Piec na biomasę – ekonomiczne i efektywne źródło odnawialnej energii

Kiedy mówimy o odnawialnych źródłach energii, zwykle pierwszym, co przychodzi nam na myśl, są panele fotowoltaiczne czy turbiny wiatrowe. Tymczasem jednym z najbardziej przyjaznych dla środowiska sposobów ogrzewania domu, zdobywającym coraz większą popularność również w Polsce, jest piec na biomasę.   

Czym jest biomasa energetyczna?

Biomasa energetyczna to organiczny materiał pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, który jest wykorzystywany jako źródło energii. Można ją pozyskiwać z upraw energetycznych, odpadów rolniczych, leśnych, przemysłowych czy komunalnych. Obecnie coraz częściej jest wykorzystywana jako paliwo w piecach na biomasę – w elektrowniach, elektrociepłowniach, dużych zakładach produkcyjnych i w domach jednorodzinnych. 

Dzięki temu, że biomasa jest odnawialnym źródłem energii, jej wykorzystanie przyczynia się do ochrony klimatu poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. W porównaniu do paliw kopalnych jest bardziej przyjazna dla środowiska, ponieważ podczas jej spalania uwalniane jest tylko tyle dwutlenku węgla, ile uprzednio rośliny pochłonęły w okresie wzrostu. Powstający popiół jest bogaty w wapń, potas i inne mikroelementy, co sprawia, że nadaje się do wykorzystania jako nawóz w ogrodzie. 

Część ekspertów zwraca jednak uwagę na fakt, że w bilansie emisji substancji szkodliwych należy również uwzględnić zanieczyszczenia związane z transportem i przetwarzaniem biomasy. Dotyczy to zwłaszcza największych odbiorców, którzy importują odpady drzewne do Europy choćby z Kanady, Indonezji czy (jeszcze do niedawna) z Rosji. 

Czym opłaci się ogrzewać dom w 2024 roku?

Zalety biomasy jako paliwa 

Opalanie domu biomasą, taką jak pellety czy brykiety, niesie ze sobą wiele korzyści.  

• Ekologiczność – biomasa jest odnawialnym źródłem energii, które nie powoduje emisji dodatkowych szkodliwych dla środowiska gazów cieplarnianych. Jej spalanie jest w teorii neutralne dla klimatu, ponieważ ilość dwutlenku węgla emitowanego podczas spalania jest taka sama, jak ta, która została wcześniej pochłonięta przez rośliny w procesie fotosyntezy. 
• Efektywność energetyczna – pellet i brykiety mają wysoką wartość energetyczną; są efektywne pod względem ilości wytworzonego ciepła w stosunku do ich masy. Dorównują, a często nawet przewyższają pod tym względem drewno opałowe. 
• Łatwość w obsłudze – nowoczesne kotły na biomasę są intuicyjne i często automatyczne, przez co nie wymagają ciągłego dozowania paliwa, w odróżnieniu od tradycyjnych pieców na węgiel czy drewno. 
• Oszczędność – choć początkowy koszt zakupu i instalacji kotła na biomasę może wydawać się wysoki, to długoterminowo może być to tańsze od innych form ogrzewanie.  
• Wsparcie dla lokalnej gospodarki – biomasa wykorzystywana do ogrzewania domów jednorodzinnych często pochodzi z miejscowych źródeł, na przykład upraw energetycznych. To wspiera lokalną gospodarkę i przyczynia się do powstawania nowych miejsc pracy. 

Wady biomasy jako paliwa 

Opalanie domu biomasą, choć ma wiele zalet, także wiąże się z pewnymi wadami. 

• Konieczność wydzielenia kotłowni – mimo swojej ekologiczności biomasa jest traktowana jak paliwo stałe, zatem wymaga wydzielonego pomieszczenia przystosowanego do instalacji pieca. 
• Niezbędne miejsce do składowania – biomasa, tak jak wszystkie paliwa stałe, wymaga odpowiedniego miejsca do przechowywania. Musi być ono suche i dobrze chronione przed wpływem warunków atmosferycznych. 
• Konieczność uzupełniania paliwa – chociaż nowoczesne kotły na biomasę są często automatyczne, to jednak wciąż wymagają regularnego uzupełniania paliwa, co jest minusem w stosunku do np. pieców gazowych. 
• Serwis i konserwacja – piece na biomasę wymagają regularnej konserwacji i czyszczenia, co generuje dodatkowe koszty, które należy uwzględnić przy wyborze sposobu ogrzewania. 
• Dostępność – w niektórych regionach kraju dostęp do biomasy (odpadów rolniczych), może być ograniczony lub sezonowy. 
• Emisja zanieczyszczeń – spalanie biomasy wiąże się z emisją pyłów i popiołów oraz tlenków azotu i siarki, co może być problemem w obszarach o wysokim zagęszczeniu zabudowy. 

Warto zwrócić uwagę na ostatni punkt, czyli emisję zanieczyszczeń. W myśl uchwały antysmogowej dla Krakowa, podjętej przez sejmik województwa małopolskiego, od 1 września 2019 r. w instalacjach grzewczych na terenie miasta można używać jedynie paliw gazowych lub lekkiego oleju opałowego. To oznacza, że nie można tam używać pieców na paliwo stałe, a do takich zalicza się biomasa.  

Jakie są wymogi dotyczące pieców na biomasę?

W całym kraju pojawia się coraz więcej ograniczeń dotyczących korzystania z pieców na paliwo stałe, w tym na biomasę. Miej to na uwadze i przed ostatecznym wyborem sposobu ogrzewania domu sprawdź, czy na pewno będziesz mógł go zainstalować. Wiele miast i gmin zamierza pójść śladem Krakowa i zakazać lub znacząco zaostrzyć normy dotyczące użytkowania pieców na paliwo stałe. 

Do zmieniającej się sytuacji muszą również dostosować się producenci urządzeń. Od 1 stycznia 2020 roku obowiązuje dyrektywa, która dopuszcza do sprzedaży wyłącznie kotły na paliwo stałe posiadające certyfikat ekoprojekt – ecodesign. Dodatkowo zaostrza ona również wymagania dotyczące ograniczeń emisji tlenków azotu, w porównaniu z wcześniejszymi regulacjami dotyczącymi kotłów klasy 5.  

Dyrektywa wprowadza również sezonową efektywność energetyczną:  

• dla kotłów o mocy 20 kW lub mniejszej, efektywność nie może być mniejsza niż 75%,  
• dla kotłów o mocy przekraczającej 20 kW efektywność musi wynosić co najmniej 77%.  

Kotły na paliwo stałe, które spełniają wymagania ekoprojektu, otrzymują certyfikat pozwalający na ich użytkowanie na terenie całej UE. 

Sprawdź projekty domów parterowych podpiwniczonych

Ambrozja 5

5 149 zł

5 149 zł

APS 277

4 099 zł

4 099 zł

Ariel 9

5 349 zł

5 349 zł

Projekty domów parterowych podpiwniczonych

Biomasa – najczęściej spotykane rodzaje  

Biomasa przeznaczona do opalania domów jednorodzinnych może występować w różnych postaciach, często znacznie różniących się między sobą.   

Oto kilka z nich: 

• drewno – to najbardziej tradycyjna forma biomasy. W zależności od stosowanych rozwiązań może występować w postaci kłód, szczap, gałęzi czy też drobniejszych odpadów drzewnych, 
• pellety – to małe granulki wytwarzane z odpadów drzewnych, takich jak trociny czy wióry. Charakteryzują się wysoką wydajnością energetyczną i są łatwe w użyciu, 
• brykiety – to większe bloki, również produkowane z odpadów drzewnych. Są nieco mniej wydajne energetycznie niż pellet, ale wciąż pozostają dobrą alternatywą dla tradycyjnego drewna opałowego, 
• odpady rolnicze – odpowiednio przystosowane systemy ogrzewania mogą korzystać z odpadów rolniczych, takich jak słoma, łuski zbożowe czy inne resztki pozostałe po zbiorach, 
• odpady organiczne – w niektórych przypadkach do ogrzewania można wykorzystać odpady organiczne, na przykład mączkę zwierzęcą, 
• odpady przemysłowe – do ogrzewania budynków nadają się odpady przemysłowe, takie jak trociny z tartaków czy odpady z produkcji papieru, 
• uprawy energetyczne – wybrane gatunki roślin, takie jak wierzba i topola energetyczna, słonecznik bulwiasty czy miskant olbrzymi - można je uprawiać specjalnie z myślą o wykorzystaniu do produkcji energii.  

Dopłaty do pieców grzewczych na biomasę 

W ramach programu „Czyste powietrze” możesz otrzymać dotację na zmianę sposobu ogrzewania domu. Warunkiem, jaki trzeba spełnić, jest złożenie odpowiedniej dokumentacji oraz likwidacja pieca węglowego i zastąpienie go ekologicznym kotłem grzewczym, jak piec na biomasę czy pellet. Musi to być urządzenie o podwyższonym standardzie, które spełni wszystkie wymagania techniczne omawianego wcześniej ecodesignu. 

Jakie dopłaty do budowy i wyposażenia domu możemy otrzymać w 2023 roku?

Wymagania dotyczące kotłowni 

Piec na paliwo stałe wymaga zainstalowania go w wydzielonym pomieszczeniu – kotłowni. W przypadku instalacji urządzenia o mocy od 10 kW do 25 kW, a takie najczęściej spotykamy w domach jednorodzinnych, musi ono spełniać kilka warunków technicznych:  

• wysokość pomieszczenia kotłowni powinna wynosić co najmniej 2,2 m, 
• w już istniejących budynkach dopuszcza się wysokość pomieszczenia kotłowni minimum 1,9 m, przy zapewnionej poprawnej wentylacji, 
• odległość kotła od ścian kotłowni powinna umożliwić swobodny dostęp do kotła w czasie czyszczenia i konserwacji, 
• odległość tyłu kotła od ściany nie powinna być mniejsza niż 0,7 m, boku kotła od ściany nie mniejsza niż 1,0 m, natomiast przodu kotła od ściany przeciwległej nie mniejsza niż 2,0 m. 

Jak widzisz, decyzję o wyborze ogrzewania na paliwo stałe powinieneś podjąć już na etapie poszukiwania projektu – właśnie ze względu na liczne dodatkowe regulacje dotyczące choćby wykonania podłogi w pomieszczeniu, oświetlenia, wentylacji, odprowadzenia spalin, miejsca magazynowania opału oraz usuwania popiołu i żużla. Więcej na temat innych sposobów ogrzewania możesz przeczytać tutaj: Zmiana źródła ogrzewania w gotowym projekcie domu.

Ogrzewanie domu biomasą, a zwłaszcza pelletem, jest interesującą alternatywą dla gazu czy oleju. Uzyskana w ten sposób energia pochodzi z odnawialnego źródła, zatem jest przyjazna dla środowiska i konkurencyjna cenowo. Jedynym istotnym wymogiem przed zainstalowaniem pieca jest upewnienie się, czy na pewno będzie można z niego korzystać na naszej działce i wybór projektu z odpowiednio dużą, przystosowaną do tego kotłownią. 

Wojciech Rynkowski  

Ekspert Extradom.pl