Czym są domy pasywne i dlaczego warto w nie inwestować?

Wśród różnych projektów domów można znaleźć wiele propozycji projektów domów pasywnych. Możesz więc wybudować obiekt, którego eksploatacja nie będzie w przyszłości tak kosztowna. Sprawdź, czym powinien się charakteryzować taki budynek i w czym tkwi istota budownictwa pasywnego. Czy takie budynki będą w Polsce coraz popularniejsze w przyszłości? 

Dom pasywny – co to jest? 

Na wstępie warto wyjaśnić, co to jest dom pasywny i jakie parametry świadczą o tym, że dany dom jest pasywny. 

Dom pasywny to właściwie rodzaj budynku energooszczędnego, który musi odpowiadać kryteriom opracowanym przez Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt. Obecnie standardem w budownictwie jednorodzinnym jest wznoszenie obiektów znacząco ograniczających zużycie energii konwencjonalnej. Od 2021 roku obowiązują bowiem bardzo restrykcyjne kryteria termoizolacyjności, zbliżające nas do idei prawdziwego budownictwa pasywnego.

Definicja wskazuje, że dom pasywny jest obiektem, w którym dzięki odpowiednim rozwiązaniom technologicznym zminimalizowane jest zapotrzebowanie na energię. Wynosi ono standardowo poniżej 15 kWh/(m²/rok), czyli jest około ośmiokrotnie mniejsze w stosunku do standardowych domów, które zużywają rocznie nawet 120 kWh/(m²/rok). 

Chodzi tu o zapotrzebowanie na energię pierwotną, potrzebną do ogrzewania, działania urządzeń domowych i przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Dodatkowo dom pasywny budowany jest z myślą o odzyskiwaniu maksymalnej ilości energii pochodzącej z natury – np. światła dziennego. 

Odkryj naszą ofertę domów pasywnych!

Samowystarczalny Kompozycja przestrzenna

9 500 zł

9 500 zł

Samowystarczalny Widny

7 500 zł

7 500 zł

Samowystarczalny Optimum

8 400 zł

8 400 zł

Projekty domów pasywnych

Mianem domu pasywnego określa się standard budowy, w którym wznosi się i wykańcza obiekty tak, by ograniczać ich zapotrzebowanie energetyczne. Dom ten powinien być doskonale zaizolowany termicznie, niemal całkowicie szczelny, żeby ucieczka ciepła wytworzonego w jego wnętrzu była jak najmniejsza.  

Sprawdź materiał wideo o tym, czym jest dom pasywny:

Czym różni się dom pasywny od domu energooszczędnego? 

Bardzo często możesz spotkać się z zamiennym wykorzystywaniem pojęć dom pasywny i dom energooszczędny. Nie są to jednak terminy tożsame. Czym charakteryzuje się zatem dom energooszczędny, a czym pasywny? Otóż pod względem samej architektury budynku nie ma między nimi wielu różnic.

Oba mają prostą, foremną bryłę, pozbawioną ozdobników architektonicznych w postaci wykuszy, lukarn czy balkonów, ponieważ potencjalnie są to mostki termiczne, które bardzo trudno zlikwidować poprzez poprawną izolację termiczną i uszczelnienia.  

Domy energooszczędne, które jak sama nazwa wskazuje, mają zmniejszać zużycie energii, muszą być budowane na planie prostokąta i być kryte jedno- lub dwuspadowym dachem. W przypadku obiektów pasywnych jest to właściwie wymóg.  

Główna różnica pomiędzy domem energooszczędnym a pasywnym tkwi w ich indywidualnym zapotrzebowaniu energetycznym. Mowa tu o energii pierwotnej, czyli nieodtwarzalnej, która pochodzi ze spalania paliw kopalnych. W przypadku domów pasywnych nie przekracza ono 15 kWh (m²/rok), natomiast dla domów energooszczędnych wartość ta wynosi 40 kWh (m²/rok).  

Właściwie domy pasywne i energooszczędne można budować z wykorzystaniem tych samych technologii. Ważniejsze jest to, jaka izolacja termiczna i jakie materiały uszczelniające zostaną użyte przy inwestycji w takie budownictwo jednorodzinne. 

Sprawdź artykuł naszego eksperta: Jakie technologie i materiały stosowane są przy budowie domów jednorodzinnych?

Należy też odróżnić dom pasywny od zeroenergetycznego. Możesz uznać, że dom pasywny jest dobrą „bazą” do stworzenia domu zeroenergetycznego. Ma on niemal zerowe, minimalne zapotrzebowanie na energię do celów grzewczych. Kiedy w domu pasywnym zamontujesz instalację fotowoltaiczną, to taki budynek może stać się budynkiem zeronergetycznym w bilansie rocznym.  

Projekt domu pasywnego

Projekt domu pasywnego wyróżnia się spośród innych projektów domów przede wszystkim dążeniem do maksymalnej efektywności energetycznej, minimalizacją strat ciepła oraz optymalnym wykorzystaniem energii słonecznej. 

Dom pasywny projektowany jest w oparciu o kilka kluczowych zasad, które mają na celu jak najlepsze wykorzystanie naturalnych zasobów energetycznych i zminimalizowanie potrzeb ogrzewania. 

Czym wyróżnia się projekt domu pasywnego?

• Projekt domu pasywnego zakłada, że bryła budynku powinna być zwarta i prosta, najczęściej w kształcie prostokąta, aby zminimalizować powierzchnię przegród zewnętrznych i ograniczyć mostki termiczne. 
• Unika się zbędnych załamań, wykuszy czy lukarn, które mogłyby zwiększać straty ciepła.
• Projekt domu pasywnego uwzględnia również orientację budynku na działce - główna elewacja z dużymi przeszkleniami powinna być skierowana na południe, co pozwala maksymalnie wykorzystać naturalne światło oraz zyski ciepła słonecznego. Strona północna natomiast powinna mieć minimalną liczbę okien, co ogranicza straty ciepła. 
• Ważnym elementem jest także układ funkcjonalny wnętrza - pomieszczenia dzienne, takie jak salon czy kuchnia, lokalizuje się od strony południowej, aby korzystały z naturalnego oświetlenia i ciepła. Z kolei pomieszczenia pomocnicze, jak spiżarnia czy garaż, umieszcza się od strony północnej, tworząc dodatkowy bufor termiczny.

W projekcie domu pasywnego stosuje się nowoczesne technologie, takie jak zaawansowane materiały izolacyjne o niskim współczynniku przenikania ciepła, okna trzyszybowe oraz systemy wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacja). 

Dodatkowo, często wykorzystuje się odnawialne źródła energii, takie jak panele fotowoltaiczne czy pompy ciepła, co przyczynia się do dalszego ograniczenia zużycia energii. Projekty domów pasywnych sprawiają, że takie budynki są nie tylko energooszczędny, ale również komfortowe dla mieszkańców, zapewniając stabilne warunki termiczne przez cały rok.

Polecamy nasze projekty domów energooszczędnych!

Sprawdź gotowe projekty domów energooszczędnych!

Domena 202 A

4 300 zł

4 300 zł

Bartnowice dw 5

4 399 zł

4 899 zł

Antara 2

5 349 zł

5 749 zł

Projekty domów energooszczędnych

Czym dom pasywny wyróżnia się spośród innych projektów domów? 

Dom budowany w tradycyjnej technologii różni się pod wieloma względami od obiektu pasywnego. Jakie parametry o tym decydują? Przede wszystkim te związane z izolacją cieplną.

Dom rzeczywiście pasywny wyróżnia się pośród innych obiektów i samych budynków mieszkalnych tym, że ma doskonałą izolację termiczną. Przy jego wznoszeniu dąży się do wyeliminowania mostków termicznych, czyli miejsc potencjalnej ucieczki ciepła wytworzonego we wnętrzach.

Co jeszcze jest istotne przy rozróżnianiu zwykłego budynku od domu pasywnego? Jakie EP, czyli współczynnik zużycia energii, powinien mieć obiekt pasywny? 

EP dla domu pasywnego powinno wynosić nie więcej niż 15 kWh/m². Dla porównania – zgodnie z warunkami technicznymi od 2021 roku pozostałe domy muszą mieć EP nie większe niż 70 kWh/m².

Domy pasywne powinny mieć współczynnik przenikania ciepła U nieprzekraczający poziomu 0,15 W/m²K, podczas gdy normą w budownictwie mieszkaniowym jest dziś współczynnik 0,2 W/m²K. Izolacyjność cieplna okien, mierzona współczynnikiem przenikania ciepła w stolarce pasywnej, nie może przekraczać poziomu U równego 0,8 W/m²K, a w tej stosowanej po 2021 roku dla nowo budowanych domów – 0,9 W/m²K. 

W domach prefabrykowanych i modułowych łatwo uzyskać parametry domu pasywnego. Sprawdź ofertę gotowych domów w Extradom.pl!

Budowa domu pasywnego

Budowa domu pasywnego to zadanie, które wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia, dlatego nie jest możliwe wykonanie go samodzielnie bez zaangażowania profesjonalistów. 

Aby osiągnąć pełną pasywność budynku, konieczne jest dopracowanie wielu kluczowych elementów, takich jak odpowiednia izolacja termiczna, zastosowanie nowoczesnych technologii budowlanych oraz staranny dobór instalacji, które pozwolą na minimalizację strat ciepła. Dom pasywny to nie tylko grubsze warstwy izolacji i specjalne okna, ale także precyzyjne systemy wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, a także integracja odnawialnych źródeł energii (OZE), jak panele fotowoltaiczne czy pompy ciepła. 

Te wszystkie aspekty wymagają zaawansowanego planowania i umiejętnego wykonania, aby zapewnić komfort użytkowania przy jednoczesnym maksymalnym ograniczeniu zużycia energii. Poniżej omówimy bardziej szczegółowo każdy z kluczowych obszarów, które decydują o pasywności budynku.

Technologia budowy domu pasywnego – jaką wybrać? 

Kiedy wiesz już, jakie warunki musi spełniać dom pasywny parterowy czy piętrowy lub z dom z poddaszem użytkowym, warto dowiedzieć się, z czego budować obiekt pasywny, aby ograniczać straty ciepła i jednocześnie spełniać wymagania dotyczące przenikalności cieplnej przegród zewnętrznych. Jaki materiał wybrać, by spełniał wszystkie stawiane mu wymagania techniczne, zwłaszcza w zakresie termoizolacji?

Wybór technologii budowy domów pasywnych jest bardzo ważny. Wysokie wymagania dotyczące efektywności energetycznej sprawiają, że najlepszym rozwiązaniem stają się technologie oparte na budowie ścian dwuwarstwowych. Przenikanie ciepła przez przegrody jest znaczące, dlatego ściany jednowarstwowe na zewnątrz nie są wystarczająco efektywne, chyba że zastosuje się bloczki styropianowe, które de facto posiadają charakter dwuwarstwowy, jako że wypełnia je zbrojony beton. Zwykle jednak przegrody mają budowę dwuwarstwową, a warstwa konstrukcyjna może być wznoszona z różnych materiałów, takich jak:

• beton komórkowy,
• keramzytobeton,
• silikaty,
• ceramika (zarówno tradycyjna, jak i poryzowana),
• prefabrykaty keramzytobetonowe,
• bale drewniane.

Ostateczny wybór materiału zależy od preferencji inwestora.

Coraz więcej osób decyduje się również na konstrukcje szkieletowe, np. szkielet drewniany, albo prefabrykat drewniany. Należy podkreślić, że ściany o konstrukcji szkieletowej, w połączeniu z solidnymi fundamentami i podłogą, są w stanie osiągnąć doskonałe parametry cieplne. Takie przegrody są również bardzo łatwe do uszczelnienia. 

Podłoga na gruncie powinna być dobrze zaizolowana, zwłaszcza że budowa piwnic jest rzadko zalecana w budownictwie pasywnym. 

Zachęcamy również do obejrzenia webinaru naszych ekspertów:

Kluczowym aspektem projektowania domów pasywnych jest minimalizacja mostków termicznych – jest to zadanie zarówno dla projektanta, jak i wykonawcy. Mostki termiczne to obszary o gorszej izolacji w porównaniu do reszty przegrody, więc wymagają szczególnej uwagi w zakresie ocieplenia.

Warto również pamiętać, że to przez mostki termiczne przenika najwięcej pary wodnej, która może kondensować się w tych miejscach, powodując zawilgocenie i rozwój niebezpiecznej pleśni. Kondensacja pary dodatkowo obniża parametry izolacyjne. Mostki termiczne najczęściej występują w miejscach takich jak:

• połączenia podłóg na gruncie ze ścianą fundamentową,
• wieńce,
• osadzenie okien i drzwi,
• połączenia płyt balkonowych ze stropem,
• podciągi wystające ze ścian zewnętrznych,
• konstrukcje wsporcze, jak miejsca mocowania balustrad, wsporników czy anten satelitarnych.

Niezbędne jest staranne ocieplenie tych obszarów, co powinno być uwzględnione w projekcie przygotowanym z najwyższą dokładnością. 

Tanie domy pasywne są pozbawione balkonów, ponieważ straty ciepła związane z ich obecnością są porównywalne do sytuacji, gdyby całkowicie zabrakło ocieplenia na kilku metrach kwadratowych ściany zewnętrznej. Ocieplenie płyty balkonu jest problematyczne, choć możliwe, np. za pomocą specjalnych łączników, ale takie rozwiązanie nigdy nie będzie idealne. Alternatywnie, balkon można dostawić do budynku na niezależnej konstrukcji. Podobnie należy postępować z garażem, który najlepiej byłoby zaprojektować jako osobną strukturę, aby uniknąć strat ciepła przez bramę garażową.

W przypadku montowania okien i drzwi konieczna jest ich prawidłowa instalacja. Przy ścianach dwuwarstwowych okna powinny być umieszczone jak najbliżej zewnętrznej krawędzi, a przy ścianach trójwarstwowych – w warstwie izolacyjnej. Duże okna sprawdzają się najlepiej od strony południowej. Ważne jest, aby wybierać produkty o niskim współczynniku przenikania ciepła, takie jak okna trzyszybowe z wielokomorowymi profilami i wkładkami termoizolacyjnymi, których współczynnik przenikania ciepła wynosi poniżej 0,8 W/(m2*K). Jeśli to możliwe, należy unikać przeszkleń od strony północnej.

W domach pasywnych układ pomieszczeń ma duże znaczenie. Ze względu na brak okien lub ich niewielki rozmiar od strony północnej, w tej części budynku powinny znajdować się pomieszczenia użytkowe, takie jak:

• garderoba,
• schowek,
• pomieszczenia gospodarcze.

W pomieszczeniach tego typu nie ma potrzeby utrzymywania wysokiej temperatury, jak w przestrzeniach, gdzie przebywa się przez dłuższy czas. Najwyższa temperatura powinna być w łazience – zazwyczaj wynosi 22-24°C. W salonie czy pokoju dziecięcym wystarczy około 22°C, natomiast w sypialni temperatura może być niższa, 18-20°C. W pomieszczeniach użytkowych, jak garderoba czy spiżarnia, wystarczą temperatury w przedziale 16-18°C.

Czy wiesz, że: dom zbudowany z perlitu od razu spełnia wymogi domu energooszczędnego? 

Izolacyjność przegród budowlanych domu pasywnego 

Istotnym aspektem projektowania i budowania domów pasywnych jest wysoki wskaźnik izolacyjności ich przegród budowlanych – nie tylko ścian zewnętrznych domu pasywnego. Jakie ocieplenie zastosować, by spełnić wymagania dotyczące przenikalności cieplnej? Konieczny jest wybór odpowiedniego materiału izolacyjnego. Jaka izolacja będzie odpowiednia? Grubość warstwy izolacyjnej domu pasywnego może sięgać nawet 30 cm, czyli jest około trzykrotnie grubsza niż standardowo.

Izolację można wykonać z wykorzystaniem styropianu dla domu pasywnego. Jaki będzie nadawał się do tego celu? Może być to styropian grafitowy EPS 032 lub EPS 031, który układać należy starannie na całej wysokości ściany, czyli od poziomu fundamentów aż po dach.

Styropian grafitowy jest najsolidniejszym obecnie materiałem do ocieplania domów pasywnych. Ile styropianu należy przy tym położyć? Wystarczy warstwa o grubości około 20 cm, dach wymaga zaś położenia warstwy o 10 cm grubszej.

Do izolacji termicznej i akustycznej możesz też zastosować wełnę mineralną. Jej warstwa powinna mieć co najmniej 30 cm grubości.

Wszystkie te cechy domu pasywnego mają na celu zatrzymanie wytwarzanej energii wewnątrz obiektu i zminimalizowanie jej strat. Dzięki temu mamy pewność, że w pełni wykorzystujemy całą energię, którą wytwarzamy, np. na potrzeby ogrzania domu czy wody. A więc dostajemy tyle, za ile zapłacimy. Oczywiście nie istnieją rozwiązania idealne i pewne straty energii są nieuniknione, ale zastosowanie odpowiedniej izolacji pomaga ograniczyć je do minimum. 

Należy pamiętać, że izolacja potrzebna jest nie tylko w przegrodach zewnętrznych, lecz także w stropie i dachu oraz fundamentach, w tym w płycie fundamentowej. Dom pasywny powinien mieć jak najmniej mostków termicznych, które występują z reguły w: 

• połączeniach podłóg na gruncie ze ścianą fundamentową; 
• wieńcach; 
• osadzeniach drzwi i okien; 
• połączeniach płyt balkonowych ze stropem (jeśli bryła budynku urozmaicona jest balkonami); 
• konstrukcjach wspierających, przy mocowaniu różnego rodzaju wsporników; 
• odciągach wystających z zewnętrznych ścian. 

Może Cię zainteresować: Dylatacja posadzki. Czym jest i jak ją wykonać?

Wentylacja nawiewno-wywiewna w domu pasywnym 

Przyczyną znacznych strat ciepła w standardowych budynkach jednorodzinnych jest zastosowanie wentylacji grawitacyjnej, nazywanej również wentylacją tradycyjną.  Aby tego uniknąć, w obiektach pasywnych stosuje się system nawiewno-wywiewnej instalacji wentylacyjnej, która zmniejsza straty ciepła nawet o 70-90%.

W okresie zimowym świeże, przefiltrowane powietrze przechodzi przez gruntowy wymiennik ciepła, gdzie zostaje wstępnie ogrzane. Następnie trafia do rekuperatora, który przekazuje mu ciepło powietrza wywiewanego. Takie rozwiązanie ma na celu ponowne wykorzystanie raz wytworzonej energii – ciepło ogrzanego powietrza z wnętrza budynku jest przekazywane świeżemu, przychodzącemu z zewnątrz. 

Pozwala on na ograniczenie ucieczki ciepła i ponowne wykorzystanie go w obiekcie do ogrzewania. Warto przy tym zaznaczyć, że system wentylacji mechanicznej połączonej z odzyskiem ciepła musi mieć odpowiednio izolowane kanały wentylacyjne, aby nie powstały w nich mostki termiczne, które dyskwalifikowałyby system jako element domu pasywnego.  

Instalacje wspomagające w domu pasywnym 

Choć domy pasywne można stawiać wszędzie, niestety nie każdy klimat pozwala na uniknięcie zastosowania dodatkowych instalacji grzewczych. W Polsce, ze względu na długi okres jesienno-zimowy i niewielką ilość słońca w tym czasie, zazwyczaj nie jest to możliwe. Dlatego bardzo często stosuje się dodatkowe instalacje grzewcze o zredukowanej mocy grzewczej (1-2 kW), mające zapewnić komfort użytkowania obiektu.

Przykładem takiego rozwiązania jest piec akumulacyjny na energię elektryczną, który włącza się jedynie nocą, gdy obowiązuje niższa taryfa opłat za prąd. Akumuluje on energię w postaci ciepła, które oddaje w ciągu dnia. Istnieją dwa rodzaje takich pieców – dynamiczne i statyczne.

Sprawdź również: Jakie ogrzewanie stosować w domu energooszczędnym?

Okna w domu pasywnym

Pozostaje jeszcze kwestia różnorodnych przeszkleń w domu pasywnym. Jakie okna wstawić w ściany, by nie doszło do powstania dużych mostków termicznych? Okna powinny przyczynić się z jednej strony do ograniczenia strat energii cieplnej, ale z drugiej – ułatwiać kumulowanie energii z naturalnych źródeł, w tym ze słońca.

Nowoczesny dom pasywny będzie miał nie tyle nawet dużą liczbę okien, ile całe przeszklenia po stronie południowej, co pozwoli Ci korzystać z ciepła z promieniowania słonecznego. Niejednokrotnie w domach pasywnych możemy spotkać się z oknami połaciowymi, które zajmują całą ścianę południową budynku. Od strony północnej unika się natomiast projektowania jakichkolwiek otworów okiennych, gdyż straty ciepła są tam największe.

W idealnym domu pasywnym na ścianie północnej nie będzie żadnych okien lub tylko niewielkie, niezbędne świetliki o wysokiej szczelności. Po tej stronie domu powinno się umieścić pomieszczenia gospodarcze, garaż czy nawet sypialnie – jeśli służą nam faktycznie tylko do snu.

W domach pasywnych dobrze sprawdzają się szczelne okna o konstrukcji uwzględniającej potrójne lub poczwórne pakiety szybowe, mające wielokomorowe profile, najlepiej z wypełnieniem termicznym. Ponadto muszą mieć odpowiednio dobrane uszczelki oraz tzw. ciepłe ramki dystansowe, które odpowiadają za redukowanie mostków cieplnych na styku szyby z profilem. Mogą to być okna PCV czy okna aluminiowe.

Jak dobrać odpowiednie uszczelki do okien, by uzyskać maksimum korzyści?

Dom pasywny – koszty związane z budową

Wiele osób zastanawia się, czy istnieje możliwość wybudowania taniego domu pasywnego. Sama inwestycja niestety pociąga za sobą wysokie koszty – wyższe niż w przypadku tradycyjnych obiektów. Z drugiej strony różnice pomiędzy wzniesieniem domu spełniającego wymagania dla budynków pasywnych a postawieniem tradycyjnego, który odpowiada wymaganiom WT 2021, są coraz mniejsze.

Trudno określić, ile tak naprawdę będzie kosztowało wybudowanie domu pasywnego. Koszty zależne są od wielu czynników, w tym od:

• powierzchni domu;
• zorientowania pomieszczeń względem stron świata;
• liczby kondygnacji – czy jest to dom parterowy, z poddaszem użytkowym czy piętrowy;
• rodzaju technologii budowlanej;
• zastosowanych materiałów budowlanych i izolacyjnych.

Z tego względu niełatwo jest określić, ile trzeba będzie zapłacić za dom pasywny. Cena za m² może być jednak wyższa o 8-20% względem standardowych kosztów ponoszonych na wybudowanie obiektu jednorodzinnego. Zdarza się jednak, że obiekt pasywny pociągnie za sobą dużo wyższy koszt – nawet o połowę w porównaniu z kosztami wzniesienia standardowego budynku.

Poniżej znajdziesz tabelkę, w której przedstawiamy szacunkowe koszty budowy:

Czy można przeprowadzić budowę domu pasywnego systemem gospodarczym, czy jednak trzeba do tego celu zatrudniać ekspertów? Na ogół samodzielna budowa takiego obiektu nie będzie dobrym pomysłem. Przy stawianiu domu pasywnego trzeba wykazać się obszerną wiedzą, doświadczeniem i skrupulatnym przestrzeganiem zaleceń projektowych, tak istotnych dla budynków ograniczających zużycie energii elektrycznej.

Właściwie nie wolno budować systemem gospodarczym domu pasywnego, ponieważ istnieje wiele błędów, których popełnienie nie tylko wpłynie na zwiększenie poziomu zużycia energii, lecz także na ucieczkę ciepła. 

Ile kosztuje budowa domu parterowego? Koszt budowy na 2023 rok

Ile faktycznie można zaoszczędzić, decydując się na dom pasywny? 

To naturalne, że przy budowie domu pasywnego wydasz na inwestycję nawet kilkadziesiąt procent więcej niż w przypadku zwykłego obiektu. Zwolennicy budownictwa pasywnego wskazują jednak, że dzięki poniesieniu takich wstępnych kosztów można wiele zaoszczędzić na późniejszej eksploatacji budynku.

Ile faktycznie wyniosą takie oszczędności i jak wyglądają one w porównaniu z eksploatacją domów jednorodzinnych wybudowanych w technologii tradycyjnej? 

Na koniec zachęcamy również do zapoznania się z naszym materiałem wideo: