Jak rozpoznać ścianę nośną i co możemy z nią zrobić?

Co to jest ściana nośna? Definicja określa ją jako jeden z kluczowych elementów konstrukcji budynku, którego zadaniem jest przeniesienie obciążenia z dachu, stropu i ścian wyższych kondygnacji na niżej położone elementy budowli i jej fundamenty.

Można zatem stwierdzić, że to najważniejsza część murów utrzymująca całą konstrukcję i chroniąca ją przed zawaleniem. Z tego względu projekty domów mają wyraźnie zaznaczoną ścianę nośną na planie.

W prawie budowlanym znajdziesz wiele informacji na temat ściany nośnej: co to jest, jakie wymagania dotyczące nośności, izolacji akustycznej oraz izolacji termicznej powinna spełniać, jak zabezpieczyć ją przed działaniem ognia. Najważniejsze z nich omówimy w tym artykule.

Jaka powinna być grubość ściany nośnej?

Można przyjąć, że w przypadku ściany nośnej wewnętrznej grubość wynosi przynajmniej kilka centymetrów więcej niż przy ścianie działowej. Najczęściej dla ściany nośnej minimalna grubość to ponad 20 cm łącznie z warstwą tynku.

Przy ścianie wewnętrznej nośnej grubość jest również uzależniona od materiału, z którego wykonano mury. Najczęściej wznosi się je z bloczków i pustaków – wówczas normą jest ściana nośna 25 cm. Zastosowanie silikatów sprawia, że ta wartość znacząco spada: ściana nośna 12 cm lub ściana nośna 15 cm nie należą do rzadkości. Również przy betonie wartość może być podobna.

To, jaka gruba ściana nośna zostanie postawiona, uzależnione jest również od technologii wznoszenia domu. Przykładem są ściany jednowarstwowe, które powinny dodatkowo spełniać wymogi termoizolacyjności. Powoduje to, że – na przykład – przy betonie komórkowym ta wartość znacząco wzrasta – ściana nośna 50 cm nie powinna być w tym przypadku zaskoczeniem.

Również pustaki z ceramiki poryzowanej lub keramzytobetonu wypełnione materiałem termoizolacyjnym sprawiają, że ściana nośna szerokość ma większą niż standardowa ściana nośna 20 cm.

ofe-5847238-70004 w-70004

Jak sprawdzić, czy ściana jest nośna?

Najłatwiej oczywiście zweryfikować tę informację w projekcie budynku. Co jednak, jeśli przedmiotem rozterek jest ściana nośna w domu wybudowanym wiele lat temu, ściana nośna w bloku lub kamienicy, przy których nie masz dostępu do planów?

Przede wszystkim możesz sugerować się grubością muru. Ściana nośna budynku jest grubsza niż przegrody działowe. Najłatwiej zauważysz różnicę, jeśli w danej powierzchni znajduje się otwór drzwiowy. W przeciwnym razie możesz posłużyć się wiertarką i wykonać przewiert na wylot. Miej na uwadze technologię, w jakiej wybudowano dom.

Inny sposób na to, jak sprawdzić, czy ściana jest nośna, polega na skuciu fragmentu tynku w miejscu, w którym mur łączy się ze stropem. Jeżeli na styku znajduje się warstwa zaprawy wypełniająca przerwę dylatacyjną, jest to ściana działowa, a nie ściana nośna.

Jak rozpoznać nośną? Tynk wewnętrzny ukrywa ścianę sięgającą samego stropu, która – ze względu na swoją wysokość – jest zdolna przenosić wszystkie obciążenia.

Różnice między ścianą nośną i działową

Na czym dokładnie polega różnica pomiędzy ścianą nośną a ścianą działową? Oba typy konstrukcji mają przede wszystkim inne zadania.

Ściana działowa jest jedynie wewnętrzną przegrodą, która wytycza przebieg poszczególnych pomieszczeń. Stawia się ją w drugim etapie budowy domu, już po wzniesieniu głównej konstrukcji.

Ważne, aby najpierw pojawiła się ściana nośna, a działowa później – w przeciwnym razie może dojść do niekontrolowanego pękania lub uszkodzenia przegród.

Co może być przyczyną pęknięcia ściany nośnej?

Jednym z poważniejszych problemów konstrukcyjnych jest pęknięta ściana nośna. Do takiej sytuacji dochodzi najczęściej z powodu zaniedbań na etapie robót ziemnych. Jeśli nie zostały wykonane badania gruntu i nie dobrano fundamentowania do panujących na danym terenie warunków, może dojść do osiadania gruntu, a w konsekwencji naruszenia struktury budynku.

Co wówczas zrobić? Przede wszystkim należy określić, czy pęknięcia postępują. Jeśli z czasem dochodzi do ich poszerzenia, to znak, że podłoże jest niestabilne i trzeba zmienić sposób posadowienia domu.

Czy ścianę nośną można bezpiecznie wyburzyć?

Generalny remont nierzadko dotyka także tematu ściany nośnej. Czy można zburzyć ją bez konsekwencji? To pytanie zawsze należy skonsultować z konstruktorem lub architektem. Tylko fachowiec podpowie, czy dany pomysł na wnętrze ma szanse realizacji. 

Zdarza się, że pozornie nie ma przeciwwskazań co do ściany nośnej wyburzenia, jednak po analizie okazuje się, że przebiegają przez nią ważne instalacje. Zlikwidowanie tego elementu nie będzie możliwe, jeśli przebiegają tędy przewody wentylacyjne czy piony instalacyjne. Przeniesienie ich w domach wielorodzinnych jest niemożliwe, zaś w domach jednorodzinnych – skomplikowane, kosztowne i nie zawsze wykonalne.

Jeśli okaże się, że realne jest usunięcie ściany nośnej, jak zburzyć ją bezpiecznie? Przede wszystkim architekt powinien przygotować projekt przebudowy, w którym ścianę nośną zastąpi inna konstrukcja wspierająca, na przykład podciągi – specjalne belki z żelbetu, stali lub drewna. Ich liczbę i wielkość dopasowuje się do zakresu zmian. Bardzo często stanowią one ciekawy aspekt wizualny nowej aranżacji.

Prawne aspekty burzenia ścian nośnych

Ponieważ wyburzenie ściany nośnej klasyfikowane jest jako przebudowa, niezbędne jest uzyskanie zgody odpowiedniego departamentu urzędu miasta. W przypadku ściany nośnej pozwolenie wydawane jest na podstawie złożonej dokumentacji, w której znajduje się aktualny plan mieszkania oraz nowy projekt. Po otrzymaniu pozytywnej odpowiedzi należy również postarać się o zgodę administratora budynku.

Sytuację nieco komplikuje fakt, że istnieją wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego, zgodnie z którymi wyburzenie ściany nośnej nie jest przebudową, a jedynie konserwacją lokalu. Według nich modyfikacja nie wpływa na wysokość pomieszczenia czy liczbę kondygnacji. Dla własnego spokoju i uniknięcia komplikacji warto jednak upewnić się, że żaden z organów nie będzie stwarzał problemu.

Sprawdź: Przebudowa domu – ile kosztuje i jakie formalności są wymagane?

Czy taką ścianę można przesunąć?

Warto poznać jeszcze inny zabieg, który można wykonać na ścianie nośnej: przesunięcie. Taką czynność przeprowadza się na początkowym etapie budowy domu w celu powiększenia metrażu niektórych pomieszczeń lub zmodyfikowania ich rozkładu. Niekiedy przesunięcie ściany nośnej o 10-20 cm pozwala wygospodarować garderobę lub dodatkową łazienkę albo decyduje o komforcie korzystania z powierzchni użytkowej.

Przesunięcie ściany nośnej polega na wyburzeniu istniejącej ściany i wybudowaniu jej w nowym miejscu. Bardzo często taka zmiana jest niemal niezauważalna, a niesie ze sobą spore korzyści funkcjonalne.

Przesunięcie ściany nośnej lub działowej znacznie komplikuje się w przypadku prac prowadzonych w istniejących domach, a zwłaszcza w starych budynkach. W konstrukcjach z lat 40. i 50. obciążenia często rozkładane były w różnych proporcjach na element nośny i przegrody, dlatego usunięcie którejkolwiek ze ścian może spowodować ugięcie stropów na dolnych i górnych kondygnacjach.

Wprawdzie nie ma w tym przypadku zagrożenia katastrofą budowlaną, ponieważ konsekwencją są co najwyżej miejscowe zawalenia, nie ulega jednak wątpliwości, że w przypadku starszego budownictwa zawsze należy konsultować prace ze specjalistą.