Jak zbudować mur oporowy i w jaki sposób go wykończyć?

Czym jest mur oporowy?

Zacznijmy od doprecyzowania, co to jest mur oporowy, gdyż okazuje się, że pojęcie bywa stosowane nieprawidłowo. Zgodnie z przepisami prawa budowlanego, to konstrukcja zapobiegająca osuwaniu się gruntu – zarówno naturalnych skarp, jak i sztucznie stworzonych nasypów, w które może być wzbogacona aranżacja ogrodu. Co istotne, całość kwalifikuje się jako budowlę, czyli element niebędący budynkiem lub małą architekturą.

Mur oporowy bywa wykonany z różnych materiałów i w kilku wariantach, w zależności od przewidzianego zastosowania. Do tej kategorii należą między innymi ściany wspornikowe, czyli konstrukcje zagłębione w podłożu, których zadaniem jest podtrzymanie gruntu. Kolejny typ murów to kamienne lub betonowe mury grawitacyjne, zwane masywnymi. Na uwagę zasługują także konstrukcje złożone – skomponowane z różnych elementów, kątowe i kątowo-żebrowe.

Gdzie zazwyczaj sprawdza się mur oporowy?

Tego rodzaju konstrukcje znajdują szerokie zastosowanie w budownictwie drogowym, przemysłowym oraz prywatnym. W ostatnim przypadku wykorzystuje się mur oporowy na granicy działki w celu podtrzymania korpusu ziemnego i uniknięcia osuwania się wyżej położonego gruntu na niższy teren. Mur oporowy w ogrodzie może zostać wykorzystany również do zabezpieczenia tarasu lub miejsca parkingowego, a także do wykreowania skalniaków.

Zobacz także: jak zaprojektować ogród wielopoziomowy?

Czy na mur oporowy potrzebne jest pozwolenie na budowę?

Czy na mur oporowy potrzebne jest pozwolenie? Wiele osób jest zaskoczonych, gdy okazuje się, że w przypadku budowli takich jak mur oporowy pozwolenie na budowę jest konieczne. Ze względu na jego podobieństwo do elementów małej architektury niektórzy uważają, że formalności można ominąć, w efekcie czego powstają samowole budowlane. Przykładem może być dekoracyjny mur oporowy z gabionów – pozwolenie nadal jest konieczne, gdyż konstrukcja realizuje funkcję oporową.

W przypadku muru oporowego przepisy odnoszą się także do dodatkowych kwestii. Okazuje się, że samodzielnie można wybudować konstrukcję o wysokości maksymalnej 1,2 metra. Powyżej tych parametrów projektem powinna zająć się osoba z odpowiednimi uprawnieniami, gdyż wyliczyć trzeba wartość naporu gruntu, a następnie dostosować do niego grubość ścian i głębokość fundamentów.

Do polskich sądów każdego roku wpływa wiele skarg związanych z tego typu konstrukcjami. Nie chodzi wyłącznie o rozstrzygnięcie: „mur oporowy: zgłoszenie czy pozwolenie”. Wiele wątpliwości wzbudzają dodatkowe funkcje muru oporowego. Ogrodzenie jest jedną z nich. Istniejące orzecznictwo jednoznacznie wskazuje, że nawet takie połączenie ról nie umożliwia zwolnienia z obowiązku uzyskania pozwolenia.

Pamiętać trzeba także o bezpieczeństwie, wynikającym chociażby z zachowania w przypadku muru oporowego odległości od granicy działki. Budowa nie może w żaden sposób wpływać na sąsiedni teren, zaś utrudnienia na linii mur oporowy a sąsiad są niedopuszczalne. Konstrukcja nie może powodować osuwania się terenu, zniszczyć ogrodzenia ani zmieniać kierunku spływu wód opadowych na sąsiednią działkę. Przy murze oporowym zgoda sąsiada nie jest jednak konieczna.

Jakie są kary za postawienie muru oporowego bez pozwolenia?

Wzniesienie muru oporowego bez pozwolenia oznacza naruszenie przepisów, co z kolei przekłada się na poważne konsekwencje.

W pierwszej kolejności zgodnie z art. 48 Prawa budowlanego, skutkiem jest nakaz rozbiórki nielegalnie wzniesionej budowli. Dodatkowa kara za mur oporowy zbudowany bez pozwolenia to konsekwencje finansowe. Teoretycznie ich wysokość przekracza milion złotych, jednak w praktyce kwota jest niższa. Możliwe jest również uiszczenie opłaty legalizacyjnej.

Z jakiego materiału najlepiej zbudować mur oporowy?

Z czego mur oporowy najlepiej wykonać, aby spełniał swoją funkcję i pozostał solidny przez długi czas? Wiele zależy od zastosowania przewidzianego dla konstrukcji. W najprostszych wariantach zabezpieczeniem jest sam ciężar muru, w bardziej zaawansowanych używa się zbrojeń, kotew i wsporników.

Poniżej znajdziesz kilka często spotykanych opcji.

Mur oporowy L z elementów prefabrykowanych

Popularny mur oporowy l-ka często przyjmuje formę muru oporowego z elementów prefabrykowanych, dostępnych w ofertach wielu firm. Tego rodzaju mur oporowy L w istotny sposób pozwala obniżyć koszty i skrócić  czas realizacji inwestycji.

Komponenty najczęściej wykonuje się z bloczków betonowych. Dużą popularnością cieszy się także mur oporowy żelbetowy. Inwestycja nie wymaga użycia ciężkiego sprzętu, gdyż waga elementów nie jest duża, a ich montaż nie sprawia trudności.

Mur oporowy z bloczków betonowych

Mur oporowy z bloczków betonowych cieszy się dużą popularnością ze względu na swoją trwałość i szerokie możliwości aranżacyjne. Elementy są na tyle plastyczne, że bez problemu uformujesz je w niemal dowolne kształty, na przykład łukowe układy. Idealnie sprawdzą się przy budowie wysokich budowli.

Masz również możliwość estetycznego wykończenia muru oporowego betonowego poprzez zastosowanie dekoracyjnych okładzin. Dużym zainteresowaniem cieszą się struktury imitujące kamień – co ważne, wykorzystany do budowy muru oporowego beton architektoniczny jest znacznie tańszy niż kamienne elementy.

Mur oporowy z gabionów

Świetny pomysł stanowią gabiony jako mur oporowy. Są wytrzymałe i estetyczne. Wykazują również zadowalającą odporność na wpływ czynników atmosferycznych oraz przepuszczalność wody. Jako wypełnienie najczęściej wykorzystuje się kamień.

Mur oporowy z gabionów, w odróżnieniu od innych konstrukcji, pozwala również na daleko idące modyfikacje już po zakończeniu prac. Bez problemu uzupełnisz wypełnienie, zastąpisz pierwotne nowym lub nawet przesuniesz całą konstrukcję.

Mur oporowy z kamienia

Bardzo trwały i elegancki jest mur oporowy z kamienia, choć ta konstrukcja należy również do najdroższych. Koszty można nieco obniżyć, sięgając po bardziej ekonomiczne rodzaje kamienia – mimo to musisz jednak liczyć się ze sporym wydatkiem.

Twardy, mrozoodporny i wytrzymały na ścieranie jest mur oporowy z granitu. Bardzo efektownie prezentują się konstrukcje z bazaltu, gdyż skała ta ma przeważnie czarne zabarwienie. Specjalne polerowanie nadaje elementom właściwości antypoślizgowe. Nieco tańszy i łatwy w obróbce jest piaskowiec, trzeba jednak liczyć się z większą podatnością na ścieranie i obciążenia mechaniczne.

Mur oporowy z pustaków szalunkowych

Mur oporowy z pustaków szalunkowych jest łatwy do wzniesienia i prezentuje się atrakcyjnie dzięki ozdobnej fudze. Poszczególne elementy są lekkie, a budowana ściana nie wymaga spoin pionowych i poziomych. Koszty realizacji nie będą wysokie, dlatego warto wybrać tę opcję, gdy nie dysponujesz dużym budżetem.

Pustaki szalunkowe są mrozo- i wodoodporne, jednak od spodu warto zastosować hydroizolację zwiększającą bezpieczeństwo. Później wystarczy gotowy mur otynkować i dowolnie pomalować.

Mur oporowy z podkładów kolejowych

Oryginalny wybór stanowi niewątpliwie mur oporowy z podkładów kolejowych. Aby taka konstrukcja była trwała, należy wybierać elementy dobrej jakości i obowiązkowo zaimpregnować drewno. Ważne jest również usunięcie śrub i wszystkich metalowych części.

Nie brakuje ogłoszeń dotyczących sprzedaży podkładów kolejowych, jednak w tym przypadku nie daj się skusić niskiej cenie. Pozorne oszczędności mogą niekorzystnie odbić się na trwałości.

Mur oporowy z gazonów

Spora grupa inwestorów decyduje się również na mur oporowy z gazonów, czyli elementów powstających na bazie betonu i keramzytobetonu. Zaletą takich konstrukcji jest możliwość wypełnienia ich materiałem w różnych kolorach. Ważne, aby gazony miały odpowiedni ciężar – to on przekłada się na stabilność i wytrzymałość całej budowli.

Gazony stwarzają spore możliwości aranżacyjne. Można zestawiać je ściśle lub pozostawić między nimi prześwity. Najważniejsze, by każdy kolejny rząd montować, przesuwając go w głąb skarpy, a nie bezpośrednio jeden pod drugim.

Mur oporowy drewniany

Dobrym pomysłem do ogrodowych aranżacji są naturalne materiały, czego przykład stanowi mur oporowy drewniany. Najbardziej wytrzymałe będą gatunki egzotyczne, niewymagające zabiegów pielęgnacyjnych i impregnacji, na przykład drewno teakowe. Są one jednak dużo droższe, dlatego w wariancie ekonomicznym z powodzeniem wykorzystuje się krajowy dąb, modrzew czy akację.

Drewniane mury oporowe sprawdzą się przy niezbyt wysokich i średnio stromych skarpach, w przypadku których siła naporu nie jest duża. Aby uzyskać większą stabilność, elementy łączy się specjalnymi klamrami ze stali nierdzewnej.

Mur oporowy z palisady

Szczególnym wariantem muru drewnianego jest mur oporowy z palisady, czyli konstrukcja wykonana z palików o różnej średnicy i długości. Przeważnie wykorzystywane są elementy z gatunków iglastych ze względu na łatwą obróbkę i wytrzymałość, jaką powinien wykazywać gotowy mur oporowy. Palisada tego rodzaju jest najłatwiejszym do wykonania elementem oporowym.

Sprawdź: jak zagospodarować nowoczesną skarpę w ogrodzie?

Jak wykonać mur oporowy? Instrukcja krok po kroku

Jak zrobić mur oporowy? Mniejsze konstrukcje możesz wykonać samodzielnie, jeśli jednak wysokość całości ma przekroczyć 1,2 metra, konieczne jest zaangażowanie osoby z uprawnieniami. Przed rozpoczęciem działań trzeba bowiem wykonać obliczenia – w przeciwnym razie mur może zacząć pękać, wybrzuszać się lub przechylać.

Jak wykonać mur oporowy samodzielnie? O jakich czynnościach musisz pamiętać, by zapewnić odpowiednie parametry muru oporowego? Montaż krok po kroku powinien przebiegać następująco:

• Wykonanie projektu

Przemyśl, gdzie usytuować mur oporowy, jaki powinien być jego kształt, wysokość oraz długość.

• Wypoziomuj ziemię

Wyrównaj obszar, na którym zamierzasz zbudować mur oporowy. W niektórych przypadkach wykup będzie głębszy – zwłaszcza gdy teren jest bardzo nierówny. Musisz uzyskać płaską, równą i zwartą powierzchnię, na której znajdzie się dolny rząd elementów muru oporowego.

• Zbuduj narożniki i dolną warstwę muru

Wznoszenie muru oporowego rozpocznij od zbudowania narożników, a następnie ułóż dolną warstwę. Najlepiej wykorzystać większe elementy. Pamiętaj, że inaczej konstruuje się murki z pustaków, inaczej zaś – betonowe.

• Ułóż kolejne rzędy

Ułóż i dociśnij kolejne rzędy muru oporowego, a następnie użyj poziomnicy, by sprawdzić poprawność układu. Wyrównywanie między blokami w pierwszym rzędzie może okazać się najbardziej znaczące, gdyż ewentualne pomyłki rzutują na całą konstrukcję.

• Zabezpiecz konstrukcję

Gdy mur osiągnie właściwą wysokość, przestrzeń za nim wypełnij piaskiem, żwirem lub innym porowatym materiałem. Umożliwi on szybki odpływ wody, zmniejszając tym samym siłę wywieraną na ścianę podczas gwałtownych opadów deszczu.

Czym najlepiej obłożyć mur oporowy?

Czym obłożyć mur oporowy, aby prezentował się efektownie? Możliwości masz sporo: wszystko zależy od efektu, jaki chcesz uzyskać, oraz charakteru aranżacji ogrodowej. Godne rozważenia są wspomniane już wyżej okładziny kamienne lub imitujące kamień różnego typu. 

Do dyspozycji masz także szeroką gamę łupków, drewno, a nawet farby do murów oporowych z betonu. Możesz dowolnie łączyć materiały i w ten sposób uzyskać oryginalny, niepowtarzalny efekt.

Dowiedz się: jak zaaranżować mały ogród?

Ile kosztuje mur oporowy?

W przypadku muru oporowego cena za m² nie należy do najniższych, choć możesz nieco zaoszczędzić, wybierając tańsze materiały. Jaki jest najtańszy mur oporowy? Warto wykorzystać prefabrykaty, czyli pustaki lub bloczki betonowe. W przypadku muru oporowego z bloczków betonowych cena wynosi od 50 zł/m². 

Tani mur oporowy to także mur z drewna, choć jeśli zdecydujesz się na gatunki egzotyczne, z pewnością budżet przedsięwzięcia się zwiększy. Do najdroższych należą mury z kamienia naturalnego oraz z cegły grafitowej – tu za m² zapłacisz nawet 300 – 400 zł.

Pamiętaj także o dodatkowych kosztach postawienia muru oporowego. Cena robocizny jest jednym z nich: najczęściej za metr bieżący wykonanej pracy ze sprzętem i szalunkami zapłacisz ok. 800 – 1000 zł, choć ostateczne kwoty różnią się w zależności od regionu kraju. Jeśli nie dopilnujesz formalności, musisz uwzględnić także opłatę legalizacyjną za mur oporowy – to i tak łagodniejsze konsekwencje niż nakaz rozbiórki i konieczność opłacenia kar.