Wody gruntowe – jak zbudować dom na podmokłym terenie?

Projekt domu nie zakłada, na jakim terenie budujesz swoją nieruchomość mieszkalną, a ma to niebagatelne znaczenie zarówno dla stabilności budynku, jak i dla komfortu korzystających z niego domowników. Niekiedy działki położone są na terenie, gdzie występuje wysoki stan wód gruntowych. Wtedy przed wykonaniem np. fundamentów konieczne staje się przeprowadzenie odpowiednich prac, tak by woda gruntowa nie przesiąkała przez fundament i nie zalewała piwnic i podobnych miejsc.

Czym są wody gruntowe?

To jasne, że oczekujesz komfortowego życia w swoim domu. Powinno w nim być sucho i przyjemnie. Utrzymanie odpowiedniego mikroklimatu sprzyja dobremu zdrowiu wszystkich domowników. Przed wodą opadową, która nie powinna wedrzeć się do pomieszczeń mieszkalnych, chronisz się, rzecz jasna, poprzez odpowiednią izolację dachu i elewacji.

Należy mieć jednak świadomość, że dla podziemnych części budynków zagrożeniem bywają wody gruntowe, które mogą przesiąkać przez fundamenty i m.in. przez ściany piwnic, a w konsekwencji – doprowadzić do powstawania pleśni i grzybów wewnątrz twojego domu, czego z pewnością wolałbyś uniknąć.

Co to są wody gruntowe? To wody występujące pod powierzchnią ziemi – mogą być stale obecne w gruncie, ale i pochodzić z opadów atmosferycznych, które przesączają się przez warstwy podłoża. Są niebezpieczne, ponieważ przedostają się wszelkimi szczelinami do domu – do fundamentów i piwnic.

Można też ocenić, że są to wody wypełniające tzw. strefę nasycenia. Tworzą one pierwszy, właściwy poziom wodonośny i zalegają bezpośrednio nad pierwszą, ciągłą warstwą skał nieprzepuszczalnych.

Niezależnie od tego, czy twoją intencją jest budowa domu bez piwnicy, czy z piwnicami, powinieneś go solidnie i stabilnie osadzić w ziemi. Jednak o tym, czy będzie to możliwe i jakie prace ziemne będą do wykonania, decydują w dużej mierze rodzaj gruntu, układ jego warstw, a także poziom wód gruntowych występujący na twojej działce budowlanej.

Właściwości gruntu stanowią o tym, czy dom będzie trwały i funkcjonalny. Jeśli posadowisz dom na podmokłym terenie, ściany i sufity w krótkim czasie zaczną pękać, a tynk odpadać. Budynek będzie nierównomiernie osiadać, przez co stanie się mocno przechylony w jedną ze stron.

Dowiedz się więcej: Działka na terenie zalewowym – czy warto na niej budować dom?

Jakie są rodzaje wód gruntowych?

Wyróżnić można dwa podstawowe rodzaje wód gruntowych. To wody o wysokim lub niskim poziomie. O wysokim poziomie wód gruntowych można mówić wtedy, gdy występuje ona na głębokości zaledwie 30-50 cm poniżej poziomu terenu. W otoczeniu działki z takim poziomem wód gruntowych panuje stale wysoka wilgotność powietrza. Rodzi to również poważne problemy i utrudnienia w zakresie realizacji planowanych robót ziemnych i fundamentowych.

Z kolei niski poziom wód gruntowych występuje wtedy, gdy są zlokalizowane na głębokości 2-3 metrów poniżej terenu działki. Nie utrudniają one i nie zakłócają wówczas prowadzenia inwestycji budowlanych.

Poza tym odróżnia się wody gruntowe właściwe i zaskórne. Wody zaskórne są usytuowane blisko powierzchni terenu, na lokalnych soczewkach gruntów charakteryzujących się niską przepuszczalnością. Leżą powyżej zwierciadła właściwej wody gruntowej i występują tylko okresowo, w przeciwieństwie do wód gruntowych właściwych.

Te ostatnie stanowią ciągły poziom wodonośny, z którego wodę można pobierać stale. Występują na większej głębokości i zalegają na znacznym obszarze. Powinny być oddzielone od powierzchni terenu strefą napowietrzenia, inaczej aeracji.

Ponadto pomiędzy dwiema mało przepuszczalnymi warstwami gruntu występuje woda naporowa międzywarstwowa, która też jest rodzajem wody gruntowej.

Sprawdź projekty domów parterowych podpiwniczonych

APS 277

3 799 zł

3 799 zł

Ariel 3

4 199 zł

4 549 zł

Ambrozja 16

4 499 zł

4 849 zł

Zobacz więcej projektów

Wody gruntowe – od czego zależy ich poziom?

Wody gruntowe mogą znajdować się na różnej głębokości pod powierzchnią gruntu. Uzależnione jest to od sytuacji hydrologicznej w danym regionie kraju, a także od występowania zbiorników i cieków wodnych. Tam, gdzie w okolicy jest wiele jezior, mniejsza będzie głębokość wody gruntowej.

Na jakiej głębokości się one znajdują? Nawet kilkunastu czy kilkudziesięciu centymetrów pod powierzchnią ziemi. W gruncie mogą znajdować się zawieszone miejscowo oczka wodne. Taki wysoki poziom wód jest charakterystyczny dla działek o gruntach nieprzepuszczalnych, w tym ilastych. Dużą nasiąkliwością charakteryzują się gleby gliniaste.

Pora roku także ma znaczenie dla aktualnego poziomu wód gruntowych. Głębokość wód maleje, kiedy występują intensywne opady deszczu. Najwyższy poziom może być na wiosnę, kiedy gleby są nasączone wodą z roztopów, a wiosenne deszcze tylko nasilają to zjawisko.

Jesienią, kiedy występują wzmożone opady, poziom wód gruntowych także może się podnieść. Zdarzają się również ekstremalne zjawiska pogodowe, czyli susze czy nawałnice i powodzie, które powodują zmianę poziomu wód w gruncie.

Jeśli w okolicy twojej działki czy domu realizowane są inne inwestycje budowlane lub ktoś dokonuje procesu podnoszenia poziomu gruntu w sąsiedztwie, licz się z tym, że poziom wód u ciebie może ulec zmianie.

Wysoki i niski poziom wód gruntowych – co ma wpływ na poziom wody gruntowej?

Wysokie wody gruntowe to sytuacja skrajna i niekoniecznie dobra dla inwestora, ale jeśli ich stan jest niski, to takie warunki również są dalekie od ideału. Woda znajdująca się tuż pod powierzchnią gruntu na działce utrudnia, a nawet uniemożliwia, przeprowadzenie inwestycji budowlanej. Najlepiej, żeby grunt był przepuszczalny, a maksymalny poziom wód mieścił się na poziomie minimum jednego metra poniżej poziomu posadowienia domu.

Sprawdź: Jak dobrać fundament do gruntu?

Mapa wód gruntowych w Polsce 2022 – gdzie możemy ją znaleźć?

Mapa wód gruntowych, nazywana również mapą hydrograficzną, pozwala ocenić, gdzie jest ich najwięcej i na jakim mniej więcej poziomie znajdują się takie wody w Polsce. Jest dostępna na stronie internetowej Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Ma postać rastrową w skali od 1 do 50 000.

Można również po nią sięgnąć, zwracając się z prośbą do właściwego regionalnego zarządu gospodarki wodnej lub do Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.

O czym informuje mapa wód gruntowych w Polsce? Możesz dzięki niej uzyskać informacje o wartości przepływu wody powiązanej z naturalnym środowiskiem jej występowania. Taka mapa uwzględnia:

• wypływ wód podziemnych;
• przepuszczalność gruntów;
• wody powierzchniowe;
• topograficzne działy wodne;
• punkty hydrometryczne pomiarów stacjonarnych.

Po mapę hydrograficzną Polski możesz sięgnąć, jeśli przystępujesz do określenia we własnym zakresie lokalnych warunków gruntowych. Wykorzystywana jest ona do opracowywania programu wodno-ściekowego w całym kraju, a także projektowania, w którym miejscu wykonać ujęcia wód podzielnych.

Pozwala na zagospodarowanie obszarów dorzecznych czy na prognozowanie zagrożeń dotyczących podtopień i powodzi na danych terenach. Mapy hydrograficzne są nieocenioną pomocą przy opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Jak sprawdzić poziom wód gruntowych występujący na działce przeznaczonej do budowy domu?

Zanim przystąpisz do budowy domu na danej działce, powinieneś zapoznać się z kwestiami związanymi z warunkami gruntowo-wodnymi. Bez tego może się okazać, że wybudujesz dom na niestabilnym podłożu, gdzie występuje wysoki poziom wód gruntowych, a to nie pozwoli ci uzyskać pożądanej i wymaganej stabilności budynku.

Na niektórych działkach, choć mają one atrakcyjną lokalizację, budowa domu okazuje się albo bardzo droga, albo niemożliwa, a wszystkiemu winne są wody gruntowe.

Jak je sprawdzić, by nie kupić działki, która w praktyce nie nadaje się do prowadzenia prac budowlanych, ponieważ wody gruntowe znajdują się na zbyt wysokim poziomie? Na jakiej głębokości powinny być umiejscowione i jaki rodzaj gruntu, wraz z układem jego warstw, pozwala na łatwiejszą budowę domu, również budynku podpiwniczonego?

Zanim kupisz działkę budowlaną i rozpoczniesz budowę domu jednorodzinnego, zbadaj gospodarkę wodną na danym terenie. Dopiero po dokonaniu tego będziesz wiedzieć, czy wody gruntowe mogą stanowić przeszkodę i czy będziesz mógł bez przeszkód rozpocząć inwestycję.

Jak sprawdzić poziom wód gruntowych? Mogą zrobić to eksperci, ale samodzielnie możesz wstępnie ocenić, czy działka nadaje się pod budowę. O wysokim poziomie wód gruntowych i o podmokłym terenie świadczy to, że na działce gęsto rosną sitowie, trawy, trzciny i szczaw polny albo występują wierzby i olchy, lubiące takie podłoże. Dla porównania – sosny rosną na suchych terenach.

Jeśli nie masz pewności co do tego, jaka roślinność występuje w danym miejscu lub po prostu nie czujesz się na siłach, by dokonać takiej oceny samodzielnie, możesz zlecić to ekspertom.

Jakie badania gruntu wykonać przed zakupem działki i rozpoczęciem budowy? Na pewno badania geotechniczne gruntów, które obejmują szeroką analizę warunków wodno-gruntowych. Na podstawie otworów wykonanych w różnych częściach działki i na podstawie zmienności poziomu wody w zależności od pory roku i ukształtowania terenu można uzyskać rzetelne informacje na ten temat.

Normą jest wykonanie przez geodetów co najmniej trzech odwiertów w przypadku planów umieszczenia studni na działce. W końcowej dokumentacji geotechnicznej geodeci sporządzają raport dotyczący możliwości występowania wody gruntowej na konkretnej głębokości. Dokumentacja obejmuje nie tylko głębokość wód gruntowych, lecz także rodzaj i nośność gruntów na działce.

Przeczytaj: Co wchodzi w skład prac geodezyjnych na budowie?

Dom podpiwniczony na terenie podmokłym – czy jego budowa jest możliwa?

Zaleca się budowanie domów podpiwniczonych na terenach, gdzie wody gruntowe są zlokalizowane na 2-3 metrach poniżej ich poziomu. Wówczas nie ma właściwie przeciwwskazań do prowadzenia takich procesów budowlanych, a przy tym nie ma niebezpieczeństwa, że w przyszłości piwnica zalana zostanie wodami gruntowymi.

Jeśli jednak dom podpiwniczony budujesz na terenie podmokłym, licz się z tym, że w razie występowania długotrwałych opadów atmosferycznych obszar ten może stać się grząski. Konieczne będzie więc wykonanie niezbędnej i solidnej hydroizolacji.

Fundament powinien zostać obłożony styropianem i folią hydroizolacyjną, a czasami zalecane jest osadzenie budynku na specjalnej platformie, podpartej wkopanymi głęboko w ziemię palami, co jednak jest bardzo kosztownym zabiegiem. Niezbędny będzie drenaż opaskowy, ale nie tylko on. Przed naporem wód gruntowych ochroni cię wspomniana hydroizolacja przeciwwodna.

Coraz częściej na terenach podmokłych, na których inwestor chce wybudować dom z piwnicami, stosuje się instalację igłofiltrową. Pozwala ona obniżyć poziom wód gruntowych maksymalnie o 5 metrów. Nie ma możliwości samodzielnego wykonania takiej wydajnej instalacji, a zatrudnienie specjalistów do tego celu niestety kosztuje.

Musisz wiedzieć, że budowa domu podpiwniczonego na terenie podmokłym może być nawet o 30-40 proc. droższa niż stawianie na takiej samej działce budynku bez piwnicy.

Dolna kondygnacja budynku posadowionego na takim terenie musi być szczelnie zaizolowana. Konieczne jest wykonanie izolacji przeciwwilgociowej lub przeciwwodnej.

Dom niepodpiwniczony na terenie podmokłym

Jak już wspomnieliśmy, możesz zdecydowanie zmniejszyć koszty budowy na terenie podmokłym, jeśli wybierzesz projekt domu niepodpiwniczonego.

Musisz tylko pamiętać o tym, by fundament w takim przypadku znalazł się poniżej linii przemarzania gruntu. W Polsce występują cztery takie strefy, przy czym na południowo-wschodnim krańcu Polski wynosi ona 1,4 m, podczas gdy na zachodzie tylko 0,8 metra.

Z drugiej strony pamiętaj, by fundament znalazł się powyżej poziomu wody gruntowej. Nie może być narażony na bezpośrednie oddziaływanie wody.

Basen ogrodowy a wody gruntowe – co warto wiedzieć?

W ogrodzie możesz zaplanować posadowienie basenu ogrodowego – stelażowego lub stacjonarnego, który będzie wymagał wkopania niecki w ziemię. Problemem mogą być przy tym właśnie wody gruntowe.

Zanim wybierzesz rodzaj niecki, jaką ma mieć twój basen, powinieneś zbadać położenie wód pod powierzchnią ziemi. Ich poziom oraz nośność gruntu ostatecznie decydują o wyborze tego, czy niecka ma być zagłębiona w gruncie częściowo lub całkowicie, bądź też czy należy wznieść ją na powierzchni terenu.

Jeśli chcesz wkopać swój basen ogrodowy w ziemię, to jego niecka powinna być zagłębiona przynajmniej 1,5 metra poniżej poziomu terenu, ale jeśli na twojej działce występuje wysoki poziom wód gruntowych, to ich napór może niestety doprowadzić z czasem do uszkodzenia dna niecki.

Pamiętaj też, że zimą część wód zamarza, co powoduje zwiększanie ich objętości. W efekcie powstają duże siły, które oddziałując na konstrukcję basenu, mogą doprowadzić do pękania dna i jego ścian.

Jak szybko opadają wody gruntowe?

Kiedy opadają wody gruntowe? Najczęściej po etapie ulewnych deszczów, które pojawiają się na wiosnę i jesień. Można więc spodziewać się, że najniższy poziom wód będzie występował w środku lata czy w okresie susz oraz zimą, zanim nastąpią roztopy.

Jak szybko opadają wody gruntowe? Wszystko zależy od warunków hydrologicznych panujących w danym miejscu oraz od rodzaju gruntów, jakie się tam znajdują.

Jak obniżyć poziom wód gruntowych?

Jeśli z przeprowadzonych badań geologicznych dowiesz się, że na twojej działce budowlanej występuje wysoki poziom wód gruntowych, nie musisz porzucać wszelkich planów związanych z realizacją inwestycji. Licz się z tym, że tereny podmokłe są niestety kłopotliwe przy realizacji procesu budowlanego.

Najlepiej wybrać wówczas dom niepodpiwniczony i wykonać drenaż opaskowy. Dzięki niemu będziesz mógł odprowadzić wody gruntowe i obniżyć ich poziom. Woda może być odprowadzana do studni chłonnej.

W razie chęci obniżenia poziomu wód gruntowych zawsze trzeba mieć na uwadze to, że zmiana stosunków wodnych na działce nie może wpływać negatywnie na sytuację wodną na sąsiednich posesjach. Jeśli istnieje wysokie ryzyko, że na sąsiednie działki przedostanie się woda gruntowa z twojej działki, nikt nie wyda pozwolenia na takie działanie.

Dla chwilowego, doraźnego obniżenia wód gruntowych można przeprowadzić prace prowadzące do wykonania:

• studni chłonnej,
• dołu lub naturalnego stawu,
• rowów na etapie budowy fundamentów domu.

Jeśli przy budowie domu okaże się, że wody gruntowe są bardzo wysokie, można je wypompować do kanalizacji igłofiltrem z pompami albo też wykorzystać do tego samego celu pompę zanurzalną (zatapialną).

Przeczytaj dodatkowo o formalnościach związanych z budową domu: Jak wyglądają formalności przy budowie domu w 2022 roku?

Studnia i wody gruntowe – jaką wybrać?

Studnie pozwalają na wykonanie własnego ujęcia wody na działce, dzięki czemu można się uniezależnić od wodociągów. Problem w tym, że poziom wód gruntowych może być niski, przez co wykopanie odwiertu, który pozwoli na korzystanie ze studni, będzie znacznie kosztowniejszym przedsięwzięciem.

Dlatego, zanim przystąpisz do kopania swojej studni, powinieneś sprawdzić wody gruntowe i ich poziom na działce. Musisz wiedzieć, czy, gdzie i na jakiej głębokości znajduje się woda pozwalająca na zasilanie np. systemu nawodnienia ogrodu czy systemu kanalizacyjnego w pomieszczeniach mieszkalnych.

W celu wykopania studni najpierw udaj się do geologa, który dokona odwiertów na działce i określi specyfikę gruntów. Może też pobrać próbkę wody, która zostanie przebadana w stacji sanepidu – to konieczne, jeśli twoje własne ujęcie ma służyć do gotowania czy do mycia się.

Czy wody gruntowe można odpompowywać do kanalizacji?

Jeśli podczas budowy domu okaże się, że np. wykopy pod fundamenty zostaną zalane wodą gruntową, naturalnie będziesz chciał osuszyć plac budowy. W tym celu wykorzystać możesz pompy zanurzeniowe lub specjalistyczne systemy odwodnienia.

Problem w tym, że odpompowaną wodę trzeba gdzieś odprowadzić, a najlepiej do kanalizacji. Pytanie tylko, czy wody gruntowe można odpompowywać do kanalizacji? Właściwie tak.

Najczęściej w takim przypadku będziesz musiał wystąpić do zakładu wodociągów i kanalizacji w swojej gminie czy w mieście ze zleceniem na opracowanie informacji czy warunków technicznych odprowadzania wody z odwadnianego wykopu. Do zlecenia trzeba dołączyć:

• kopię aktualnej mapy zasadniczej twojej działki,
• projekt zagospodarowania terenu – dotyczy projektowanych inwestycji oraz rozbudowania istniejących obiektów,
• upoważnienie.

Po uzyskaniu warunków dotyczących odprowadzenia wody gruntowej z wykopów nie pozostaje ci już nic innego jak podpisanie umowy. Wtedy będziesz mógł skierować wodę gruntową legalnie do istniejącego systemu kanalizacyjnego.

Oczyszczalnia przydomowa na wysokie wody gruntowe – czy jest potrzebna?

Oczyszczalnia przydomowa może być wykonana zarówno w przypadku działek budowlanych o niskim poziomie wód gruntowych, jak i tych, gdzie jest on wysoki. Przy wysokich wodach gruntowych będzie to jednak bardziej kłopotliwe, a koszty zdecydowanie wzrosną.

Oczyszczalnia przydomowa na wysokie wody gruntowe wymagać będzie wykorzystania ciągów drenażowych, które układa się w kopcu filtracyjnym, czyli w nasypie. Trzeba wykonać go tak, by dreny znajdowały się przynajmniej 1,5 m nad poziomem wód gruntowych. Sam kopiec możesz usypać z piasku lub gruntu rodzimego, dobrze przepuszczalnego.

W przypadku wysokich wód gruntowych możesz też zastosować przydomową oczyszczalnię ścieków z filtrem gruntowo-korzeniowym. Oczyszczalnia może odprowadzać nadmiar wody gruntowej oraz oczyszczone ścieki do stawu, oczka wodnego, rowu melioracyjnego czy gruntu.

Szambo betonowe wysokie wody gruntowe – o czym warto pamiętać, decydując się na instalacje szamba na terenie podmokłym?

Jeśli nie masz możliwości podłączenia swojego domu do kanalizacji miejskiej czy gminnej, musisz wykonać albo przydomową oczyszczalnię ścieków, albo zastosować standardowy zbiornik – szambo. Pytanie tylko, jakie szambo wykorzystać przy wysokim poziomie wód gruntowych.

Do twojej dyspozycji są tanie oferty – na szamba wykonane z tworzyw sztucznych, ale te nie za bardzo sprawdzą się przy wysokim poziomie wód. Jeśli szambo jest opróżnione, wody te mogą je wypchnąć nawet na powierzchnię ziemi, co stworzy poważne problemy. Lepiej więc na terenach podmokłych zastosować ciężkie, solidne i trwałe szambo betonowe. 

Wysokie wody gruntowe powodują, że wybór takiego szamba będzie optymalnym rozwiązaniem. Zbiorniki betonowe, podobnie jak żelbetowe, przy wysokim poziomie wód gruntowych pozostają na swoim miejscu, nawet jeśli są właśnie opróżnione. Dlatego sprawdzają się na podmokłych gruntach.

Wszystko przez masę zbiornika – szambo betonowe o pojemności 8 m³ waży około 4 ton, dlatego dobrze się je osadza w gruncie. To konstrukcja bezodpływowa, całkowicie odporna na obciążenia. Nie trzeba kotwić zbiornika w ziemi, co jest konieczne przy zbiornikach z tworzyw sztucznych lub laminatów.