższenie ściany kolankowej powoduje, że łatwiej jest urządzić przestrzeń poddasza, które oryginalnie miałoby ograniczone możliwości przez ostre skosy. Warto pamiętać, że im większa jej wysokość, tym większa uzyskana powierzchnia, dlatego inwestorzy często decydują się na podniesienie jej na grubość 1-2 pustaków.

Jakie funkcje pełni ścianka kolankowa?

Ścianka kolankowa jest przede wszystkim oparciem dla dachu, dlatego musi być wykonana solidnie. Jej zadaniem jest bowiem przenoszenie obciążeń z dachu (jego ciężaru własnego, a także leżącego na nim śniegu) na strop i ściany parteru lub niższych kondygnacji.

Jeśli chodzi o dom jednorodzinny, ściana kolankowa ma znaczenie także przy aranżacji przestrzeni poddasza. W przypadku niewykorzystywanego strychu zwykle nie zwraca się na nią uwagi. Jednak na poddaszu użytkowym jej odpowiednia wysokość zapewnia większe możliwości w kwestii ustawienia mebli, czy zamontowaniu specjalnych okien kolankowych.

Sprawdź: Jak urządzić malutką kuchnię na poddaszu ze skosami?

Czy ścianka kolankowa jest konieczna?

Z czysto technicznego punktu widzenia ściana kolankowa nie jest konieczna. W przypadku jej braku więźbę dachową można oprzeć bezpośrednio na wieńcu stropowym, używając do tego murłaty.

Gdy projekt domu przewiduje poddasze, odpowiednio wysoka ścianka kolankowa okazuje się niezbędna.

Jednak, gdy projekt domu przewiduje poddasze, odpowiednio wysoka ścianka kolankowa okazuje się niezbędna. Jej brak powoduje występowanie dużych skosów we wnętrzu, pod którymi trudno ustawić jakiekolwiek sprzęty czy meble. Takie niewielkie przestrzenie przy połaciach są także uciążliwe do utrzymania w czystości.

Rodzaje konstrukcji ścianek kolankowych

Jako konstrukcje nośne, ścianki kolankowe muszą być wykonane solidnie i z odpowiednich materiałów. Kluczową sprawą jest odpowiednie jej usztywnienie – może nim być dodatkowy wieniec lub słupki.

W przypadku domów z dachem dwuspadowym najczęściej ścianę kolankową umieszcza się wyłącznie z dwóch stron domu (nad ścianami równoległymi do kalenicy). Usztywniają ją słupki żelbetowe ułożone w odstępach około półtora metra.
Pod dachami czterospadowymi np. kopertowymi ścianka kolankowa opasa cały budynek i usztywniana jest bez słupów za pomocą wieńca uzbrojonego prętami.

Może Cię zainteresować: Ile kosztuje wykończenie poddasza i jakich materiałów najlepiej użyć?

Z czego jest wykonana ścianka kolankowa?

Jeśli ściana kolankowa wznoszona jest w trakcie budowy budynku, zazwyczaj wykonana jest z tych samych materiałów co pozostałe ściany, a więc np. z cegły, bloczków, pustaków. Przy podnoszeniu ściany kolankowej czasami używa się także żelbetu, dzięki któremu można skrócić czas wykonywania robót.

Jeśli dom jest w konstrukcji szkieletowej, stosowana jest zazwyczaj drewniana ścianka kolankowa. Od wewnątrz najprościej ją wykończyć płytami GK, czyli regipsem. Należy pamiętać, że powinny mieć one odpowiednią odporność na obciążenia, a także na wilgoć. Taki sposób wykończenia ścianki kolankowej wymaga wykorzystania profili – przyściennych UD, V do skosów oraz CD do sufitów.

Zmiana wysokości ściany kolankowej - czy i kiedy warto?

Zdarza się, że poddasze zostaje adaptowane na cele mieszkalne dopiero kilka lat po wzniesieniu budynku. Może się wtedy okazać, że ściana kolankowa jest zbyt niska, aby móc efektywnie zagospodarować przestrzeń. Wówczas można rozważyć zmianę jej wysokości. Ściankę kolankową warto podnieść przede wszystkim przy niewielkiej przestrzeni poddasza, gdy zamontowanie dodatkowych pustych ścianek zanadto zmniejszyłoby wnętrza i utrudniło ich zagospodarowanie. Zazwyczaj jest to niezbędne, gdy ścianki mają do 70 cm wysokości.

Kiedy warto podnieść ścianę kolankową?

gdy na poddaszu nie ma ścianki kolankowej, a Ty chcesz zaadaptować poddasze;
gdy ścianka kolankowa jest niższa niż 70 cm, a Ty chcesz zwiększyć dostępną przestrzeń i efektywnie ją wykorzystać.

Zwiększenie wysokości ścianki kolankowej pozwoli na większą swobodę w organizacji jego przestrzeni, gdyż pomieszczenia staną się przestronniejsze. Przykładowo przy ściance kolankowej wysokości 80 cm można postawić łóżko lub biurko, a nawet zamontować grzejniki. Dodatkowo w takich pomieszczeniach łatwiej o przestrzeń do przechowywania – wysokie meble, jak regały czy szafy, mogą nie mieścić się na niektórych poddaszach.

Zwiększenie wysokości ścianki kolankowej pozwoli na większą swobodę w organizacji jego przestrzeni.

Warto również wziąć pod uwagę, że jeśli ścianka kolankowa jest odpowiednio wysoka, nie ma potrzeby stosowania tzw. przedścianki. Przedścianka to lekka ściana, najczęściej wykonanej z płyty g-k na stelażu stalowym, oddzielająca niedostępną dla użytkownika, bardzo niską przestrzeń poddasza.

Należy pamiętać, że zmiany wysokości ścianki kolankowej można dokonać w gotowym projekcie domu jeszcze przed jego budową, a dokładnie w trakcie adaptacji projektu.

Sprawdź: Ile kosztują poszczególne zmiany w projekcie domu?

pokój dzienny z narożnikiem na poddaszu

‌Projektowanie ścianki kolankowej – kluczowe aspekty

Decydując się na podniesienie ścianki kolankowej już na etapie istniejącego budynku mieszkalnego, tak naprawdę podejmujesz się modyfikacji konstrukcji obiektu i wprowadzenia istotnych zmian w projekcie. Podniesienie ścianki kolankowej powoduje zwiększenie kubatury budynku i jego wysokości, dlatego trzeba brać pod uwagę wytyczne prawne. Zgodnie z art. 36a ust. 5 Prawa budowlanego jest to więc odstąpienie od zatwierdzonego projektu lub innych warunków pozwolenia na budowę. Kolejny punkt tego samego artykułu stanowi, że podniesienie wysokości domu nieprzekraczające 2 proc. nie będzie uznawane za istotne odstąpienie od projektu, ponieważ nie zwiększy to obszaru oddziaływania obiektu, nie będzie naruszało przepisów techniczno-budowlanych ani wywierać wpływu na inne ustalone warunki.

Niezbędne jest zwykle przygotowanie projektu zmiennego przez uprawnionego do tego celu inżyniera konstruktora. W projekcie tym trzeba uwzględnić:

nowe przeliczenia wysokości i kubatury budynku,
zestawienia i rysunki z opisem,
detale wykonania.

Ogólnie dopuszcza się zmianę wysokości ścianki kolankowej, a bez wpływu na bryłę i wygląd domu można ją podnieść o około 30 cm.

Jakie wymiary powinna mieć ścianka kolankowa?

Optymalnie jest, jeśli jej wysokość wynosi 100 cm, i to biorąc pod uwagę, że będzie ona już w stanie wykończonym. Jeśli w połaci dachowej są przewidziane okna dachowe, najlepiej nie podnosić ścianki kolankowej powyżej granicy 1 m, ponieważ utrudniać będzie to korzystanie z okien i ich mycie. Podniesienie ścianki kolankowej powinno odbywać się z zachowaniem proporcji budynku. Nie można przekroczyć maksymalnej wysokości domu, jaka określona jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Podniesienie ścianki kolankowej zmienia możliwości aranżacji przestrzeni, jaka znajduje się pomiędzy ścianką kolankową a kątem nachylenia dachu.

W budynkach, które nie mają poddasza użytkowego, wystarczy wykonanie niskiej ścianki – do 70 cm, by umożliwić przechowywanie pod skosem np. pudeł, ale bez zaburzenia proporcji bryły obiektu.
W budynkach, które mają lub będą mieć poddasze użytkowe, ścianki kolankowe powinny być wyższe. Jeśli będą miały od 80 do 100 cm, wówczas można tam wstawić np. łóżko sypialniane. Możliwy jest już wtedy również montaż okien kolankowych, a nie wyłącznie okien dachowych.
Ścianki wyższe, w przedziale 100-150 cm, pomieszczą kącik wypoczynkowy, stół czy biurko oraz umożliwią montaż toalety.
Ścinaki kolankowe mające 2 m wysokości umożliwią postawienie przy nich właściwie dowolnych mebli czy zamontowanie w nich okien.

Aspekt konstrukcyjny

Aspekty architektoniczne i techniczne są bardzo ważne, ponieważ podniesienie ścianki kolankowej wymaga dokonania pewnej ingerencji w strop lub wieniec stropowy bądź może spowodować konieczność dokonania przeróbki podparcia więźby dachowej. Słupy łączące wieniec ścianki kolankowej z wieńcem stropu muszą zostać podwyższone, chyba że mamy do czynienia ze ścianką kolankową bez wieńca.

Pod względem konstrukcyjnym podniesienie ścianki kolankowej uzależnione jest od jej wysokości oraz ciężaru dachu.

Ścianka kolankowa - zbrojenie

W tradycyjnej konstrukcji murowanej w ściance kolankowej umieszcza się rdzenie żelbetowe, a ona sama powinna być zakończona wieńcem żelbetowym, do którego kotwi się murłatę. Ścianka staje się sztywna, wytrzymała i jest zdolna przenosić siły rozporowe od dachu.
Natomiast dość niskie ścianki zwykle zbroi się prętami stalowymi wypuszczonymi z wieńca stropowego.
Wyższe ścianki kolankowe wymagają wykonania słupków żelbetowych.

Ściana kolankowa a kąt nachylenia dachu

Kąt nachylenia dachu ma duże znaczenie dla budowy ścianki kolankowej.

Jeśli obiekt charakteryzuje się małym spadkiem dachu, to wówczas podniesienie ścianki tego rodzaju może doprowadzić do zaburzenia proporcji i estetyki budynku.
W przypadku dachów o nachyleniu około 45 stopni takie podniesienie doda całej konstrukcji lekkości.

naturalna sypialnia na poddaszu z duza iloscia drewna

Zalety podniesienia ściany kolankowej

Wady podniesienia ścianki kolankowej

Zyskanie większej powierzchni użytkowej poddasza.
Większe możliwości aranżacji przestrzeni.
Większy komfort użytkowania poddasza (wyższe sufity umożliwiające swobodne poruszanie się po wnętrzach).
Brak konieczności montażu przedścianek.
Możliwość montażu okien kolankowych.

Większy koszt inwestycji.
Ingerencja w konstrukcję budynku.
Ryzyko niekorzystnego wpływu zmian na estetykę budynku.
Trudność w dopasowaniu okien połaciowych przy znacznym podniesieniu ścianki kolankowej (umieszczone zbyt wysoko mogą uniemożliwiać wyglądanie na zewnątrz, a nawet ich otwieranie).
Zwiększenie kubatury budynku, a więc także zużycia energii niezbędnej do jego ogrzania.

Ścianka kolankowa a ocieplenie poddasza

Poddasze użytkowe, które powstaje najczęściej wskutek podniesienia ścianki kolankowej, wymaga ocieplenia również w jej obrębie. Izolacja termiczna ścianki kolankowej może być wykonana z wykorzystaniem różnych materiałów, zależnych od jej konstrukcji.

Ścianka kolankowa w konstrukcji szkieletowej – stosuje się wtedy drewniany szkielet, w którym znajduje się materiał izolacyjny.
Ścianka kolankowa stanowiąca przedłużenie fasady wentylowanej – używa się przymocowanych płyt wiatroszczelnych od zewnętrznej strony szkieletu. Płyty muszą mieć bezpośredni kontakt ze szczeliną wentylacyjną.
Ścianka cofnięta – wykonywana na niskim poddaszu z murłatą na poziomie wieńca stropu; stosowane jest ocieplenie po stropie i ściance kolankowej. Izolacja powinna łączyć się z termoizolacją w szczelinie fasady. Dzięki temu ocieplenie powstałe przy ściance kolankowej na poddaszu jest skuteczne. Powstaje nieocieplona przestrzeń powietrza chroniąca przed ucieczką ciepła zimą, ale i przegrzewaniem w sezonie letnim.

Izolacja termiczna i akustyczna ścianki

Aby uzyskać odpowiednią izolację termiczną i akustyczną ścianki kolankowej, możesz wykonać zabudowę, która będzie miała za zadanie zamykać przestrzeń pomiędzy pionową konstrukcją ściany kolankowej a skosem dachu. Taka zabudowa wykonywana jest na konstrukcji drewnianej lub metalowej, tworzącej ramę i podstawę do dalszych prac. Dodaje się pod nią warstwę izolacji termicznej i akustycznej, dokładnie na połączeniu ścianki kolankowej ze skosem dachowym, dla poprawy efektywności energetycznej poddasza. Na całą konstrukcję nakłada się wykończenie, np. drewniane panele lub płyty gipsowo-kartonowe.

Konstrukcja szkieletowa z drewna wymaga zastosowania materiału izolacyjnego o dużej sprężystości i jednocześnie takiego, który będzie stabilny mechanicznie. Można w tym charakterze wykorzystać płyty z wełny kamiennej o niższej gęstości i jednocześnie zaburzonej strukturze włókien. Tak wykonane przy ściance kolankowej ocieplenie łatwo wpasuje się pomiędzy krokwie i skutecznie wypełni puste przestrzenie. Zasadą przy ocieplaniu dachu jest to, że powinno układać się dwie warstwy izolacji. Tę samą zasadę można przenieść na grunt ocieplenie poddasza i ścianki kolankowej.

Pierwsza warstwa ocieplenia przy ściance kolankowej na poddaszu powinna stykać się z płytą wiatroizolacyjną lub folią paroprzepuszczalną, zwłaszcza przy narożnikach i załamaniach dachu. Łączy się ją w sposób ciągły z ociepleniem ścian oraz stropem poddasza.
Drugą warstwę izolacji układa się w dystansie między krokwiami a płytą okładzinową. Stosuje się lekkie ruszty metalowe lub drewniane, których profile montuje się prostopadle do krokwi. Warstwę płyt z wełny montuje się w układzie horyzontalnym.