Jak zrobić zielony dach i jakie korzyści może nam przynieść?

Jeśli twoja uwaga skupia się na nowoczesnych i ekologicznych rozwiązaniach, takich jak projekt domu energooszczędnego lub projekt domu pasywnego, zielony dach z pewnością także cię zainteresuje. Może on stanowić remedium na wiele negatywnych skutków postępującej urbanizacji. O niepodważalnych zaletach, które się z tym wiążą, opowiemy więcej za chwilę. Wyjaśnimy także, jak zrobić zielony dach i jak powinny prezentować się tworzące zielony dach warstwy w zależności od jego wariantu.

Co to jest zielony dach i jakie ma zalety?

Czym właściwie są dachy zielone? To sposób wykończenia powierzchni dachu, w którym wykorzystuje się specjalne podłoże i system hydroizolacji umożliwiające sadzenie i wzrost roślinności. Zielone dachy nazywa się również dachami wegetatywnymi lub eko-dachami. Można stworzyć je krok po kroku lub skorzystać ze znacznie wygodniejszej wersji modułowej.

Takie rozwiązanie cieszy się sporą popularnością w wielu krajach, przede wszystkim w Skandynawii. Zyskuje zainteresowanie również w Polsce, choć w kontekście zielonego dachu cena nadal może stanowić istotną barierę inwestycyjną. Warto zatem skierować uwagę na możliwości dofinansowania, o czym także opowiemy nieco więcej.

Jeszcze niedawno to rozwiązanie można było wykorzystać tylko na domach z dachem płaskim lub lekko nachylonym. Obecnie systemy oferowane przez różnych producentów pozwalają osiągnąć wiele efektów wizualnych i form, także na dachach stromych – nawet do 35-45 stopni.

Co daje dach zielony? Dlaczego warto się na niego zdecydować? Poniżej znajdziesz spis najważniejszych zalet.

• Estetyka

Dom z trawą na dachu prezentuje się niezwykle efektownie. Za pomocą takiej połaci można stworzyć nawet zielony taras na dachu – wspaniałe miejsce wypoczynku.

• Dobra izolacyjność termiczna

Zielone dachy chronią przed nadmiernym nagrzewaniem wnętrz latem i ich wychładzaniem zimą – mogą więc stanowić element termomodernizacji budynku. Ograniczają przenikanie promieniowania UV, minimalizując ryzyko powstania uszkodzeń wywołanych wysokimi temperaturami. Dodatkowo wprowadzone rośliny na dach zabezpieczają pokrycia przed skutkami mrozu. Ograniczenie dobowych wahań temperatur minimalizuje ryzyko mikropęknięć zewnętrznych warstw.

• Zabezpieczenie przed uszkodzeniami mechanicznymi

To sposób nie tylko na ochronę termiczną. Zielony dach jest odporny na działanie wiatru oraz innych ekstremalnych czynników atmosferycznych. Zapewnia także większe bezpieczeństwo pożarowe.

• Wpływ na gospodarowanie wodą

Latem zielone dachy mogą zatrzymać nawet 90% wód opadowych. Średnia roczna retencja waha się w przedziale 50-60%. Dodatkowo można wyposażyć je w instalację magazynującą, oczyszczającą i uzdatniającą wodę opadową, dzięki czemu możliwe jest jej późniejsze wykorzystanie, na przykład do nawadniania roślinności. Jeśli zastanawiasz się, jak zagospodarować deszczówkę, będzie to bardzo ciekawy sposób.

Czy warto inwestować w zbiornik retencyjny na deszczówkę?

• Korzystny wpływ na klimat

Rośliny na zielonych dachach filtrują powietrze i pochłaniają szkodliwe zanieczyszczenia. Stanowią ważne narzędzie w walce ze smogiem. Dodatkowo w bezpośrednim otoczeniu zielonego dachu poprawia się mikroklimat: rośliny zwiększają poziom wilgoci, obniżają temperaturę i wytwarzają tlen – niektóre szacunki wskazują, że 15 m2 takiej zieleni rocznie produkuje tlen dla 10 osób. Niemieckie badania wykazały, że 1 m2 powierzchni trawiastej pochłania rocznie 0,2 kg pyłów.

• Tłumienie hałasu

Zielone dachy wykazują doskonałe właściwości wyciszające, szczególnie w odniesieniu do niższych częstotliwości. Za ich pomocą można zwiększyć izolacyjność akustyczną nawet o 40 dB.

• Redukcja promieniowania elektromagnetycznego

Zielone dachy są w stanie zmniejszyć przenikanie promieniowania elektromagnetycznego o 99%.

• Dodatkowa przestrzeń

Zielony dach to sposób na dodatkową przestrzeń rekreacyjną na działce, co sprawdza się zwłaszcza w przypadku niewielkich posesji. Pozwala na odzyskanie utraconej pod zabudowę powierzchni biologicznie czynnej.

Ciekawą nowinką jest dach biosolarny, czyli połączenie zielonego dachu z panelami fotowoltaicznymi. Takie zestawienie daje wiele korzyści, gdyż roślinność ogranicza nagrzewanie podłoża, wpływając na większą skuteczność instalacji fotowoltaicznej.

Jakie wyróżniamy rodzaje zielonych dachów?

Zielone dachy możemy podzielić na trzy główne kategorie. Wyróżniamy: dach zielony ekstensywny, intensywny oraz odwrócony. Za ich pomocą można wykończyć zarówno stropodach zielony, jak i dach pochyły.

Poszczególne warianty różnią się między innymi zagęszczeniem roślinności, ale nie tylko. Jakie jeszcze rozbieżności można dostrzec?

• Dach ekstensywny

Dachy ekstensywne nie są przeznaczone do typowego użytkowania, a ich walory ograniczają się do efektu przyrodniczego. Wyróżniają się płytkim podłożem i skromnym obciążeniem dachu, ograniczonym zróżnicowaniem roślin oraz niewielkimi wymaganiami w zakresie nawodnienia. Roślinność ekstensywna wymaga jedynie corocznego odchwaszczania i nawożenia.

• Dach intensywny

Dach zielony intensywny jest zdecydowanie bardziej efektowny niż dach ekstensywny. Stosuje się tu głębsze podłoże, czego efektem jest bardziej zróżnicowana roślinność, w tym małe drzewa. Obciążenia strukturalne oznaczają częstszą konserwację i nawodnienie. Większy nakład pracy wynika z faktu oddzielenia różnych rodzajów roślin i utrzymania prawdziwego ogrodu.

• Dach zielony odwrócony

Nie jest to wariant standardowy, gdyż stosuje się tu inne ułożenie warstw, o czym dokładnie napiszemy poniżej. Najczęściej to właśnie na dachu odwróconym instaluje się dachy intensywne.

Ile kosztuje budowa dachu i jak przebiega?

Z jakich warstw składa się zielony dach?

Wszystkie trzy rodzaje dachów wymagają specjalnych warstw pokrycia dachowego, które nie pojawiają się przy tradycyjnych rozwiązaniach.

W modelowym układzie wyróżnia się: warstwę wegetacyjną, warstwę filtracyjną, warstwę drenażową, warstwę wodoodporną i ochronną, izolację termiczną, warstwę paroizolacyjną i podparcie strukturalne dachu. Każda z tworzących zielony dach warstw ma określone funkcje, utrzymując rośliny przy życiu i chroniąc strukturę znajdującą się poniżej.

Przyjrzymy się bliżej charakterystycznej dla zielonego dachu konstrukcji.

• Warstwa wegetacyjna

Tworzy ją roślinność. Całość musi cechować się odpowiednią stabilnością strukturalną, którą osiąga się dzięki specjalnemu składowi podłoża o określonej zdolności gromadzenia wody. Normy ustalane są odrębnie dla dachów intensywnych i ekstensywnych.

• Warstwa filtracyjna

Warstwa filtracyjna w dachu zielonym to głównie geotekstylia w postaci włóknin, które układa się pomiędzy poziomem wegetacyjnym a drenażem lub jako element mat drenujących. Włókniny muszą  być przenikalne dla korzeni roślin, odporne biologicznie i chemicznie oraz dostosowane do zmieniających się warunków pogodowych.

• Warstwa drenująca

Tworzą ją głównie kruszywa pochodzenia mineralnego, na przykład żwir kopalniany albo rzeczny, czasem sztuczne lub z recyklingu. Uziarnienie powiązane jest bezpośrednio z grubością warstwy drenującej.

Nowoczesnym rozwiązaniem mogą być w tym przypadku maty i płyty drenujące. Są droższe niż sypkie materiały, jednak mają wiele zalet, podnoszą jakość i obniżają sumaryczne koszty realizacji. Z uwagi na niewielki ciężar nie wymagają tak solidnego podłoża jak drenaże klasyczne.

• Warstwa izolacji wodoszczelnej

Obecnie właściwie każdy producent materiałów pokryciowych ma w swojej ofercie pokrycie przeznaczone do wykonywania zielonych dachów. Najważniejsze, by wykazywało odporność na przerastanie korzeni roślin. Stosuje się w tym celu wkładki z folii miedzianej lub specjalne środki chemiczne dodawane do warstwy bitumicznej.

Następnie pojawia się już właściwa struktura dachu wraz z ociepleniem.

Nieco inaczej prezentuje się układ, gdy mamy na myśli odwrócony dach zielony – przekrój różni się w ostatnim poziomie, gdyż izolacja przeciwwodna trafia na dół systemu. Bezpośrednio na konstrukcji dachu układa się hydroizolację, a dopiero na niej izolację termiczną.

Jak zlikwidować niechciany mech na dachu?

Jakie parametry dachu są najlepsze dla zieleni?

Wykonanie dachu zielonego jest złożonym przedsięwzięciem, wymagającym czasu, zaangażowania wyspecjalizowanej ekipy i przygotowania odpowiedniej konstrukcji więźby dachowej. Ta ostatnia musi być bowiem dostosowana do przenoszenia znacznych obciążeń. W wielu przypadkach oznacza to albo wzmocnienie istniejącego stropu, albo – w przypadku nowych inwestycji – dostosowanie projektu.

Najważniejsze kwestie, które trzeba przemyśleć, planując stworzenie dachu zielonego, to:

• zapewnienie ochrony dachu przed przerastaniem korzeni,
• uwzględnienie obciążeń w konstrukcji dachu, uwzględniając stan nasycenia wodą, ciężar śniegu i, jeśli występuje, komunikacji,
• nachylenie dachu,
• uwzględnienie siły wiatru,
• odwodnienie i nawodnienie.

Najczęstsza konstrukcja pod dach zielony to wspomniany już dach odwrócony, w którym warstwę izolacji termicznej umieszcza się nad izolacją przeciwwodną. Dzięki temu hydroizolacja może pracować w stałej temperaturze, a warstwa termiczna zapewnia jej dodatkową ochronę, chociażby przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Jakie nachylenie może mieć dach zielony? Przeważnie mieści się ono w przedziale od 0 do 30 stopni, jednak bardziej doświadczone firmy są w stanie stworzyć konstrukcję nawet przy nachyleniu ok. 45 stopni. Takie realizacje wymagają jednak stworzenia indywidualnego projektu ze względu na duży stopień skomplikowania.

Optymalny spadek to jednak 1-3 stopnie. Wówczas nie dochodzi do spiętrzania wody i nie trzeba obawiać się zbyt szybkiego odparowania. Jeśli będzie to mniej niż 2 stopnie, trzeba zwrócić szczególną uwagę na hydroizolację.

A ile waży dach zielony? Jego ciężar jest uzależniony od wielu czynników: od zagęszczenia roślin, grubości warstwy substratu glebowego i tego, ile wody zatrzymuje dach. Przeważnie waga mieści się w przedziale od 40 kg/m2 do 80 kg/m2. Między innymi właśnie ten parametr sprawia, że tak ważne jest prawidłowe odwadnianie dachu, czyli regulowanie poziomu wody przez wpusty. Ich liczba i rozmieszczenie nie mogą być przypadkowe – powinien je ustalić projektant.

W jaki sposób dobrać odpowiedni wymiar krokwi na dach?

Jak zrobić zielony dach krok po kroku?

Jak zrobić zielone dachy? Jak już wspomnieliśmy, to skomplikowany proces, dlatego należy pamiętać, że jeśli zdecydujesz się działać samodzielnie, robisz to na własne ryzyko. Zagrożenie błędami jest duże, a ich konsekwencje – bardzo poważne i kosztowne. Zdecydowanie lepiej jest zdać się na fachowców, którzy specjalizują się w rozwiązaniach typu zielony dach. Jak zrobić taką realizację?

Najpierw potrzebny będzie projekt sporządzony przez eksperta. Później możesz przystąpić do pracy.

• Krok pierwszy: ocena dachu

W przypadku realizacji takich jak zielony dach, konstrukcja znajdująca się pod nim musi utrzymać ciężar instalacji. Na początku więc całość ocenia specjalista – inżynier. Ponieważ pojedynczy kontener modułowy waży nawet 20 kilogramów, niedostosowanie parametrów pociąga za sobą nieodwracalne uszkodzenia.

• Krok drugi: warstwa izolacji przeciwwodnej

Zacznij od położenia warstwy hydroizolacyjnej: papy termozgrzewalnej, folii dachowej PVC lub membrany EPDM. Sprawdź szczelność, zatykając odpływy rynnowe i zalewając dach dużą ilością wody na dobę. Jeśli woda nie pojawi się w budynku, oznacza to, że bariera została wykonana poprawnie.

• Krok trzeci: bariera przeciwkorzenna

Ta warstwa zapobiega uszkodzeniu izolacji przez rozrastające się korzenie roślin. Można zastosować folię PVC lub włókninę ochronną o gęstości powyżej 300 g/m².

• Krok czwarty: przygotowanie drenażu

Warstwa drenażowa odgrywa kluczową rolę zwłaszcza w przypadku dachów płaskich lub tych z niewielkim spadkiem. W pozostałych przypadkach nadmiar wody jest odprowadzany mocą grawitacji. Istnieje wiele materiałów, które się tu sprawdzą, na przykład maty z włókien syntetycznych, folie kubełkowe, utwardzony styropian czy żwir.  

Gdy zastanawiasz się, jak założyć ogród na dachu, od razu ustal jego wymiary. Przy większej powierzchni może być konieczne zastosowanie instalacji odprowadzających nadmiar wody. Dodatkowo przy spadkach powyżej 15 stopni stosuje się specjalne systemy zabezpieczające przed osuwaniem.

• Krok piąty: filtracja

Kolejnym krokiem jest położenie warstwy filtracyjnej zabezpieczającej drenaż przed zamuleniem i zapchaniem. Najlepszym wyborem będzie geowłóknina z prasowanych włókien o grubości około 90-125 g/m, która z jednej strony przepuści wodę, a z drugiej – zatrzyma cząstki ziemi.

• Krok szósty: położenie ziemi i zasadzenie roślin

To ostatni etap, w którym aranżuje się zieleń.

Ile kosztuje remont dachu i jak go efektywnie przeprowadzić?

Jakie rośliny sprawdzą się na zielonym dachu?

Przede wszystkim warto wspomnieć, że zaleca się korzystanie z sadzonek przygotowanych w specjalnych szkółkach, uprawianych od przynajmniej 4 miesięcy, z płaskim systemem korzeniowym. Wybór gatunków zależy od wielu czynników, w tym od klimatu, składu i głębokości podłoża, parametrów dachu, instalacji systemu nawadniającego.

Główna zasada, której warto przestrzegać, głosi, że rośliny na zielony dach nie mogą mieć zbyt ekspansywnych systemów korzeniowych. Jakie typy roślin można uprawiać na dachach zielonych bez stosowania systemu sztucznego nawadniania? Sprawdzają się zwłaszcza gatunki niskie, górskie, alpejskie i stepowe – takie jak spotykane w typowych ogródkach skalnych. Ciekawie prezentują się również kwitnące kobierce oraz trawy – te ostatnie jednak wymagają podlewania i przycinania.

Wśród polecanych gatunków znajdą się zatem:

• rozchodniki,
• rojniki,
• róże – przede wszystkim odmiany róż wielkokwiatowych,
• kocimiętki,
• macierzanki,
• liliowce ogrodowe,
• wrzosy i lawendy,
• wszystkie odmiany ziół,
• mchy.

Oryginalnym wyborem mogą stać się krzewy i drzewa na dachu, na przykład sosna czarna, pospolita lub kosodrzewina, wierzba płożąca, berberysy, jałowce.

A jaka gleba na zielony dach będzie potrzebna? Warto mieć świadomość, że nie sprawdzi się to samo podłoże, które wykorzystuje się w przydomowych ogrodach. Tradycyjna gleba jest ciężka i szczelna po wielokrotnych deszczach, co ogranicza zatrzymywanie wody i napowietrzanie korzeni roślin. Podłoże do uprawy zielonego dachu składa się z kruszyw mineralnych i niewielkiej ilości materiału organicznego.

Czy warto rozważyć pokrycie dachu onduliną?

Ile kosztuje zielony dach?

Ile kosztuje m2 zielonego dachu? Koszty są zróżnicowane, w zależności od wybranego wariantu i wielu innych czynników, takich jak głębokość podłoża, gatunki roślin, wielkość instalacji czy sposób nawodnienia. Dużą rolę odgrywa także konstrukcja istniejącego już dachu.

Uśredniając można przyjąć, że przy ekstensywnych zielonych dachach cena za m2 wynosi od ok. 400-1000 zł. W przypadku intensywnych zielonych dachów cena jest wyższa nawet dwukrotnie. Koszty można jednak obniżyć, zyskując dofinansowanie do budowy dachu zielonego w ramach programu rządowego Moja Woda lub analogicznych programów samorządowych.

Czy zielony dach wlicza się do powierzchni biologicznie czynnej?

Już na początku tekstu wspomnieliśmy, że zielone dachy to jeden ze sposobów na to, jak zwiększyć powierzchnię biologicznie czynną utraconą wskutek zabudowy. To ważne głównie dlatego, że jeśli takie przestrzenie będą stanowiły zbyt mały procent działki, właściciel posesji musi mierzyć się z koniecznością opłacenia tzw. podatku od deszczu. Zielony dach podatek może zniwelować całkowicie.

Co wchodzi w skład powierzchni biologicznie czynnej? Obowiązująca definicja uwzględnia nie tylko typowy grunt pokryty roślinnością, ale także nawierzchnie tarasów i stropodachów zaadaptowanych na trawniki lub kwietniki na podłożu pozwalającym na naturalną wegetację, nie mniejsze niż 10 m2. Oznacza to, że zielone dachy można kwalifikować jako powierzchnię biologicznie czynną.

Jak dbać o zielony dach?

Sposób i intensywność pielęgnacji zielonego dachu w dużej mierze zależy od jego rodzaju. W przypadku dachów ekstensywnych trzeba liczyć się z potrzebą nawożenia dwa razy w roku: najlepiej w kwietniu, a później jeszcze we wrześniu. Rośliny będą dzięki temu odpowiednio odżywione, co zapewni im atrakcyjny wygląd. Musisz pamiętać również o odchwaszczaniu.

Zielonych dachów ekstensywnych nie trzeba dodatkowo podlewać, o ile zapewnione zostało ich dobre ukorzenienie. Jeśli jednak obawiasz się odwodnienia podczas upałów, możesz dodatkowo nawodnić rośliny. W przypadku dachu intensywnego podlewanie będzie niezbędne przez cały rok. Kluczowe znaczenie może mieć także przycinanie roślin (nawet 2-4 razy w roku).

Dlaczego warto wykonać opierzenie dachu?