Rekuperator – co to jest i jaka działa rekuperator?

Masz już swój wymarzony projekt domu wraz ze schematem wentylacji i klimatyzacji? Już na etapie projektowym możesz zaplanować wykonanie rekuperacji. To system wentylacji z odzyskiwaniem ciepła wytworzonego na zewnątrz. W systemie tym kluczową rolę odgrywa rekuperator. Sprawdź, czym on jest, jak działa i kiedy jego zastosowanie jest najbardziej zalecane, a nawet niezbędne.

Rekuperator – co to jest i do czego służy?

Chcesz wiedzieć, co to jest rekuperator? Co to jest rekuperacja i gdzie można ją zastosować? Owa rekuperacja jest systemem wentylacji z odzyskiem ciepła. Pozwala na ograniczenie strat tego ciepła w Twoim domu, dlatego zyskuje coraz bardziej na popularności również w Polsce.

Kompleksowy system obejmujący cały dom pociąga za sobą niemałe koszty, a jeśli ma on być wdrożony w już istniejącym budynku, wymusza szeroko zakrojony remont pomieszczeń. Dlatego alternatywą może być wykorzystanie rekuperatora ściennego lub pokojowego, który spełni warunki wentylacji oszczędzającej energię elektryczną.

Rekuperator ma za zadanie zmniejszyć straty ciepła w wentylacji domowej, a tą drogą możesz tracić nawet połowę wytworzonego przez system grzewczy ciepła. Należy uznać, że rekuperator jest centralą wentylacyjną z odzyskiem ciepła, a więc sercem całego systemu, choć czasami może on występować niezależnie od innych elementów. Zasilany jest energią elektryczną.

Jak działa rekuperator? 

Rekuperator jest elementem systemu rekuperacji. A jak działa to urządzenie? Jego rolą jest odzyskiwanie ciepła ze zużytego, wywiewanego na zewnątrz budynku powietrza. Co się dzieje dalej? Następnie wymiennik przekazuje ten ładunek ciepła świeżemu powietrzu, które jest nawiewane do środka. Jest ono ogrzewane bez konieczności wykorzystywania do tego celu dodatkowej energii.

Masz więc tu do czynienia z wentylacją mechaniczną z odzyskiem ciepła, zmniejszającą koszty ogrzewania pomieszczeń mieszkalnych. Nie ma potrzeby dogrzewania pomieszczenia za każdym razem, gdy wietrzysz je z wykorzystaniem wentylacji. Rekuperator powoduje, że temperatura w pokojach nie zmniejsza się w takiej sytuacji.

Zaletą systemu rekuperacji jest także oczyszczenie powietrza nawiewanego z zewnątrz z kurzu, pyłków i alergenów, dzięki czemu będziesz mógł oddychać w domu czystym powietrzem. Odpowiadają za to specjalne filtry umieszczone w rekuperatorze. Stąd też rekuperacja jest systemem w szczególności polecanym do domów i mieszkań, w których mieszkają alergicy czy astmatycy.

W wielu rekuperatorach montowane są specjalne elementy, które mają za zadanie delikatnie osuszać powietrze, które nawiewane jest do domu. Ogranicza to możliwość rozwoju bakterii i drobnoustrojów.

Sprawdź gotowe projekty domów jednorodzinnych!

Hiacynt 3

4 118 zł

5 490 zł

Premium Home 10

2 999 zł

3 299 zł

Willa Parterowa 2

4 152 zł

5 190 zł

Zobacz więcej projektów

Rekuperator – z czego się składa?

Rekuperator jest właściwie centralą w systemie wentylacji mechanicznej. Z czego składa się taki sprzęt? Budowa tego urządzenia opiera się przede wszystkim na wymienniku ciepła. Jest on najważniejszą częścią i od jego parametrów zależy, jak sprawnie będzie działał system rekuperacji i w jakim stopniu odzyskiwane będzie ciepło.

Stosowane są przy tym wymienniki:

• krzyżowe,
• przeciwprądowe,
• obrotowe.

W schemacie budowy rekuperatora wyróżnić można ponadto elementy, które filtrują powietrze i oczyszczają je z zanieczyszczeń, alergenów, kurzu czy owadów. Chronią kanały i wymiennik ciepła.

Rekuperator musi mieć dwa wentylatory – jeden stałoprądowy, drugi zmiennoprądowy, który zużywa więcej energii. Aby można było dostosować wentylację z odzyskiem ciepła do potrzeb mieszkańców, rekuperator wyposaża się w automatykę sterującą. Wszystko to znajduje się w obudowie, solidnie wykonanej i zaizolowanej. W budowie urządzenia rekuperacyjnego wymienia się jeszcze podzespoły wspomagające pracę rekuperatora, np. nagrzewnicę, bypass czy system antyzamrożeniowy.

Do rekuperatora można podłączyć ponadto jednostkę chłodzącą lub gruntowny wymiennik ciepła. Wpłyną one dodatkowo na obniżenie temperatury nawiewanego powietrza, co poprawia komfort wentylacyjny wszystkich domowników czy pracowników w zakładzie pracy.

Przeczytaj: Wentylacja grawitacyjna - czym jest i jak działa?

Jaki rekuperator wybrać? Czym kierować się przy wyborze?

Jeśli zastanawiasz się, jaki rekuperator wybrać i jaki najlepiej sprawdzi się w Twoim domu, musisz wiedzieć, jakie są rodzaje tego urządzenia. Wśród nich trzeba wymienić:

• Rekuperator ścienny – nazywany minirekuperatorem lub małym rekuperatorem. To mniejsza alternatywa dla tradycyjnego systemu rekuperacji. Nie wymaga on wykonania kompleksowej instalacji z siecią kanałów, które rozchodzą się od jednostki centralnej. Montuje się go w ścianie zewnętrznej. Rekuperator wewnątrzścienny działa w ten sposób, że wpływa do niego powietrze z zewnątrz, które jest ogrzewane ciepłym strumieniem. Wymiana powietrza odbywa się w dwóch oddzielonych od siebie kanałach, dzięki czemu nie dochodzi do mieszania się obu tych mas. Mały rekuperator pozwala na poprawę wymiany powietrza doraźnie, w pomieszczeniu, w którym się znajduje. Jeśli chcesz więc uzyskać podobny efekt w kilku pokojach, potrzebujesz kilku rekuperatorów ściennych.
• Rekuperator krzyżowy – charakteryzuje się sprawnością na poziomie 50-75 proc., co oznacza, że taka część strat wentylacyjnych zostanie odzyskana. Sprawdzi się, gdy temperatura na zewnątrz ma więcej niż -5 stopni Celsjusza. W wyniku eksploatacji urządzenie traci szczelność, a co za tym idzie, obniża się jego sprawność. Taki rekuperator jest za to tani.
• Rekuperator kompaktowy – jak sama nazwa wskazuje, to minirekuperator, cichy i energooszczędny, do zamontowania w instalacji wentylacyjnej wewnątrz budynku. Wyposażony jest w akumulator ciepła umożliwiający odzysk energii cieplnej przy wentylowaniu pomieszczeń. 
• Rekuperator przeciwprądowy – strumienie zimnego i ciepłego powietrza płyną tu w przeciwnych kierunkach, co podnosi sprawność urządzenia nawet do 90 proc. Jest ono chronione przed rozszczelnieniem i szronieniem.
• Rekuperator obrotowy – wyposażony jest w wymiennik ruchomy, gdzie w bębnie powietrze zimne i ciepłe mieszają się ze sobą. Zaletą rekuperatora obrotowego jest to, że zwiększa wilgotność powietrza w budynku, dzięki czemu nawet przy intensywnym ogrzewaniu zimą wilgotność powietrza może mieć odpowiedni poziom. Rekuperator obrotowy nie jest podatny na niską temperaturę, a jego sprawność sięga 90 proc. 
• Rekuperator kominowy – specjalny rekuperator przeznaczony do zainstalowania w kominie, który pozwala na usuwanie z wnętrza domu powietrza zawierającego szkodliwe zanieczyszczenia, jak nadmiar dwutlenku węgla, bakterie i inne niepożądane substancje. Ten rodzaj rozwiązania odprowadza zanieczyszczone powietrze z produktami spalania na zewnątrz budynku, zastępując je świeżym płynącym z zewnątrz. Rekuperator kominowy podłącza się za regulatorem ciągu lub w bezpośrednim sąsiedztwie kolana rury spalinowej, dzięki czemu jest w stanie wykorzystywać ciepło do ogrzania powietrza w wymienniku ciepła.
• Rekuperator z klimatyzacją – połączenie ze sobą klimatyzacji i rekuperacji jest polecane, ponieważ system klimatyzacji może wspomagać wymiennik ciepła. Jednostka chłodząca zmniejszy temperaturę strumienia nawiewanego do wnętrza pomieszczeń. 
• Rekuperator z pompą ciepła – połączenie ze sobą rekuperacji z tzw. gruntownym wymiennikiem ciepła i pompą ciepła powoduje, że wywiewane powietrze oddaje swoje ciepło do rekuperatora i pompy, a następnie powietrze nawiewane odbiera ciepło od gruntu, a od rekuperatora i skraplacza pompy cieplnej otrzymuje dodatkową energię. 
• Rekuperator entalpiczny – szczególnym rodzajem takiego sprzętu jest rekuperator entalpiczny, o specyficznej konstrukcji, który pozwala na jednoczesny odzysk ciepła i wilgoci z wywiewanego powietrza. W przeciwieństwie do standardowego urządzenia tego typu używa on selektywnej, paroprzepuszczalnej membrany celulozowej zamiast metalowych lameli. 
• Rekuperator z GWC – czyli rekuperator z gruntownym wymiennikiem ciepła jako dodatkowym elementem wyposażenia. Dzięki niemu możliwy jest większy zysk energetyczny płynący z rekuperacji.

Jak dobrać rekuperator? Wybór powinien być podyktowany głównie rodzajem wentylacji, którą inwestor posiada obecnie w swoim domu. Jeśli zaś rekuperację planujesz już podczas wyboru projektu domu i jego realizacji, to wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła możesz dostosować w pełni do swoich potrzeb. Projekt realizacji pozwoli na zaplanowane, celowe wykonanie prac, które ułatwią utrzymanie odpowiedniego klimatu w Twoim domu oraz przyczynią się do ograniczania strat energii.

Podczas wybierania rekuperatora trzeba wziąć pod uwagę takie kwestie, jak:

• rozmieszczenie pomieszczeń w domu,
• powierzchnia pomieszczeń,
• zróżnicowanie potrzeb na dopływ świeżego powietrza,
• liczba mieszkańców w domu,
• czas, jaki domownicy spędzają poza domem.

Chodzi tu o to, aby całkowity system rekuperacji był maksymalnie dopasowany do budynku, w którym się znajdzie, a także do potrzeb mieszkańców. Każdy rekuperator dostępny w sprzedaży będzie opisywany przez szereg parametrów, do których zalicza się:

• wydajność, czyli przepływ powietrza przez centralę;
• spręż, tj. zdolność do pokonywania oporów przepływu wywołanych przez anemostaty i sieć kanałów.

Parametry te powinny być ze sobą kompatybilne. Przyjmuje się, że im mniejsze opory powietrza, tym większy będzie jego przepływ.

Rekuperacja powietrza – schemat instalacji

Rekuperator powietrza powoduje, że nawet przy szczelnych oknach i drzwiach można zapewnić sobie stały napływ świeżego powietrza, bez konieczności otwierania okien. Trzeba jedynie wiedzieć, jak wygląda montaż rekuperatora. Instalacja wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła wymaga zsynchronizowania ze sobą różnych elementów, w tym rekuperatora.

Schemat instalacji obejmuje centralę rekuperacyjną z cienkimi ściankami, oddzielającymi strumień zużytego powietrza od strumienia świeżego powietrza nawiewanego z zewnątrz, któremu przekazywana jest energia odzyskana ze zużytego powietrza. Proces ten jest sterowalny i podlega regulacji. Za oczyszczanie powietrza są odpowiedzialne filtry.

Dowiedz się więcej na ten temat: Ocieplenie jako naturalna klimatyzacja

Jak zrobić rekuperator samodzielnie? DIY

Jeśli nie masz wystarczająco dużo środków finansowych na zakup rekuperatora, zastanów się nad możliwością wykonania go samodzielnie (Do It Yourself). Jak zrobić rekuperator? Potrzebne są do tego celu wentylatory, które pełnią najważniejszą funkcję w tym urządzeniu. DIY przy konstruowaniu systemu rekuperacji będzie wymagało od Ciebie również wykonania kanałów wentylacyjnych podłączonych do wentylatorów, odprowadzenia rur na zewnątrz oraz zachowania odpowiedniego przepływu powietrza.

W jakim miejscu montować rekuperator w domu?

Rekuperator pokojowy instalowany jest w ścianie budynku. To decentralne urządzenie, które powinno być zamontowane tak, by jak najlepiej spełniało swoje zadanie. W celu zrównoważenia przepływu powietrza dobrą praktyką jest instalowanie rekuperatora ściennego w dwóch przeciwległych ścianach, pracujących równolegle względem siebie. Wykorzystanie teleskopowej rury umożliwi dostosowanie takiej instalacji do grubości ścian.

Ścienny, nawiewno-wywiewny rekuperator w domu składa się z części podstawowej – dwóch wentylatorów, wymiennika ciepła oraz zespołu filtrów. Całość zamknięta jest w obudowie wykonanej z tworzywa sztucznego, głównie PCV. To urządzenie zasilane jest za pośrednictwem regulatora transformatorowego prądem zmiennym o napięciu 12 V. Część zewnętrzna i wewnętrzna rekuperatora mają kratki wlotu i wylotu oraz filtry powietrza.

Rekuperator powinien być zamontowany w miejscu rekomendowanym przez producenta takiego urządzenia. W domu musi być umieszczany w pomieszczeniach suchych, zadaszonych, gdzie utrzymuje się przez cały rok dodatnia temperatura. Dlatego rekuperator na strychu, który nie jest ogrzewany, nie będzie najlepszym pomysłem.

Natomiast montaż na poddaszu czy w kotłowni to już właściwe działanie, podobnie jak instalacja takiego urządzenia w garażu czy w ogrzewanym pomieszczeniu gospodarczym. Centrala wentylacyjna, czyli rekuperator, powinien zostać umieszczony tam, gdzie będziesz miał stały dostęp do takiego urządzenia, co przydaje się w momencie, gdy wymaga ono podjęcia określonych działań serwisowych.

Jeśli masz do zamontowania rekuperator stojący, musisz go ustawić na stabilnym podłożu, na jego własnych nóżkach. Inne, najczęściej o niewielkich wymiarach, wieszane są na ścianie lub montowane w niej. Używa się do tego celu specjalnych uchwytów ściennych. Powieszenie lub ustawienie na podwyższeniu stojącego rekuperatora ma na celu sprawny odpływ skroplin. Przewody, które odprowadzają skropliny, powinny być ułożone ze spadkiem do wewnętrznych przewodów kanalizacyjnych.

Musisz zachować odpowiednią, określoną w instrukcji obsługi rekuperatora, odległość pomiędzy centralą wentylacyjną a innymi obiektami. Miejsce przeznaczone na sprzęt powinno umożliwiać nie tylko jego serwisowanie i konserwację, lecz także demontaż czy wymianę, jeśli ulegnie awarii, której nie będzie można usunąć.

Właściwie nie ma większych różnic pomiędzy montażem rekuperatora w piwnicy czy na strychu, czyli na najniższej lub najwyższej kondygnacji budynku. Ważniejszy jest łatwy, szybki dostęp do urządzenia. Powinno ono znaleźć się też w takim miejscu, w którym kanały wentylacyjne będą mogły być jak najkrótsze.

Ile kosztuje rekuperator?

Najważniejszym elementem systemu rekuperacji jest rekuperator. Trzeba więc koniecznie uwzględnić koszty jego nabycia, jeśli chcesz mieć w domu wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła. Ile kosztuje rekuperator?

Ceny są tu zróżnicowane ze względu na rodzaj urządzenia i jego parametry. Tani rekuperator można kupić już za kilka tysięcy złotych – w granicach 6-7 tys. zł za standardowy sprzęt. Cena rośnie wraz ze wzrostem dodatków do tego urządzenia, dodatkowych filtrów wyłapujących minimalne cząsteczki smogu czy wraz z połączeniem rekuperacji z systemem klimatyzacji czy pompą ciepła.

Najlepsze urządzenia o wysokiej mocy kosztują nawet 25 tys. zł, ale koszt całkowitego systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, z montażem w domu, oscyluje w granicach 17-35 tys. zł, w zależności od zastosowanych rozwiązań.

To może Cię zainteresować: Jakie ogrzewanie stosować w domu energooszczędnym?

Czy warto inwestować w rekuperator?

Jeśli zastanawiasz się, czy w Twojej sytuacji dobrym rozwiązaniem będzie zamontowanie rekuperatora, w podjęciu decyzji pomóc Ci mogą opinie klientów, którzy zdecydowali się już na taki krok. Pozwolą one ocenić, jakie korzyści odniesiesz, jeśli zainstalujesz taki sprzęt. Czy warto to zrobić? 

Wiele kwestii przemawia za takim rozwiązaniem:

• Rekuperacja pozwala na zmniejszenie strat energii cieplnej, ponieważ poziom odzyskiwanej energii jest wyższy niż zapotrzebowanie budynku na ciepło.
• Rekuperator oczyszcza powietrze nawiewane z kurzu, a w przypadku zamontowania w nim filtrów o wyższej klasie filtracji lub elektrofiltra – również z cząsteczek smogu, wirusów, pleśni, grzybów i bakterii.
• Można uzyskać sprawną wymianę powietrza zużytego, w którym występuje wysoka zawartość dwutlenku węgla, na świeże powietrze zewnętrzne.
• Rekuperacja zapewnia stały dopływ do świeżego powietrza w domu, bez konieczności otwierania okien i tym samym wychładzania budynku.
• Możliwość wypracowania oszczędności na ogrzewaniu – system grzewczy przy rekuperacji załącza się później, ponieważ powietrze ogrzewane jest ciepłym strumieniem z wymiennika ciepła.

To wszystko sprawia, że instalacja rekuperacji, zwłaszcza w nowym domu jednorodzinnym, na etapie budowy – najlepiej wtedy, gdy nie położono jeszcze wszystkich instalacji wewnętrznych i zewnętrznych – jest całkiem dobrym pomysłem. Jeśli dom jest już postawiony, to również można wykorzystać rekuperator, najlepiej ścienny lub stojący, który ustawić możesz nawet w piwnicy czy kotłowni.