Posadowienie budynku: kluczowe aspekty i metody dla solidnych fundamentów

Przed przystąpieniem do wykonania posadowienia budynku warto dokładnie zastanowić się nad różnymi czynnikami, takimi jak rodzaj i stabilność gruntu, obciążenia konstrukcji, lokalne warunki klimatyczne czy dostępność materiałów.

W dalszej części artykułu omówimy najpopularniejsze metody posadowienia, takie jak posadowienie na ławach betonowych, na palach czy na płytach fundamentowych. Dzięki temu będziesz miał/a pełen obraz możliwości i wyboru najlepszej technologii dla Twojej budowy. 

Na czym polega posadowienie budynku?

Czym dokładnie jest posadowienie? Jest to zespół wszystkich fundamentów obiektu budowlanego. Ma za zadanie przekazać wszystkie obciążenia z obiektu na grunt nośny oraz zapewnić odpowiednią nośność. Jako że fundament jest elementem niezbędnym w większości budowli, wykonanie posadowienia będzie jedną z podstawowych czynności na placu budowy.

Posadowienie domu na działce powinieneś poprzedzić szeregiem konkretnych działań. Prace na działce możesz zacząć dopiero po siedmiu dniach od złożenia zawiadomienia o przystąpieniu do budowy. W dalszej kolejności konieczne jest wytyczenie zarysu budynku przez geodetę.

Warto wiedzieć: Co wchodzi w skład prac geodezyjnych na budowie?

Pod względem sposobu przenoszenia obciążeń na podłoże gruntowe wyróżnia się dwa typy posadowienia: bezpośrednie i pośrednie. Wybór uzależniony jest od układu konstrukcyjnego budynku oraz warunków gruntowych w miejscu budowy inwestycji. Czym się od siebie różnią?

Posadowienie bezpośrednie

Posadowienie bezpośrednie budowli ma miejsce w momencie, kiedy reakcje z budynku przekazywane są przez fundamenty bezpośrednio na warstwy nośne podłoża. Takie rozwiązania technologiczne stosowane są wyłącznie kiedy warstwy zalegają stosunkowo płytko poniżej poziomu terenu. Sposób tego, jak ma zostać wykonane posadowienie, określa norma prawna.

Posadowienie pośrednie

Posadowienie pośrednie to typ konstrukcji stosowany przy gruntach, gdzie grunt nośny zalega głęboko lub inne czynniki eliminują możliwość wykonania posadowienia bezpośredniego. Powodem może być wysoki poziom wód gruntowych lub konieczność zbudowania domu na skarpie. Posadowienie pośrednie wykonywane jest najczęściej na palach, słupach lub w postaci studni.

Warto wiedzieć! Posadowienie pośrednie i bezpośrednie stosowane są w Polsce. Lokalizacja działki będzie wpływać na to, jaki typ posadowienia znajdzie zastosowanie w konkretnym projekcie.

Na czym polega fundamentowanie pośrednie i kiedy jest konieczne?

ofe-5847238-70388 w-70388

Na czym wykonuje się posadowienie budynku?

Aby wykonać posadowienie budynku, niezbędne jest zdecydowanie się na odpowiednie elementy konstrukcyjne. Muszą być one dopasowane do wymagań, jakie stawia grunt oraz konstrukcja budynku. Jakie elementy są najczęściej wybierane?

Posadowienie na studniach 

Posadowienie na studniach to jeden ze sposobów na pośrednie posadowienie obiektu. Zwykle stosuje się je tam, gdzie warstwa nośna gruntu jest położona głęboko (na około 8-10 metrach), a budowla ma znaczny ciężar. Studnie wykonywane są tzw. metodą studniarską. Szalunek tracony stanowią żelbetonowe lub betonowe kręgi.

Posadowienie na płycie fundamentowej

Wiele projektów zakłada posadowienie domu na płycie fundamentowej. Zastosowanie płyty pozwala bowiem na dokładniejsze rozłożenie warstwy izolacyjnej. Ten typ posadowienia sprawdza się na gruntach o słabej nośności lub wysokim poziomie wód gruntowych. Można w nim umiejscowić ogrzewanie podłogowe, dlatego dobrze sprawdzi się w domach energooszczędnych.

Zwykle w celu położenia płyty fundamentowej stosuje się dwa typy płyt styropianowych. Twarde płyty EPS 200 kładzie się w najbardziej obciążanych miejscach, głównie pod ścianami nośnymi. W pozostałych miejscach stosuje się natomiast płyty styropianowe EPS 100.

Zanim zdecydujesz się na posadowienie budynku na płycie fundamentowej, oceń powierzchnię gruntu. Jeśli działka, na której chcesz postawić dom ma bardzo nierówną powierzchnię, warto wcześniej przeprowadzić niwelację terenu. 

Posadowienie na palach

Tzw. palowanie konieczne jest w momencie, kiedy na fundament, a co za tym idzie, na grunt przenoszone są znaczne siły skupione. Pale mają więc zastosowanie w podporach mostów, obiektach hydrotechnicznych i morskich, ale również do wzmocnienia wysokich wykopów.

Posadowienie ław fundamentowych

Ławy fundamentowe to aktualnie jeden z najczęściej wybieranych typów posadowienia. Jest ono stosunkowo łatwe do wykonania oraz dobrze sprawdza się na gruntach o dobrej nośności. Ława taka wykonywana jest jako podstawa ścian budynku z betonu o klasie C16/20 lub C20/25.

Ławy wylewa się na jeden z dwóch sposobów:

• na dno wykopu wylewany jest podkład betonowy w postaci 10-centymetrowej warstwy chudego betonu. Na nim układa się podkładki dystansowe. Umieszczane jest również zbrojenie oraz montowany szalunek z desek. W szalunek wylewa się beton właściwy, który tworzy ławę fundamentową;
• wykop wykładany jest folią budowlaną – a do niego wylewany jest wykop – do wysokości określonej w instrukcji.

Przeczytaj też: Z jakich materiałów budować fundamenty? Podpowiadamy!

Posadowienie budynku w zależności od gruntu

Wybór sposobu posadowienia budynku uzależniony jest w dużej mierze od tego, na jakim gruncie będzie on stawiany. Rodzaj gruntu oraz poziom wód gruntowych na duży wpływ na dobór fundamentów oraz koszty zbudowania domu. Przed rozpoczęciem projektowania warto więc skorzystać z badań geotechnicznych, które pozwolą skontrolować stan podłoża. Czym się różni specyfika budowania na różnych gruntach?

Posadowienie na torfach

Posadowienie na torfach nie jest zalecanym sposobem stawiania budynku. Tego typu gleba ma niewielką nośność oraz jest narażona na osuwanie się i zalanie.

Posadowienie budynku na piasku

Zdecydowanie najłatwiejsze jest posadowienie domu na piasku. Grunty będące mieszaniną piasku oraz żwirów charakteryzują się dobrą przepuszczalnością, dzięki czemu woda może odpływać i nie zalega w ziemi.

Posadowienie na skale

Lita skała bardzo dobrze nadaje się jako podstawa dla fundamentów. Powinno się jednak dążyć do tego, żeby posadowić wszystkie fundamenty na skale litej. Trzeba sprawdzić więc, czy nie występuje zbyt duży stopień spękania bliżej powierzchni terenu. Warto pamiętać, że budowle posadowione częściowo na skale litej oraz częściowo na zwietrzelinie, wykazują zwykle uszkodzenia.

Posadowienie na glinie

Posadowienie domu na glinie, gruntach ilastych lub pylastych będzie wymagało zastosowania dodatkowej izolacji chroniącej przed wilgocią.

Czytaj również: Jakie fundamenty wybrać pod dom jednorodzinny?

Sprawdź gotowe projekty domów energooszczędnych!

Iskra segment lewy

3 299 zł

3 299 zł

Tamarillo 6

3 999 zł

3 999 zł

Helios wariant J

6 140 zł

6 140 zł

Projekty domów energooszczędnych

Posadowienie budynku a zjawisko przemarzania gruntu

Bezpieczne posadowienie budynku wymaga szczegółowego zbadania gruntu. Konieczne jest określenie rodzaju podłoża oraz jego wytrzymałości na ciężar konstrukcji.

Ze względu na bezpieczeństwo całej konstrukcji konieczne jest określenie obciążenia dopuszczalnego. Istotna jest również głębokość przemarzania gruntu.

Przemarzanie gruntu polega na zamarzaniu cząsteczek wody znajdującej się w gruncie. Zamarzanie powoduje powiększenie objętości wody, w efekcie grunt zaczyna pęcznieć i wysadzać spoczywające na nim elementy ku górze. W konsekwencji może to spowodować uszkodzenia podłóg na gruncie oraz przesunięcia fundamentów i murów piwnic.

Głębokość przemarzania danego gruntu musi być więc uwzględniona w projekcie domu. Szczególnie posadowienie na studniach wymaga odpowiedniego obliczenia wymagań technologicznych.

Zainteresuje Cię zapewne: Cennik usług geodezyjnych. Ile kosztuje geodeta w 2023 roku?

Posadowienie budynku obok istniejącego już budynku

Niekiedy sytuacja wymaga, żeby posadowienie domu wykonać przy innym, istniejącym już budynku. Trzeba wtedy pamiętać, że prace takie wiążą się z dużym ryzykiem, dlatego muszą być prowadzone według określonego projektu i pod nadzorem doświadczonego kierownika budowy.

Jeśli posadowienie fundamentów przy istniejącym budynku będzie wykonane nieprofesjonalnie, może to doprowadzić do katastrofy budowlanej – obciążenia byłyby wtedy przenoszone nie tylko na grunt, lecz na ścianę domu przyległego.

O czym więc pamiętać, decydując się na posadowienie przy istniejącym budynku? Przede wszystkim:

• fundamenty muszą być posadowione na tym samym poziomie;
• oś ściany konstrukcyjnej fundamentowej lub piwnicznej nie może znajdować się dalej od fundamentu niż 1/6 szerokości ławy;
• roboty trzeba prowadzić odcinkami, stosując odpowiednie wzmocnienia.

Odkopanie fundamentów na całej długości może doprowadzić do wyparcia gruntu spod ściany do wykopanego dołu. W efekcie ściana budynku już istniejącego osunie się. Dlatego posadowienie budynku w bezpośrednim sąsiedztwie istniejącego budynku trzeba przeprowadzać, odkopując fundamenty małymi odcinkami, których długość wynosi 1–1,5 metra. Robót takich – ze względu na ich trudność – nie należy nigdy zlecać przypadkowej ekipie.

Czy województwo dolnośląskie to dobry teren na budowę własnego domu? Jak sądzisz?

Zasady projektowania budynku posadowionego poniżej poziomu posadowienia budynku sąsiedniego

O tym, w jaki sposób ma być posadowiony budynek, musi zawsze zdecydować projektant – przygotowując projekt, weźmie pod uwagę takie czynniki jaj: wielkość budynku, technologia budowy, warunki gruntowe na działce. Warto wiedzieć, jakie są podstawowe zasady projektowania domu posadowionego przy istniejącym budynku.

Jeśli poziomy fundamentów nowego i istniejącego już domu różnią się, wtedy posadowienie trzeba wykonać za pomocą ław fundamentowych schodkowych, prostopadłych do granicy działki.

Wielu inwestorów będzie zastanawiało się także, co z podpiwniczeniem domu. Jeśli sąsiadujący dom takiego podpiwniczenia nie ma, najlepiej jest także zrezygnować z takiego rozwiązania. Jeśli z kolei poziom posadowienia istniejącego domu znajduje się na dostateczne głębokości, można:

• w osi ławy fundamentowej wykonać ścianę piwniczną, a na wsporniku stropowym – ścianę parteru,
• ścianę piwniczną wykonać przy ścianie budynku istniejącego – w takim przypadku dobrze jest połączyć ławę biegnącą wzdłuż granicy działki z ławą do niej równoległą.

Istotną kwestią jest też wysokość istniejącego budynku – jeśli ma on 11–15 metrów, wtedy fundamenty nowego domu nie mogą być posadowione poniżej już istniejących.

Posadowienie budynku w pytaniach i odpowiedziach

Prawidłowe wykonanie posadowienia budynku jest jedną z bardziej istotnych kwestii – to na fundament przenoszone są wszystkie obciążenia. Jednocześnie roboty tego typu nasuwają inwestorom wiele pytań. Poniżej prezentujemy odpowiedzi na najczęstsze.

Czy zmiana poziomu posadowienia budynku jest zmianą istotną?

Jednym z częściej zadawanych pytań jest to, czy podniesienie budynku to zmiana istotna? Prawo budowlane określa, że nie jest istotnym odstąpieniem podwyższenie ścian fundamentowych, nieprzekraczające 2% wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego.

Istotną zmianą jest podniesienie budynku poprzez zmiany poziomu terenu – np. nawiezienie ziemi. W takim przypadku trzeba sprawdzić chociażby, czy zmiana poziomu posadowienia nie będzie powodowała spływu wód opadowych na działki sąsiednie.

Czy na podniesienie domu potrzebne jest pozwolenie?

Zmiana wysokości posadowienia budynku musi być zawsze skonsultowana z projektantem. Wiąże się też z przygotowaniem projektu zamiennego do uzyskania nowej decyzji pozwolenia na budowę. Jeśli się tego nie wykona, prace takie będą przykładem samowoli budowlanej.