Kubatura budynku – co oznacza i jak ją obliczyć?

W artykule:

• Kubatura budynku - co to jest?
• Kubatura budynku - kiedy i do czego jest nam potrzebna?
• Kubatura budynku - jak obliczyć kubaturę budynku jednorodzinnego?
• Kubatura budynku netto a brutto - co to oznacza?
• Kubatura budynku a prawo budowlane - co warto wiedzieć?
• Kubatura budynku a normy budowlane
  • Sposób obliczania kubatury a nowa norma ISO 9836:2015-12
  • Nowa norma ISO z lipca 2022 zmienia zasady obliczania powierzchni

Kubatura budynku - co to jest?

Kubatura budynku to ważny parametr techniczny, który znaczenie ma przede wszystkim na etapie planowania inwestycji. Wybierając projekt domu, nie każdy zwraca na niego uwagę, gdy tymczasem wpływa on znacząco nie tylko na kosztorys budowy, ale także na koszty jego późniejszej eksploatacji np. pod kątem ogrzewania.

Informacja na temat kubatury domu widnieje obowiązkowo w każdym projekcie architektonicznym obok danych dotyczących m.in. powierzchni całkowitej i użytkowej budynku, jego wysokości, szerokości i długości, czy danych na temat powierzchni i kąta nachylenia dachu.

Co to jest kubatura budynku? Najprostsza definicja tego pojęcia mówi, że jest to jego objętość, inaczej pojemność domu. Wyraża się ją w metrach sześciennych – m³. Parametr ten mówi nam zatem o wielkości bryły po zewnętrznym jej obrysie (w przypadku kubatury brutto), a także o wielkości przestrzeni użytkowej w budynku (kubatura netto).

Kubatura budynku - kiedy i do czego jest nam potrzebna?

Kubatura domu jednorodzinnego jest wyliczana z wielu powodów. Na etapie projektowym ma ona znaczenie przy: 

• szacowaniu kosztorysu budowy domu,
• projektowaniu instalacji grzewczej budynku,
• planowaniu wentylacji i klimatyzacji w obiekcie,
• dokonywaniu audytów energetycznych budynków.

Znajomość kubatury domu jest również przydatna przy określeniu wysokości podatku od nieruchomości.

Warto wiedzieć, że w zależności od tego, do czego jest potrzebna kubatura budynku, stosuje się inny wzór na jej obliczenie. Przykładowo, do obliczenia bilansu cieplnego domu wykorzystuje się kubaturę netto, natomiast do celów podatkowych i administracyjnych kubaturę brutto.

Kubatura budynku - jak obliczyć kubaturę budynku jednorodzinnego?

Obliczanie kubatury budynku jest tylko z pozoru skomplikowane. Najogólniej można powiedzieć, że polega to na zsumowaniu objętości wszystkich pomieszczeń znajdujących się na w obiekcie (czyli objętości kuchni, pokoi, łazienek, korytarzy, poddasza, a także różnych wnęk i pomieszczeń gospodarczych) oraz elementów zewnętrznych budynku takich jak tarasy, balkony, czy ganki, które przecież także zapewniają przestrzeń użytkową dla domowników.

Do obliczenia kubatury budynku przyda się kalkulator. Najpierw należy wyliczyć kubaturę każdego pomieszczenia, wykorzystując do tego doskonale znany ze szkoły wzór na objętość prostopadłościanu, czyli:

objętość = długość x szerokość x wysokość

Do obliczeń niezbędne jest zatem wymierzenie wszystkich pomieszczeń. Należy jednak tutaj zaznaczyć, że inaczej liczy się kubaturę netto (która dotyczy przestrzeni wewnętrznej budynku), a inaczej kubaturę brutto (dotyczy ona objętości przestrzeni budynku po zewnętrznym obrysie). Różnicę między tymi parametrami wyjaśnimy niżej.

Jeśli chcesz dokładnie wiedzieć, jak obliczyć kubaturę budynku, możesz sięgnąć do normy PN-ISO 9836:1997 „Właściwości użytkowe w budownictwie - Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych”. Zawiera ona oficjalne wytyczne, jak liczyć kubaturę budynku brutto i netto na potrzeby projektu budowlanego.

Kubatura budynku netto a brutto - co to oznacza?

Polskie przepisy budowlane rozróżniają kubaturę budynku brutto i netto. Definicje obu pojęć znajdują się we wspomnianej wyżej normie z 1997 roku.

• Kubatura budynku brutto – dotyczy objętości obiektu budowlanego liczonej po jego zewnętrznym obrysie. Stanowi zatem sumę kubatur wszystkich kondygnacji liczonych poprzez pomnożenie ich powierzchni całkowitej (mierzonej po ścianach zewnętrznych) i wysokości. Wlicza się więc w nią kubaturę piwnicy i poddasza, a także kubatury przejść, prześwitów i bram wjazdowych, werand i ganków, loggii, balkonów i tarasów (objętość dwóch ostatnich liczy się do wysokości balustrady). Do kubatury brutto nie wlicza się natomiast m.in. ław i stóp fundamentowych, zewnętrznych schodów, daszków i gzymsów, ani kanałów i studzienek.
• Kubatura budynku netto – najogólniej dotyczy wewnętrznej przestrzeni użytkowej budynku, a więc obejmuje kubatury wszystkich pomieszczeń użytkowych, które liczone są od powierzchni podłogi do dolnej powierzchni stropu. Do kubatury budynku netto zalicza się wszystkie kondygnacje podziemne i naziemne z wyjątkiem poddasza nieużytkowego, a także z pominięciem wydzielonych klatek schodowych i szybów wind. Wlicza się natomiast kubatury podcieni, loggii, tarasów i balkonów (tutaj też liczy się je do poziomu balustrady).

Kubatura budynku a prawo budowlane - co warto wiedzieć?

Pojęcie kubatury budynku występuje w wielu aktach prawnych obowiązujących w naszym kraju. Wspomina o nim m.in. ustawa Prawo budowlane, a także najnowsze Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. 2020 poz. 1609). Rozporządzenie precyzuje między innymi, co powinien zawierać projekt budowlany.

W §12 widnieje też zapis, że wskazane w nim parametry dotyczące powierzchni i kubatury budynku powinny być określone zgodnie z normą PN-ISO 9836:1997. Norma ta dokładnie definiuje, czym jest kubatura netto i brutto, a także rozróżnia dodatkowo kubaturę netto wewnętrzną, użytkową, czy usługową.

Jeśli chodzi o Prawo budowlane, warto wiedzieć, że według tego aktu prawnego zwiększenie kubatury budynku może zostać potraktowane jako istotna zmiana projektu domu. Dotyczy to także późniejszej rozbudowy domu. Chodzi tutaj głównie o sytuację, gdy zwiększenie kubatury jest konsekwencją zwiększenia wysokości, szerokości lub długości budynku o więcej niż 2%.

Kubatura budynku a normy budowlane

Przy obliczaniu kubatury budynku możemy napotkać na pewne wyzwanie, ponieważ obecnie istnieją aż 3 normy, które dotyczą tego parametru:

• norma PN-ISO 9836:1997,
• norma PN-ISO 9836:2015-12,
• norma PN-ISO 9836:2022-07.

Niewątpliwie najbardziej intuicyjna jest norma PN-ISO 9836:1997, która dość jasno i wyczerpująco określa, co to jest kubatura brutto i netto. 

Pojawiła się jednak nowsza norma PN-ISO 9836:2015-12 i zgodnie z zasadami to ona powinna być stosowana. Rzecz w tym, że to starsze zapisy z 1997 roku są bardziej zrozumiałe dla przeciętnego odbiorcy i dlatego wciąż są chętnie przytaczane.

Sposób obliczania kubatury a nowa norma ISO 9836:2015-12

„5.2.1.1 Kubatura brutto budynku jest objętością przestrzeni utworzonej przez zewnętrzne powierzchnie elementów ograniczających.

5.2.1 .2 Kubatura netto budynku jest objętością przestrzeni utworzonej przez wewnętrzne powierzchnie elementów ograniczających.

5.2.1.3 Kubatury podaje się w metrach sześciennych, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku. 

5.2.1.4 Podstawą do obliczania kubatur są powierzchnie określone zgodnie z 5.1 i wysokości nad tymi powierzchniami (tj. wysokość budynku, kondygnacji, pomieszczenia, elementów zamykających i ograniczających). Kubatury budynków lub części budynków ograniczonych powierzchniami, które nie są ani poziome ani pionowe, obliczane są według odpowiednich wzorów matematycznych.”

Dotyczy to na przykład powierzchni pod skosami na poddaszu.

Nowa norma ISO z lipca 2022 zmienia zasady obliczania powierzchni

Ponieważ kubaturę liczy się w oparciu o wyliczenie powierzchni i wysokość budynku lub pomieszczenia ponad nimi, należałoby się w tym miejscu odwołać do kolejnej normy PN-ISO 9836:2022-07, którą opublikował w dniu 18 lipca 2022 Polski Komitet Normalizacyjny. Ta norma doprecyzowała, jak liczyć powierzchnię netto w kontekście ścian działowych, która to powierzchnia netto jest istotna dla liczenia kubatury.

Co do zasady, do obliczania parametrów budynku powinno się stosować zapisy najnowszej opublikowanej normę, czyli w tym przypadku wspomniana już PN-ISO 9836:2022-07.

Jak widać obliczanie kubatury budynków jest skomplikowane i wymaga znajomości zmieniających się przepisów. Na szczęście ten obowiązek spoczywa na projektantach budynku. Z punktu widzenia nas - inwestorów jest to tylko jeden z istotnych parametrów, który jest podawany przez twórców projektu, który możemy znaleźć w każdym projekcie gotowym.