Jak stworzyć przyjazny naturze dom ekologiczny?

W związku ze zjawiskiem globalnego ocieplenia, a także wewnętrzną potrzebą ochrony środowiska naturalnego, coraz częściej pojawiają się rozwiązania, które mają przełożyć się zmniejszenie zapotrzebowanie na energię elektryczną. Nie musi się to jednak wiązać z rezygnacją z luksusowych rozwiązań.

Rozwiązanie stanowią domy ekologiczne. To budowle, które od podstaw projektowane są z myślą o energooszczędności, wykorzystują naturalne materiały, zaawansowane technologie i inteligentne rozwiązania, po to, by wywierać jak najmniej negatywnego wpływu na swoje otoczenie.

Budowa domu wedle tych wytycznych jest procesem, który wymaga kompleksowego planowania oraz doboru odpowiednich materiałów, technologii oraz stosowanych rozwiązań. W tym tekście omawiamy wszystko, co najważniejsze!

Czym jest dom ekologiczny?

Najprościej mówiąc, to budynek, który powstał w zgodzie z naturą, co oznacza, że podczas budowy zostały wykorzystane naturalne materiały i surowce, które to są dostępne w danym regionie.

Definicja domu ekologicznego brzmi jednak nieco inaczej. Ministerstwo Środowiska jasno określa, że domem ekologicznym można nazwać budynek, który zbudowany jest metodami ekologicznymi i zastosowano w nim odpowiednie materiały, zmniejszające wydatki eksploatacyjne budynku nawet o 50-80% w stosunku do tych tradycyjnej zabudowy.

Można więc powiedzieć, że eko dom powinien być domem o niskim zapotrzebowaniu na energię. Ponadto, do jego ogrzania stosuje się odnawialne źródła energii. Może to być biomasa, pellet, ekogroszek lub po prostu drewno. Ekologiczny dom bardzo często wyposażony jest również w instalację lub dachówkę fotowoltaiczną.

Nowoczesne budownictwo obfituje w wiele rozwiązań, które są zaawansowane technologicznie i pozwalają stworzyć energooszczędne domy, które w dłuższej perspektywie przynoszą sporo oszczędności. Wpływa na to m.in.:

• konstrukcja budynku – zwarta, mniejsza bryła bez balkonów pozwoli ci zminimalizować ryzyko powstawania mostków termicznych. Szukaj projektów mających jak najmniejszy stosunek powierzchni przegród zewnętrznych do kubatury (A/V);
• kształt dachu – ze względu na to, że ciepłe powietrze unosi się ku górze, przez dach ucieka sporo ciepła. Aby tego uniknąć, stosuje się dachy: dwuspadowe, jednospadowe, pozbawione wykuszy i lukarn lub płaskie;
• rozkład pomieszczeń – powinien być zgodny z naturalnym obiegiem słońca. Pozwoli ci to lepiej oświetlić poszczególne pomieszczenia w ciągu dnia;
• naturalne materiały – np. drewno, kamień, cegła, tynk naturalny;
• pozyskiwanie energii cieplnej z niekonwencjonalnych źródeł – np. paneli fotowoltaicznych, przydomowych turbin wiatrowych o pionowej osi obrotu;
• montaż okien o współczynniku przenikania ciepła poniżej 1,3 Uw.

Poznaj nowe technologie w budownictwie, które warto wykorzystać podczas budowy domu

Przykładowe technologie używane do wznoszenia domów ekologicznych

Projekty domów ekologiczny znacznie się od siebie różnią. Mogą to być domy modułowe, domy z bali drewnianych, a nawet domy z gliny. Co je charakteryzuje?

Ekologiczne domy modułowe

Nowoczesne domy ekologiczne to bardzo często domy modułowe. Oznacza to, że budowane są z gotowych prefabrykatów. Taki dom powstaje zatem głównie w fabryce, a na placu budowy jest głównie montowany. Coraz częściej mówi się, że są to ekologiczne domy przyszłości. Wiele osób nadal obawia się jednak ich trwałości. Niesłusznie, domy modułowe są trwałe i tańsze w budowie aniżeli domy z drewna czy budynki murowane.

Domy ekologiczne z drewna

Eko domy drewniane to również budynki szkieletowe, co oznacza, że mają drewniany szkielet. Ich niewątpliwa zaleta to wysoka termoizolacyjność, wymagają jednak regularnej pielęgnacji. Domy ekologiczne drewniane występują w wielu stylach, od modnego skandynawskiego, po góralski. Do ich budowy używa się przeważnie drewna sosnowego, a nieco rzadziej gatunków iglastych, np. jodły czy świerku.

Ekologiczne domy z gliny

Eko dom z gliny to popularny wybór w Szwecji, Niemczech czy w  Australii i nie mają nic wspólnego z gliniankami. W Polsce to rzadkość dlatego, jeśli wybierzesz ten materiał, to możesz mieć trudności ze znalezieniem odpowiednich fachowców. Niemniej, domy z gliny są naturalne i ekologiczne.

Podczas ich budowy stosowane są wyłącznie surowce naturalne. Dopuszczalne jest zastosowanie dwóch technologii podczas powstawania domów z gliny. Pierwszy zakłada wykorzystanie szkieletu konstrukcyjnego ze stali lub drewna, który wypełniony jest lekką gliną. Drugi, użycie tzw. gliny konstrukcyjnej, czyli mieszanki gliny i dodatków organicznych.

Ekologiczne domy z bali

Eko domy z bali doceniane są przede wszystkim za niewątpliwy urok. Ich budowa wymaga jedynie wylania fundamentów. Reszta prac to tzw. prace suche, dlatego prace można przeprowadzić niemal przez cały rok. Na ich korzyść przemawia trwałość i szybkość budowy. Ekologiczne domy z bali pozwalają zamontować dowolne ogrzewanie, a przy tym zapewniają regulację wilgoci.

Wykorzystanie odnawialnej energii w domach ekologicznych

Jedną z idei, które mają znaczenie w przypadku domów ekologicznych, jest wykorzystywanie w nich odnawialnych źródeł energii – OZE. Jednak ekologicznym domem będzie również ten, który po prostu ma niskie zapotrzebowanie na energię, a do ogrzewania potrzebuje drewna, biomasy, pelletu czy ekogroszku. 

• Urządzenia w postaci kolektorów słonecznych (ogrzewanie wody) i paneli fotowoltaicznych (służących do wytwarzania energii) mogą być instalowane w domach w celu skutecznego obniżenia rachunków za dostawy prądów z sieci.
• Zwykle w parze z instalacją PV na dachu (fotowoltaiczną) idzie montaż pompy ciepła. Choć jest to proekologiczne źródło ogrzewania budynku, to do prawidłowej pracy wymaga dostaw prądu. Jeśli prąd ten będzie wytwarzany ze słońca, instalacja będzie bardziej ekologiczna.
• Pompy ciepła uzyskują energię odnawialną, jaka jest skumulowana w gruncie, wodzie i powietrzu. Pobierana przez pompę energia przekazywana jest do systemu grzewczego i wykorzystywana na potrzeby ogrzewania i jednocześnie produkowania ciepłej wody użytkowej.

Kotły na biomasę również są w stanie zapewnić ogrzewanie domu ekologicznego. Biomasa to paliwo pochodzenia roślinnego, takie jak:

• zrębki,
• drewno w postaci polan,
• pelety,
• ziarna zbóż i słoma,
• rośliny energetyczne, takie jak szybko rosnące wierzby, topole.

Przy spalaniu biomasy nie ma produkcji szkodliwych dla środowiska substancji. Do atmosfery w procesie tym dostaje się tyle dwutlenku węgla, ile rośliny pochłaniały podczas swojego wzrostu. Do spalania biomasy przeznaczone są specjalne kotły.

Rozwiązania dla nowoczesnych domów ekologicznych

Jaki powinien być nowoczesny dom ekologiczny? Energooszczędny i wykorzystujący odnawialne źródła nie tylko energii, lecz także wody. Powinien mieć też systemy, które zmniejszają negatywny wpływ działalności człowieka na środowisko. 

Mówimy tu przykładowo o:

• zastosowaniu systemów służących do gromadzenia deszczówki;
• organizacji instalacji sanitarnych, które mają oszczędzać wodę;
• wykorzystaniu nowoczesnych technologii oczyszczania ścieków;
• użyciu systemów wentylacyjnych z odzyskiem ciepła (rekuperacji).

Ekologiczne domy powinny oszczędzać nie tylko prąd i energię cieplną, lecz także wodę. Woda opadowa w większości przypadków jest przez nas marnotrawiona, ale dzięki zbiornikom do retencji – podziemnym lub naziemnym – można to zmienić. W ekologicznych domach bardzo często przy rynnie spustowej instalowane są zbiorniki na deszczówkę.

Może być ona wykorzystywana na szereg różnych sposobów, m.in. do podlewania ogrodu, mycia samochodu czy też do spłukiwania toalet, jeśli tylko zostanie wykorzystana instalacja doprowadzająca. W ten sposób instalacje sanitarne będą oszczędzać bieżącą wodę.

Ścieki bytowe nie muszą być wpuszczane w domach ekologicznych ani do ogólnej kanalizacji ściekowej, ani do bezodpływowych zbiorników – szamb. Można zastosować inne rozwiązanie, jakim jest przydomowa oczyszczalnia ścieków. Po odpowiednim oczyszczeniu można ponownie wykorzystać wodę, np. do nawadniania ogrodu. 

Rozwiązaniem znakomicie wpisującym się w ideę domów proekologicznych jest wykorzystanie w nich rekuperacji, czyli wentylacji z odzyskiem ciepła. Przy koniecznym wentylowaniu pomieszczeń mieszkalnych w takiej sytuacji powietrze zużyte wraz z ciepłem nie jest wypuszczane po prostu na zewnątrz, ale dzięki pracy rekuperatora odzyskiwane jest z niego ciepło, wykorzystane ponownie do ogrzania powietrza napływającego z zewnątrz do obiektu.

Ile kosztuje zbudowanie domu ekologicznego?

Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, ile kosztuje dom ekologiczny. Wiele zależy od technologii budowy, a także zastosowanych materiałów. Przykładowo, domy z bali mogą okazać się droższe niż prefabrykowane. Ich cena wynosi mniej więcej 1800-2600 zł za m². Tani dom ekologiczny można za to wybudować z drewna, jako obiekt szkieletowy. W tym przypadku stawki wynoszą około 2000 złotych za m².

Co istotne, budowa domu ekologicznego nie zawsze okaże się tańszym wyborem. Niektóre rozwiązania ekologiczne kosztują całkiem sporo jak chociażby pompa ciepła czy instalacja fotowoltaiczna. Niemniej, rachunki będą niskie. Ponadto, można otrzymać dofinansowanie na wiele ekologicznych inwestycji.

Koszty budowy domu w końcówce 2023 roku – cała Polska dogania stolicę

Czy można liczyć na dofinansowanie rządowe?

Dofinansowanie ekologicznego domu najczęściej przyjmuje postać dopłat rządowych lub unijnych do inwestycji w OZE. Przykład stanowi m.in. program „Mój prąd”, czyli program dofinansowania mikroinstalacji fotowoltaicznych. Skierowany jest on do osób fizycznych wytwarzających energię elektryczną na własne potrzeby. Zakłada możliwość uzyskania dofinansowania do 50 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięć polegających na:

• wykonaniu mikroinstalacji fotowoltaicznej – do 6000 zł,
• wykonaniu mikroinstalacji fotowoltaicznej wraz z urządzeniem dodatkowym – do 3000 zł lub 7000 zł,
• montażu urządzeń dodatkowych – np. 5000 zł na instalację magazynu ciepła czy nawet do 28 500 zł na gruntową pompę ciepła.

Z dniem 22 kwietnia 2023 roku został uruchomiony piąty z kolei nabór wniosków w programie „Mój prąd”.

Co wiemy po pierwszych pięciu tygodniach funkcjonowania programu Mój Prąd 5.0?

Jeszcze inny program, który umożliwia uzyskanie dofinansowania inwestycji w energooszczędne domy, to „Czyste powietrze”. Właściciele jednorodzinnych domów mogą liczyć na wysokie dofinansowanie. Od 3 stycznia 2023 roku obowiązują nowe warunki programowe, które umożliwiają beneficjentom uzyskanie dotacji w wysokości:

• do 66 000 zł dla podstawowego poziomu dofinansowania,
• do 99 000 zł dla podwyższonego poziomu dofinansowania,
• do 135 000 zł dla najwyższego poziomu dofinansowania.

W kolejnym programie, „Moja woda”, można otrzymać dofinansowanie przedsięwzięć polegających na retencji wody opadowej. Na zakup, montaż, budowę, uruchomienie i instalację zbiornika retencyjnego można otrzymać do 5 tys. zł.

Nie ma obecnie programów na stricte domy ekologiczne z dopłatą. Warto jednak sprawdzać zmiany w unijnych dotacjach.

Zobacz projekty domów parterowych energooszczędnych!

Wyjątkowy 2

7 192 zł

8 990 zł

Cena regularna

6 742 zł najniższa cena

Najniższa cena z 30 dni
przed obniżką

Koniczynka Rex G2 (1663)

4 340 zł

4 690 zł

Cena regularna

4 140 zł najniższa cena

Najniższa cena z 30 dni
przed obniżką

Mini 4 PLUS energo plus

4 640 zł

5 800 zł

Cena regularna

4 640 zł najniższa cena

Najniższa cena z 30 dni
przed obniżką

Projekty domów parterowych energooszczędnych