Czym są domy pasywne i dlaczego warto w nie inwestować?

Wśród różnych projektów domów można znaleźć wiele propozycji projektów domów pasywnych. Możesz więc wybudować obiekt, którego eksploatacja nie będzie w przyszłości tak kosztowna. Sprawdź, czym powinien się charakteryzować taki budynek i w czym tkwi istota budownictwa pasywnego. Czy takie budynki będą w Polsce coraz popularniejsze w przyszłości? 

Dom pasywny – co to jest? 

Na wstępie warto wyjaśnić, co to jest dom pasywny. Definicja wskazuje, że jest obiektem, w którym dzięki odpowiednim rozwiązaniom technologicznym zminimalizowane jest zapotrzebowanie na energię. Wynosi ono standardowo poniżej 15 kWh/(m²/rok), czyli jest około ośmiokrotnie mniejsze w stosunku do standardowych domów, które zużywają rocznie nawet 120 kWh/(m²/rok). 

Chodzi tu o zapotrzebowanie na energię pierwotną, potrzebną do ogrzewania, działania urządzeń domowych i przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Dodatkowo dom pasywny budowany jest z myślą o odzyskiwaniu maksymalnej ilości energii pochodzącej z natury – np. światła dziennego. 

Dom pasywny to właściwie rodzaj budynku energooszczędnego, który musi odpowiadać kryteriom opracowanym przez Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt. Obecnie standardem w budownictwie jednorodzinnym jest wznoszenie obiektów znacząco ograniczających zużycie energii konwencjonalnej. Od 2021 roku obowiązują bowiem bardzo restrykcyjne kryteria termoizolacyjności, zbliżające nas do idei prawdziwego budownictwa pasywnego.

Mianem domu pasywnego określa się standard budowy, w którym wznosi się i wykańcza obiekty tak, by ograniczać ich zapotrzebowanie energetyczne. Dom ten powinien być doskonale zaizolowany termicznie, niemal całkowicie szczelny, żeby ucieczka ciepła wytworzonego w jego wnętrzu była jak najmniejsza.  

Początkowo za budowę domu pasywnego trzeba zwykle więcej zapłacić, ale takie nakłady finansowe w krótkim czasie mogą się zwrócić, zwłaszcza przy rosnących kosztach produkcji energii elektrycznej.  

Odkryj naszą ofertę domów pasywnych!

Darmstadt Pasywny 2 LDP02

5 670 zł

5 670 zł

Samowystarczalny Kompozycja przestrzenna

13 100 zł

13 100 zł

Samowystarczalny Asymetryczny

11 900 zł

11 900 zł

Zobacz więcej projektów

Czym różni się dom pasywny od domu energooszczędnego? 

Bardzo często możesz spotkać się z zamiennym wykorzystywaniem pojęć dom pasywny i dom energooszczędny. Nie są to jednak terminy tożsame. Czym charakteryzuje się zatem dom energooszczędny, a czym pasywny? Otóż pod względem samej architektury budynku nie ma między nimi wielu różnic.

Oba mają prostą, foremną bryłę, pozbawioną ozdobników architektonicznych w postaci wykuszy, lukarn czy balkonów, ponieważ potencjalnie są to mostki termiczne, które bardzo trudno zlikwidować poprzez poprawną izolację termiczną i uszczelnienia.  

Domy energooszczędne, które jak sama nazwa wskazuje, mają zmniejszać zużycie energii, muszą być budowane na planie prostokąta i być kryte jedno- lub dwuspadowym dachem. W przypadku obiektów pasywnych jest to właściwie wymóg.  

Główna różnica pomiędzy domem energooszczędnym a pasywnym tkwi w ich indywidualnym zapotrzebowaniu energetycznym. Mowa tu o energii pierwotnej, czyli nieodtwarzalnej, która pochodzi ze spalania paliw kopalnych. W przypadku domów pasywnych nie przekracza ono 15 kWh (m²/rok), natomiast dla domów energooszczędnych wartość ta wynosi 40 kWh (m²/rok).  

Właściwie domy pasywne i energooszczędne można budować z wykorzystaniem tych samych technologii. Ważniejsze jest to, jaka izolacja termiczna i jakie materiały uszczelniające zostaną użyte przy inwestycji w takie budownictwo jednorodzinne. 

Należy też odróżnić dom pasywny od zeroenergetycznego. Możesz uznać, że dom pasywny jest dobrą „bazą” do stworzenia domu zeroenergetycznego. Ma on niemal zerowe, minimalne zapotrzebowanie na energię do celów grzewczych. Kiedy w domu pasywnym zamontujesz instalację fotowoltaiczną, to taki budynek może stać się budynkiem zeronergetycznym w bilansie rocznym.  

Polecamy również nasze projekty domów energooszczędnych!

Czym dom pasywny wyróżnia się spośród innych projektów domów? 

Dom budowany w tradycyjnej technologii różni się pod wieloma względami od obiektu pasywnego. Jakie parametry o tym decydują? Przede wszystkim te związane z izolacją cieplną.

Dom rzeczywiście pasywny wyróżnia się pośród innych obiektów i samych budynków mieszkalnych tym, że ma doskonałą izolację termiczną. Przy jego wznoszeniu dąży się do wyeliminowania mostków termicznych, czyli miejsc potencjalnej ucieczki ciepła wytworzonego we wnętrzach.

Co jeszcze jest istotne przy rozróżnianiu zwykłego budynku od domu pasywnego? Jakie EP, czyli współczynnik zużycia energii, powinien mieć obiekt pasywny? EP dla domu pasywnego powinno wynosić nie więcej niż 15 kWh/m². Dla porównania – zgodnie z warunkami technicznymi od 2021 roku pozostałe domy muszą mieć EP nie większe niż 70 kWh/m².

Domy pasywne powinny mieć współczynnik przenikania ciepła U nieprzekraczający poziomu 0,15 W/m²K, podczas gdy normą w budownictwie mieszkaniowym jest dziś współczynnik 0,2 W/m²K. Izolacyjność cieplna okien, mierzona współczynnikiem przenikania ciepła w stolarce pasywnej, nie może przekraczać poziomu U równego 0,8 W/m²K, a w tej stosowanej po 2021 roku dla nowo budowanych domów – 0,9 W/m²K. 

Domy pasywne mają tak zaprojektowany układ pomieszczeń, by możliwe było osiągnięcie pasywnych zysków solarnych, czyli ogrzanie dziennych pomieszczeń światłem słonecznym. W tym celu wszystkie pomieszczenia dziennego użytkowania, jak kuchnia, salon, pokoje dzienne zorientowane są na południe, gdzie ekspozycja na światło słoneczne trwa najdłużej w ciągu doby. By zyski solarne były jak największe, stosuje się przeszklenia o znacznej powierzchni.

Izolacyjność przegród budowlanych domu pasywnego 

Istotnym aspektem projektowania i budowania domów pasywnych jest wysoki wskaźnik izolacyjności ich przegród budowlanych – nie tylko ścian zewnętrznych domu pasywnego. Jakie ocieplenie zastosować, by spełnić wymagania dotyczące przenikalności cieplnej? Konieczny jest wybór odpowiedniego materiału izolacyjnego. Jaka izolacja będzie odpowiednia? Grubość warstwy izolacyjnej domu pasywnego może sięgać nawet 30 cm, czyli jest około trzykrotnie grubsza niż standardowo.

Izolację można wykonać z wykorzystaniem styropianu dla domu pasywnego. Jaki będzie nadawał się do tego celu? Może być to styropian grafitowy EPS 032 lub EPS 031, który układać należy starannie na całej wysokości ściany, czyli od poziomu fundamentów aż po dach.

Styropian grafitowy jest najsolidniejszym obecnie materiałem do ocieplania domów pasywnych. Ile styropianu należy przy tym położyć? Wystarczy warstwa o grubości około 20 cm, dach wymaga zaś położenia warstwy o 10 cm grubszej.

Do izolacji termicznej i akustycznej możesz też zastosować wełnę mineralną. Jej warstwa powinna mieć co najmniej 30 cm grubości. 

Wszystkie te cechy domu pasywnego mają na celu zatrzymanie wytwarzanej energii wewnątrz obiektu i zminimalizowanie jej strat. Dzięki temu mamy pewność, że w pełni wykorzystujemy całą energię, którą wytwarzamy, np. na potrzeby ogrzania domu czy wody. A więc dostajemy tyle, za ile zapłacimy. Oczywiście nie istnieją rozwiązania idealne i pewne straty energii są nieuniknione, ale zastosowanie odpowiedniej izolacji pomaga ograniczyć je do minimum. 

Należy pamiętać, że izolacja potrzebna jest nie tylko w przegrodach zewnętrznych, lecz także w stropie i dachu oraz fundamentach, w tym w płycie fundamentowej. Dom pasywny powinien mieć jak najmniej mostków termicznych, które występują z reguły w: 

• połączeniach podłóg na gruncie ze ścianą fundamentową; 
• wieńcach; 
• osadzeniach drzwi i okien; 
• połączeniach płyt balkonowych ze stropem (jeśli bryła budynku urozmaicona jest balkonami); 
• konstrukcjach wspierających, przy mocowaniu różnego rodzaju wsporników; 
• odciągach wystających z zewnętrznych ścian. 

Dylatacja posadzki. Czym jest i jak ją wykonać?

Wentylacja nawiewno-wywiewna w domu pasywnym 

Przyczyną znacznych strat ciepła w standardowych budynkach jednorodzinnych jest zastosowanie wentylacji grawitacyjnej, nazywanej również wentylacją tradycyjną.  Aby tego uniknąć, w obiektach pasywnych stosuje się system nawiewno-wywiewnej instalacji wentylacyjnej, która zmniejsza straty ciepła nawet o 70-90%.

W okresie zimowym świeże, przefiltrowane powietrze przechodzi przez gruntowy wymiennik ciepła, gdzie zostaje wstępnie ogrzane. Następnie trafia do rekuperatora, który przekazuje mu ciepło powietrza wywiewanego. Takie rozwiązanie ma na celu ponowne wykorzystanie raz wytworzonej energii – ciepło ogrzanego powietrza z wnętrza budynku jest przekazywane świeżemu, przychodzącemu z zewnątrz. 

Pozwala on na ograniczenie ucieczki ciepła i ponowne wykorzystanie go w obiekcie do ogrzewania. Warto przy tym zaznaczyć, że system wentylacji mechanicznej połączonej z odzyskiem ciepła musi mieć odpowiednio izolowane kanały wentylacyjne, aby nie powstały w nich mostki termiczne, które dyskwalifikowałyby system jako element domu pasywnego.  

Czy wiesz, że dom zbudowany z perlitu od razu spełnia wymogi domu energooszczędnego? 

Instalacje wspomagające w domu pasywnym 

Choć domy pasywne można stawiać wszędzie, niestety nie każdy klimat pozwala na uniknięcie zastosowania dodatkowych instalacji grzewczych. W Polsce, ze względu na długi okres jesienno-zimowy i niewielką ilość słońca w tym czasie, zazwyczaj nie jest to możliwe. Dlatego bardzo często stosuje się dodatkowe instalacje grzewcze o zredukowanej mocy grzewczej (1-2 kW), mające zapewnić komfort użytkowania obiektu.

Przykładem takiego rozwiązania jest piec akumulacyjny na energię elektryczną, który włącza się jedynie nocą, gdy obowiązuje niższa taryfa opłat za prąd. Akumuluje on energię w postaci ciepła, które oddaje w ciągu dnia. Istnieją dwa rodzaje takich pieców – dynamiczne i statyczne.

Jakie ogrzewanie stosować w domu energooszczędnym?

Okna w domu pasywnym

Pozostaje jeszcze kwestia różnorodnych przeszkleń w domu pasywnym. Jakie okna wstawić w ściany, by nie doszło do powstania dużych mostków termicznych? Okna powinny przyczynić się z jednej strony do ograniczenia strat energii cieplnej, ale z drugiej – ułatwiać kumulowanie energii z naturalnych źródeł, w tym ze słońca.

Nowoczesny dom pasywny będzie miał nie tyle nawet dużą liczbę okien, ile całe przeszklenia po stronie południowej, co pozwoli Ci korzystać z ciepła z promieniowania słonecznego. Niejednokrotnie w domach pasywnych możemy spotkać się z oknami połaciowymi, które zajmują całą ścianę południową budynku. Od strony północnej unika się natomiast projektowania jakichkolwiek otworów okiennych, gdyż straty ciepła są tam największe.

W idealnym domu pasywnym na ścianie północnej nie będzie żadnych okien lub tylko niewielkie, niezbędne świetliki o wysokiej szczelności. Po tej stronie domu powinno się umieścić pomieszczenia gospodarcze, garaż czy nawet sypialnie – jeśli służą nam faktycznie tylko do snu.

W domach pasywnych dobrze sprawdzają się szczelne okna o konstrukcji uwzględniającej potrójne lub poczwórne pakiety szybowe, mające wielokomorowe profile, najlepiej z wypełnieniem termicznym. Ponadto muszą mieć odpowiednio dobrane uszczelki oraz tzw. ciepłe ramki dystansowe, które odpowiadają za redukowanie mostków cieplnych na styku szyby z profilem. Mogą to być okna PCV czy okna aluminiowe.

Jak dobrać odpowiednie uszczelki do okien, by uzyskać maksimum korzyści?

Dom pasywny – jaki projekt i technologię budowlaną wybrać? 

Kiedy wiesz już, jakie warunki musi spełniać dom pasywny parterowy czy piętrowy lub z poddaszem użytkowym, warto dowiedzieć się, z czego budować obiekt pasywny, aby ograniczać straty ciepła i jednocześnie spełniać wymagania dotyczące przenikalności cieplnej przegród zewnętrznych. Jaki materiał wybrać, by spełniał wszystkie stawiane mu wymagania techniczne, zwłaszcza w zakresie termoizolacji?

Wybór technologii budowy domów pasywnych jest bardzo ważny. Zwykle rozwiązaniem jest budowa ścian dwuwarstwowych lub trójwarstwowych. Jednowarstwowe tylko w nielicznych przypadkach ograniczą odpowiednio przenikanie przez nie ciepła, a to bardzo istotne w przypadku obiektu pasywnego. Jakie materiały do budowy ścian mogą być wykorzystane? Dom pasywny można wznieść z użyciem:

• drewna,  
• keramzytobetonu, 
• betonu komórkowego, 
• silikatów, 
• ceramiki tradycyjnej i poryzowanej, 
• prefabrykatów (elementów keramzytobetonowych).  

Czy drewniany dom pasywny, z lekkim, drewnianym szkieletem, będzie odpowiednim wyborem? Konstrukcja obiektu szkieletowego pasywnego w połączeniu z solidnymi fundamentami i podłogą pozwala osiągnąć pożądane parametry cieplne ścian.  

Mały dom pasywny z bali drewnianych czy może duży obiekt pasywny z prefabrykatów? Wszystko zależy od tego, jak dużą powierzchnię użytkową chcesz mieć w swoim budynku. Ważne jest, żeby ściany zewnętrzne miały jak najmniejszą wartość współczynnika przenikania ciepła U.

Niezależnie od wybranej technologii budowy domu pasywnego ważna jest dobra termoizolacja ścian. Najlepiej wykonać ją z wykorzystaniem styropianu frezowanego, który ma niski współczynnik ciepła. Jeśli elementy te będą układały się na tzw. zakładkę, zapobiegnie to pojawieniu się mostków termicznych. 

Poniżej znajdziesz nasze wideo odnośnie omawianego tematu:

Dom pasywny – koszty związane z budową

Wiele osób zastanawia się, czy istnieje możliwość wybudowania taniego domu pasywnego. Sama inwestycja niestety pociąga za sobą wysokie koszty – wyższe niż w przypadku tradycyjnych obiektów. Z drugiej strony różnice pomiędzy wzniesieniem domu spełniającego wymagania dla budynków pasywnych a postawieniem tradycyjnego, który odpowiada wymaganiom WT 2021, są coraz mniejsze.

Trudno określić, ile tak naprawdę będzie kosztowało wybudowanie domu pasywnego. Koszty zależne są od wielu czynników, w tym od:

• powierzchni domu;
• zorientowania pomieszczeń względem stron świata;
• liczby kondygnacji – czy jest to dom parterowy, z poddaszem użytkowym czy piętrowy;
• rodzaju technologii budowlanej;
• zastosowanych materiałów budowlanych i izolacyjnych.

Z tego względu niełatwo jest określić, ile trzeba będzie zapłacić za dom pasywny. Cena za m² może być jednak wyższa o 8-20% względem standardowych kosztów ponoszonych na wybudowanie obiektu jednorodzinnego. Zdarza się jednak, że obiekt pasywny pociągnie za sobą dużo wyższy koszt – nawet o połowę w porównaniu z kosztami wzniesienia standardowego budynku.

Poniżej znajdziesz tabelkę, w której przedstawiamy szacunkowe koszty budowy:

Czy można przeprowadzić budowę domu pasywnego systemem gospodarczym, czy jednak trzeba do tego celu zatrudniać ekspertów? Na ogół samodzielna budowa takiego obiektu nie będzie dobrym pomysłem. Przy stawianiu domu pasywnego trzeba wykazać się obszerną wiedzą, doświadczeniem i skrupulatnym przestrzeganiem zaleceń projektowych, tak istotnych dla budynków ograniczających zużycie energii elektrycznej.

Właściwie nie wolno budować systemem gospodarczym domu pasywnego, ponieważ istnieje wiele błędów, których popełnienie nie tylko wpłynie na zwiększenie poziomu zużycia energii, lecz także na ucieczkę ciepła. 

Ile kosztuje budowa domu parterowego? Koszt budowy na 2023 rok

Ile faktycznie można zaoszczędzić, decydując się na dom pasywny? 

To naturalne, że przy budowie domu pasywnego wydasz na inwestycję nawet kilkadziesiąt procent więcej niż w przypadku zwykłego obiektu. Zwolennicy budownictwa pasywnego wskazują jednak, że dzięki poniesieniu takich wstępnych kosztów można wiele zaoszczędzić na późniejszej eksploatacji budynku.

Ile faktycznie wyniosą takie oszczędności i jak wyglądają one w porównaniu z eksploatacją domów jednorodzinnych wybudowanych w technologii tradycyjnej?