Porady
Fundamenty
Posadowienie budynku: kluczowe aspekty i m...

Posadowienie budynku: kluczowe aspekty i metody dla solidnych fundamentów

Fundamenty Działka

Jan Susmaga

20.06.2025 •

Posadowienie budynku to jeden z kluczowych elementów w procesie budowy domu. To właśnie na nim opiera się cała konstrukcja, tworząc solidne fundamenty, które zapewniają stabilność i trwałość budowli. Ale czy wiesz, jakie są różne metody posadowienia i jak wybrać tę odpowiednią dla Twojego projektu? Jeśli chcesz poznać tajniki wykonania solidnego posadowienia fundamentów, w tym artykule podpowiemy, jak podejść do tego zadania krok po kroku i jakie czynniki należy wziąć pod uwagę przy wyborze odpowiedniej technologii.

W artykule:

Na czym polega posadowienie budynku?
- Posadowienie bezpośrednie
- Posadowienie pośrednie
Na czym wykonuje się posadowienie budynku?
Posadowienie budynku w zależności od gruntu
- Posadowienie budynku a zjawisko przemarzania gruntu
Posadowienie budynku obok istniejącego już budynku
- Zasady projektowania budynku posadowionego poniżej poziomu posadowienia budynku sąsiedniego
Posadowienie budynku w pytaniach i odpowiedziach

Przed przystąpieniem do wykonania posadowienia budynku warto dokładnie zastanowić się nad różnymi czynnikami, takimi jak rodzaj i stabilność gruntu, obciążenia konstrukcji, lokalne warunki klimatyczne czy dostępność materiałów.

W dalszej części artykułu omówimy najpopularniejsze metody posadowienia, takie jak posadowienie na ławach betonowych, palach i posadowienie na płycie fundamentowej. Dzięki temu otrzymasz obraz obraz możliwości, aby wybrać najlepszą technologię dopasowaną do budowy domu.

Na czym polega posadowienie budynku?

Czym dokładnie jest posadowienie? Jest to zespół wszystkich fundamentów obiektu budowlanego. Ma za zadanie przekazać wszystkie obciążenia z obiektu na grunt nośny oraz zapewnić odpowiednią nośność. Jako że fundament jest elementem niezbędnym w większości budowli, wykonanie posadowienia będzie jedną z podstawowych czynności na placu budowy. Czytaj również: Jakie fundamenty wybrać pod dom jednorodzinny?

Posadowienie domu na działce poprzedza szereg konkretnych działań. Prace na działce możesz zacząć dopiero po 7 dniach od złożenia zawiadomienia o przystąpieniu do budowy. W dalszej kolejności konieczne jest wytyczenie zarysu budynku przez geodetę. Sprawdź: Co wchodzi w skład prac geodezyjnych na budowie?

Pod względem sposobu przenoszenia obciążeń na podłoże gruntowe wyróżnia się dwa typy posadowienia: bezpośrednie i pośrednie. Wybór uzależniony jest od układu konstrukcyjnego budynku oraz warunków gruntowych w miejscu budowy inwestycji. Czym się od siebie różnią?

Posadowienie bezpośrednie

Posadowienie bezpośrednie budowli ma miejsce wtedy, gdy obciążenia z budynku przekazywane są przez fundamenty bezpośrednio na nośne warstwy gruntu. Rozwiązania tego typu stosuje się, gdy te warstwy zalegają stosunkowo płytko, czyli na głębokości ekonomicznie uzasadnionej do wykonania wykopu fundamentowego.

Zasady projektowania i wykonania posadowienia bezpośredniego określa norma PN-EN 1997-1:2008 Eurokod 7 – Projektowanie geotechniczne, wraz z krajowym załącznikiem. Określają one m.in. wymagania dotyczące rozpoznania podłoża, obliczeń nośności oraz bezpieczeństwa konstrukcji.

Posadowienie pośrednie

Posadowienie pośrednie stosuje się w sytuacjach, gdy warunki gruntowe uniemożliwiają wykonanie fundamentów bezpośrednich. Dotyczy to m.in. gruntów o niskiej nośności w strefie przypowierzchniowej lub gdy nośne warstwy gruntu zalegają zbyt głęboko. Przyczyną może być również wysoki poziom wód gruntowych czy lokalizacja działki na zboczu lub skarpie.

W takim przypadku obciążenia z budynku przenoszone są na głębsze, nośne warstwy gruntu za pomocą elementów pośrednich, takich jak pale, studnie fundamentowe czy słupy fundamentowe. Fundamentowanie pośrednie bardziej skomplikowane i kosztowne niż posadowienie bezpośrednie, dlatego wymaga szczegółowej analizy geotechnicznej i projektu konstrukcyjnego.

Sprawdź: Dom na skarpie. Jak wybrać projekt i jak go zbudować?

Zarówno posadowienie pośrednie, jak i bezpośrednie są stosowane w Polsce. To warunki gruntowe i lokalizacja działki decydują o wyborze odpowiedniego rozwiązania. Informacja o rodzaju posadowienia powinna znaleźć się w dokumentacji geotechnicznej i projekcie budowlanym.

ofe-5847238-70388 w-70388

Na czym wykonuje się posadowienie budynku?

Aby wykonać posadowienie budynku, niezbędne jest zdecydowanie się na odpowiednie elementy konstrukcyjne. Muszą być one dopasowane do wymagań, jakie stawia grunt oraz konstrukcja budynku. Jakie elementy są najczęściej wybierane?

Posadowienie na ławach fundamentowych

Ławy fundamentowe to aktualnie jeden z najczęściej wybieranych typów posadowienia. Jest ono stosunkowo łatwe do wykonania oraz dobrze sprawdza się na gruntach o dobrej nośności. Ława taka wykonywana jest jako podstawa ścian budynku z betonu o klasie C16/20 lub C20/25.

Ławy wylewa się na jeden z dwóch sposobów:

na dno wykopu wylewany jest podkład betonowy w postaci 10-centymetrowej warstwy chudego betonu. Na nim układa się podkładki dystansowe. Umieszczane jest również zbrojenie oraz montowany szalunek z desek. W szalunek wylewa się beton właściwy, który tworzy ławę fundamentową;
wykop wykładany jest folią budowlaną – a do niego wylewany jest wykop – do wysokości określonej w instrukcji.

Przeczytaj też: Z jakich materiałów budować fundamenty? Podpowiadamy!

Posadowienie na płycie fundamentowej

Wiele projektów zakłada posadowienie domu na płycie fundamentowej. Zastosowanie płyty pozwala bowiem na dokładniejsze rozłożenie warstwy izolacyjnej. Ten typ posadowienia sprawdza się na gruntach o słabej nośności lub wysokim poziomie wód gruntowych. Można w nim umiejscowić ogrzewanie podłogowe, dlatego dobrze sprawdzi się w domach energooszczędnych.

Zwykle w celu izolacji płyty fundamentowej stosuje się 2 rodzaje materiałów: styropian XPS300 (polistyren ekstrudowny tzw. styrodur) lub styropian EPS100 (polistyren ekspandowany). O tym, jaki rodzaj styropianu zostanie użyty, decyduje konstruktor na podstawie analizy obciążeń i warunków gruntowych. W przypadku ciężysz konstrukcji zaleca się stosowanie XPS 300, który ma wyższą wytrzymałość na ściskanie i mniejszą nasiąkliwość. Dla lżejszych obiektów, takich jak np. domy szkieletowe, można stosować EPS 100. Zazwyczaj na boki płyty stosuje się ten sam typ styropianu, jak pod płytę fundamentową.

Zanim zdecydujesz się na posadowienie budynku na płycie fundamentowej, oceń powierzchnię gruntu. Jeśli działka, na której chcesz postawić dom ma bardzo nierówną powierzchnię, warto wcześniej przeprowadzić niwelację terenu.

Posadowienie na studniach

Posadowienie na studniach to jeden ze sposobów na pośrednie posadowienie obiektu. Zwykle stosuje się je tam, gdzie warstwa nośna gruntu jest położona głęboko (na około 8-10 metrach), a budowla ma znaczny ciężar. Studnie wykonywane są tzw. metodą studniarską. Szalunek tracony stanowią żelbetonowe lub betonowe kręgi.

Posadowienie na palach

Tzw. palowanie konieczne jest w momencie, kiedy na fundament, a co za tym idzie, na grunt przenoszone są znaczne siły skupione. Pale mają więc zastosowanie w podporach mostów, obiektach hydrotechnicznych i morskich, ale również do wzmocnienia wysokich wykopów.

Posadowienie budynku w zależności od gruntu

Wybór sposobu posadowienia budynku uzależniony jest w dużej mierze od tego, na jakim gruncie będzie on stawiany. Rodzaj gruntu oraz poziom wód gruntowych na duży wpływ na dobór fundamentów oraz koszty zbudowania domu. Przed rozpoczęciem projektowania warto więc skorzystać z badań geotechnicznych, które pozwolą skontrolować stan podłoża. Czym się różni specyfika budowania na różnych gruntach?

Posadowienie na torfach

Posadowienie na torfach nie jest zalecanym sposobem stawiania budynku. Tego typu gleba ma niewielką nośność oraz jest narażona na osuwanie się i zalanie.

Posadowienie budynku na piasku

Zdecydowanie najłatwiejsze jest posadowienie domu na piasku. Grunty będące mieszaniną piasku oraz żwirów charakteryzują się dobrą przepuszczalnością, dzięki czemu woda może odpływać i nie zalega w ziemi.

Posadowienie na skale

Lita skała bardzo dobrze nadaje się jako podstawa dla fundamentów. Powinno się jednak dążyć do tego, żeby posadowić wszystkie fundamenty na skale litej. Trzeba sprawdzić więc, czy nie występuje zbyt duży stopień spękania bliżej powierzchni terenu. Warto pamiętać, że budowle posadowione częściowo na skale litej oraz częściowo na zwietrzelinie, wykazują zwykle uszkodzenia.

Posadowienie na glinie

Posadowienie domu na glinie, gruntach ilastych lub pylastych będzie wymagało zastosowania dodatkowej izolacji chroniącej przed wilgocią.

Więcej na ten temat: Jak dobrać odpowiedni typ fundamentów do rodzaju gruntu?

Posadowienie budynku a zjawisko przemarzania gruntu

Bezpieczne posadowienie budynku wymaga szczegółowego zbadania gruntu. Konieczne jest określenie rodzaju podłoża oraz jego wytrzymałości na ciężar konstrukcji.

Ze względu na bezpieczeństwo całej konstrukcji konieczne jest określenie obciążenia dopuszczalnego. Istotna jest również głębokość przemarzania gruntu.

Przemarzanie gruntu polega na zamarzaniu cząsteczek wody znajdującej się w gruncie. Zamarzanie powoduje powiększenie objętości wody, w efekcie grunt zaczyna pęcznieć i wysadzać spoczywające na nim elementy ku górze. W konsekwencji może to spowodować uszkodzenia podłóg na gruncie oraz przesunięcia fundamentów i murów piwnic.

Głębokość przemarzania danego gruntu musi być więc uwzględniona w projekcie domu. Szczególnie posadowienie na studniach wymaga odpowiedniego obliczenia wymagań technologicznych.

Zainteresuje Cię zapewne: Aktualny cennik usług geodezyjnych. Ile kosztuje geodeta?

Posadowienie budynku obok istniejącego już budynku

Niekiedy sytuacja wymaga, żeby posadowienie domu wykonać przy innym, istniejącym już budynku. Trzeba wtedy pamiętać, że prace takie wiążą się z dużym ryzykiem, dlatego muszą być prowadzone według określonego projektu i pod nadzorem doświadczonego kierownika budowy.

Jeśli posadowienie fundamentów przy istniejącym budynku będzie wykonane nieprofesjonalnie, może to doprowadzić do katastrofy budowlanej – obciążenia byłyby wtedy przenoszone nie tylko na grunt, lecz na ścianę domu przyległego.

O czym więc pamiętać, decydując się na posadowienie przy istniejącym budynku?

Przede wszystkim:

fundamenty muszą być posadowione na tym samym poziomie;
oś ściany konstrukcyjnej fundamentowej lub piwnicznej nie może znajdować się dalej od fundamentu niż 1/6 szerokości ławy;
roboty trzeba prowadzić odcinkami, stosując odpowiednie wzmocnienia.

Odkopanie fundamentów na całej długości może doprowadzić do wyparcia gruntu spod ściany do wykopanego dołu. W efekcie ściana budynku już istniejącego osunie się. Dlatego posadowienie budynku w bezpośrednim sąsiedztwie istniejącego budynku trzeba przeprowadzać, odkopując fundamenty małymi odcinkami, których długość wynosi 1–1,5 metra. Robót takich – ze względu na ich trudność – nie należy nigdy zlecać przypadkowej ekipie.

Zasady projektowania budynku posadowionego poniżej poziomu posadowienia budynku sąsiedniego

O tym, w jaki sposób ma być posadowiony budynek, musi zawsze zdecydować projektant – przygotowując projekt, weźmie pod uwagę takie czynniki jaj: wielkość budynku, technologia budowy, warunki gruntowe na działce. Warto wiedzieć, jakie są podstawowe zasady projektowania domu posadowionego przy istniejącym budynku.

Jeśli poziomy fundamentów nowego i istniejącego już domu różnią się, wtedy posadowienie trzeba wykonać za pomocą ław fundamentowych schodkowych, prostopadłych do granicy działki.

Wielu inwestorów będzie zastanawiało się także, co z podpiwniczeniem domu. Jeśli sąsiadujący dom takiego podpiwniczenia nie ma, najlepiej jest także zrezygnować z takiego rozwiązania. Jeśli z kolei poziom posadowienia istniejącego domu znajduje się na dostateczne głębokości, można:

w osi ławy fundamentowej wykonać ścianę piwniczną, a na wsporniku stropowym – ścianę parteru,
ścianę piwniczną wykonać przy ścianie budynku istniejącego – w takim przypadku dobrze jest połączyć ławę biegnącą wzdłuż granicy działki z ławą do niej równoległą.

Istotną kwestią jest też wysokość istniejącego budynku – jeśli ma on 11–15 metrów, wtedy fundamenty nowego domu nie mogą być posadowione poniżej już istniejących.

Posadowienie budynku w pytaniach i odpowiedziach

Prawidłowe wykonanie posadowienia budynku jest jedną z bardziej istotnych kwestii – to na fundament przenoszone są wszystkie obciążenia. Jednocześnie roboty tego typu nasuwają inwestorom wiele pytań. Poniżej prezentujemy odpowiedzi na najczęstsze.

Czy zmiana poziomu posadowienia budynku jest zmianą istotną?

Jednym z częściej zadawanych pytań jest to, czy podniesienie budynku to zmiana istotna? Prawo budowlane określa, że nie jest istotnym odstąpieniem podwyższenie ścian fundamentowych, nieprzekraczające 2% wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego.

Istotną zmianą jest podniesienie budynku poprzez zmiany poziomu terenu – np. nawiezienie ziemi. W takim przypadku trzeba sprawdzić chociażby, czy zmiana poziomu posadowienia nie będzie powodowała spływu wód opadowych na działki sąsiednie.

Czy na podniesienie domu potrzebne jest pozwolenie?

Zmiana wysokości posadowienia budynku musi być zawsze skonsultowana z projektantem. Wiąże się też z przygotowaniem projektu zamiennego do uzyskania nowej decyzji pozwolenia na budowę. Jeśli się tego nie wykona, prace takie będą przykładem samowoli budowlanej.

Zaktualizowano: 20.06.2025 • Opublikowano: 17.08.2020

Autor artykułu