Charakterystyka energetyczna budynku. Czym jest i dlaczego potrzebujesz jej do pozwolenia na budowę?

W artykule:

• Co to jest charakterystyka energetyczna budynku?      
• Charakterystyka energetyczna w projekcie budowlanym
• Projektowana charakterystyka energetyczna a świadectwo charakterystyki energetycznej budynku
• Kiedy charakterystyka energetyczna budynku jest wymagana?
• Co zawiera charakterystyka energetyczna budynku?
• Czy można obliczyć charakterystykę energetyczną samodzielnie?
• Podstawy prawne dotyczące projektowanej charakterystyki energetycznej
• Kto przygotowuje charakterystykę energetyczną budynku?
• Analiza alternatywnych źródeł energii – obowiązkowy element
• Dlaczego charakterystyka energetyczna budynku jest ważna?
• FAQ – najczęściej zadawane pytania
• Podsumowanie
• Bibliografia

Budowa domu to proces, który wymaga przemyślenia wielu kwestii – nie tylko wyglądu i funkcjonalności, ale również efektywności energetycznej. Dlaczego? Ponieważ odpowiednie rozwiązania energooszczędne wpływają z jednej strony na komfort mieszkańców i przyszłe koszty eksploatacyjne budynku, a z drugiej zgodność z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego. Wszystkie te dane i założenia dotyczące zużycia energii oraz zastosowanych rozwiązań technicznych znajdziesz w charakterystyce energetycznej budynku, która stanowi obowiązkowy element projektu domu.

Co to jest charakterystyka energetyczna budynku?         

Charakterystyka energetyczna pozwala dokładnie określić, jak efektywny energetycznie będzie budynek, czyli ile energii jest niezbędne do jego ogrzewania, wentylacji, chłodzenia czy przygotowywania ciepłej wody użytkowej. W praktyce jest to zestaw wskaźników pozwalających oszacować całkowite zapotrzebowanie na energię niezbędną do użytkowania budynku zgodnie z przeznaczeniem.

Dzięki charakterystyce energetycznej budynku możliwe jest:

• kontrolowanie zgodności projektu z obowiązującymi przepisami
• planowanie energooszczędnych rozwiązań, które realnie obniżą koszty eksploatacji budynku;
• wybranie odpowiednich systemów grzewczych, wentylacyjnych i chłodzących;
• podniesienie komfortu termicznego i jakości powietrza wewnątrz budynku;
• zwiększenie wartości nieruchomości dzięki energooszczędnym rozwiązaniom;
• spełnienie wymogów formalnych niezbędnych do uzyskania pozwolenia na budowę.

Pamiętaj!

Nie należy mylić charakterystyki energetycznej ze sporządzaniem świadectw charakterystyki energetycznej i certyfikatem energetycznym budynku. To różne pojęcia, które mają odmienne cele i zastosowania. O ile bowiem charakterystyka służy przede wszystkim do oceny efektywności energetycznej już na etapie projektu i uzyskania pozwolenia na budowę, o tyle pozostałe dokumenty informują o faktycznym zużyciu energii w obiekcie po jego wybudowaniu lub podczas sprzedaży czy wynajmu (budynku lub części budynku). Więcej informacji na ten temat znajdziesz w naszych artykułach o świadectwie energetycznym i certyfikacie energetycznym.

Charakterystyka energetyczna w projekcie budowlanym

Charakterystyka energetyczna budynku jest integralną częścią projektu budowlanego i musi znaleźć się w dokumentacji przedkładanej do organów administracji publicznej. Zwykle umieszcza się ją w części opisowej projektu lub jako załącznik techniczny, zawierający szczegółowe obliczenia zużycia energii przez dany obiekt.

Co niezwykle istotne, urząd wymaga jej przy ocenie wniosku o pozwolenie na budowę. Dlaczego? Ponieważ pozwala zweryfikować, czy projekt spełnia obowiązujące normy i przepisy dotyczące efektywności energetycznej. Dzięki temu możliwe jest upewnienie się, że przyszły budynek nie będzie generował nadmiernego zużycia energii i pozostanie zgodny z wymogami prawa budowlanego.

Brak projektowanej charakterystyki energetycznej budynku lub błędy w jej opracowaniu mogą prowadzić do opóźnień w uzyskaniu pozwolenia na budowę, konieczności wprowadzenia poprawek w projekcie, a w skrajnych przypadkach nawet do odmowy wydania decyzji administracyjnej. Dlatego tak ważne jest, aby dokument przygotować rzetelnie i zgodnie z obowiązującymi standardami.

Czy w gotowym projekcie domu jest charakterystyka energetyczna?

Tak – najczęściej zawiera on wstępną charakterystykę, opracowaną na podstawie przyjętych w projekcie standardów dotyczących izolacji, rodzaju stolarki okiennej czy systemów grzewczych. 

W trakcie adaptacji gotowego projektu do działki, architekt zleca specjaliści przygotowanie nowej charakterystyki energetycznej, biorąc pod uwagę lokalizację i warunki działki (np. strefy przemarzania gruntu) i usytuowanie budynku na działce (m.in. ustawienie względem stron świata). Dodatkowo, jeżeli wprowadza się zmiany do gotowego projektu, jak np. zmiana stolarki, materiałów izolacyjnych czy źródła ciepła, to również wpłyną one na efektywność energetyczną budynku i muszą być widoczne w charakterystyce energetycznej.

Projektowana charakterystyka energetyczna a świadectwo charakterystyki energetycznej budynku

Jak wspomnieliśmy wcześniej, projektowana charakterystyka energetyczna budynku nie jest tym samym, co świadectwo charakterystyki energetycznej. Pomimo tego, że pełnią one różne funkcje i powstają na innych etapach, są ze sobą często mylone, dlatego warto wyjaśnić różnice pomiędzy nimi.

• Projektowana charakterystyka energetyczna ma charakter teoretyczny. Opiera się na danych zawartych w projekcie budowlanym, dotyczących izolacji, rodzaju stolarki okiennej, systemów grzewczych czy wentylacyjnych. Obliczenia te wykonuje się na etapie projektowania domu i stanowią one obowiązkowy element projektu budowlanego, niezbędny do złożenia wniosku o pozwolenie na budowę.
• Sporządzenie świadectw charakterystyki energetycznej ma miejsce w przypadku istniejących budynków. Sporządza się je na podstawie faktycznie zastosowanych materiałów, instalacji i sposobu użytkowania obiektu. Jest wymagane przy sprzedaży, wynajmie lub odbiorze budynku do użytkowania i pozwala ocenić rzeczywiste zużycie energii oraz klasę energetyczną nieruchomości.

Różnica między tymi dokumentami jest więc zasadnicza: projektowana charakterystyka pokazuje potencjał energetyczny budynku, a świadectwo jego faktyczne parametry po realizacji.

Kiedy charakterystyka energetyczna budynku jest wymagana?

Charakterystyka energetyczna w projekcie budowlanym jest wymagana w większości przypadków. Oto te spotykane najczęściej:

• Nowe budynki mieszkalne i użyteczności publicznej, których wzniesienie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę.
• Rozbudowa, nadbudowa i przebudowa budynków – o ile ingerencja w nie wpływa na zapotrzebowanie na energię (np. zwiększenie powierzchni, zmiana przegród zewnętrznych czy modernizacja instalacji);
• Obiekty, dla których przepisy przewidują obowiązek – np. budynki istniejące, ale przeznaczone na sprzedaż/wynajem albo o powierzchni powyżej 250 m², które są wykorzystywane przez organy administracji państwowej lub wymiaru sprawiedliwości również do obsługi interesantów.

Sprawdź gotowe projekty domów energooszczędnych!

Wyjątkowy 2

7 192 zł

8 990 zł

Cena regularna

6 742 zł najniższa cena

Najniższa cena z 30 dni
przed obniżką

Dom przy Cyprysowej 15 K4

3 790 zł

4 290 zł

Cena regularna

3 690 zł najniższa cena

Najniższa cena z 30 dni
przed obniżką

Dom z widokiem 5 wariant B

6 952 zł

8 690 zł

Cena regularna

6 517 zł najniższa cena

Najniższa cena z 30 dni
przed obniżką

Projekty domów energooszczędnych

A kiedy charakterystyka energetyczna nie jest wymagana? W przypadku:

• budynków podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
• budynków używanych jako miejsce kultu i do działalności religijnej;
• budynków przemysłowych i gospodarczych, które nie są wyposażone w instalacje zużywające energię (z wyłączeniem instalacji oświetlenia wbudowanego);
• budynków mieszkalnych, przeznaczonych do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku;
• budynków wolnostojących o powierzchni użytkowej poniżej 50 m²;
• gospodarstw rolnych o wskaźniku EP określającym roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną nie wyższym niż 50 kWh/(m²·rok).

Co zawiera charakterystyka energetyczna budynku?

Projektowana charakterystyka energetyczna zawiera kilka kluczowych wskaźników energetycznych budynku. Zaliczamy do nich:

• EU (energię użytkową) – ilość energii, jaka jest potrzebna, by ogrzać lub schłodzić budynek, a także przygotować ciepłą wodę użytkową;
• EK (energię końcową) – ilość energii, jaką faktycznie trzeba kupić, przy uwzględnieniu sprawności systemu grzewczego w budynku;
• EP (energię pierwotną) – określa całkowite zapotrzebowanie na energię, które obejmuje również straty związane z jej wytwarzaniem i przesyłem;
• udział OZE – procentowe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym budynku;
• emisję CO₂ – szacowana ilość dwutlenku węgla emitowana w procesie wytwarzania i wykorzystania energii.

Aby opracować charakterystykę energetyczną, niezbędne są szczegółowe informacje o budynku, w tym dotyczące przegród, izolacji, stolarki okiennej i drzwiowej, instalacji grzewczych, wentylacji, chłodzenia, a nawet orientacji budynku względem stron świata.

Sprawdź pozostałe nominacje: Dom przyszłości: najlepsze projekty domów energooszczędnych. Extraprojekt 2026

Czy można obliczyć charakterystykę energetyczną samodzielnie?

W teorii jest to możliwe, ponieważ metodologia obliczeń została jasno określona w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 27 lutego 2015 r., a dostęp do wzorów i zasad ma każdy z nas. W sieci dostępne są także kalkulatory i programy (często w wersjach demo), które pozwalają orientacyjnie wyliczyć zapotrzebowanie budynku na energię.

Teorie nie zawsze idzie jednak w parze z praktyką. W rzeczywistości samodzielne przygotowanie projektowanej charakterystyki energetycznej budynku może okazać się nie tyle trudne, co wręcz niemożliwe. Wynika ze złożoności obliczeń – wymagają one uwzględnienia bilansu cieplnego budynku, przenikania ciepła przez przegrody, wentylacji, instalacji grzewczych i chłodniczych, a także zysków wewnętrznych i solarnych. Potrzebne są do tego szczegółowe dane techniczne z projektu, a sam wynik musi być przedstawiony w ściśle określonej formie zgodnej z przepisami.

Dlatego wykonanie charakterystyki energetycznej zazwyczaj powierza się projektantom lub audytorom energetycznym.

Podstawy prawne dotyczące projektowanej charakterystyki energetycznej

Istnieje kilka źródeł, które regulują obowiązek sporządzania oraz sposób obliczania projektowanej charakterystyki energetycznej budynku. Są to przede wszystkim:

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków – określa ogólne zasady i wymagania w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, w tym obowiązki inwestorów i projektantów;
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego – zawiera szczegółową metodologię obliczeń, wzory oraz sposób prezentowania wyników;
• Warunki Techniczne WT2021 – określają wymagania dotyczące zapotrzebowania budynku na energię, w tym dopuszczalne wartości wskaźnika Ep.

Kto przygotowuje charakterystykę energetyczną budynku?

Biorąc pod uwagę fakt, że charakterystyka energetyczna budynku stanowi obowiązkowy element projektu architektoniczno-budowlanego, za jej przygotowanie odpowiedzialny jest nie kto inny, jak projektant. Warto jednaj zaznaczyć, że stosownych obliczeń może dokonać także osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia w zakresie audytów czy certyfikacji energetycznej.

Do czego w takim razie ogranicza się rola inwestora? Jego obowiązkiem jest dostarczenie niezbędnych danych oraz ścisła współpraca z projektantem lub architektem adaptującym gotowy projekt domu.

Pamiętaj!

Gotowe projekty domów, które możesz zakupić w Extradom.pl, zawierają charakterystykę energetyczną budynku. Dzięki temu masz pewność, że projekt spełnia wymagane normy i może być podstawą do ubiegania się o pozwolenie na budowę.

Znajdź swój wymarzony dom: Projekty domów parterowych energooszczędnych

Analiza alternatywnych źródeł energii – obowiązkowy element

Podejmując tematykę charakterystyki energetycznej budynków, warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną istotną kwestię. Otóż każdy projekt budowlany powinien zawierać ocenę opłacalności zastosowania alternatywnych źródeł energii (OZE). Taka analiza pozwala nie tylko obniżyć późniejsze koszty eksploatacji domu, ale też zwiększa jego efektywność energetyczną i wpływa na komfort mieszkańców.

W praktyce oznacza to sprawdzenie, które technologie będą najbardziej korzystne w kontekście rodzaju i lokalizacji budynku. Do najpopularniejszych rozwiązań należą pompy ciepła, fotowoltaika, kolektory słoneczne oraz biomasa – każde z nich ma swoje zalety i ograniczenia, dlatego kluczowe jest dokładne przeanalizowanie opłacalności ich zastosowania w danym projekcie.

Pamiętaj! Niektóre gotowe projekty domów z oferty Extradom.pl przewidują już od początku zastosowanie źródeł odnawialnych, np. pomp ciepła. Jeżeli wybrałeś taki, który ich nie uwzględnia, zawsze możesz zdecydować się na zmianę źródła ciepła. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w naszym poradniku: Zmiana źródła ogrzewania w gotowym projekcie domu.

Sprawdź gotowe projekty domów energooszczędnych!

Wyjątkowy 2

7 192 zł

8 990 zł

Cena regularna

6 742 zł najniższa cena

Najniższa cena z 30 dni
przed obniżką

Dom przy Cyprysowej 15 K4

3 790 zł

4 290 zł

Cena regularna

3 690 zł najniższa cena

Najniższa cena z 30 dni
przed obniżką

Dom z widokiem 5 wariant B

6 952 zł

8 690 zł

Cena regularna

6 517 zł najniższa cena

Najniższa cena z 30 dni
przed obniżką

Projekty domów energooszczędnych

Dlaczego charakterystyka energetyczna budynku jest ważna?

W praktyce, charakterystyka energetyczna w projekcie budowlanym to nie tylko wymóg prawny. Stanowi ona przede wszystkim praktyczną wskazówkę, jak dom będzie sprawdzał się w codziennym użytkowaniu.

Projektowana charakterystyka energetyczna budynku pozwala na:

• optymalizację energetyczną budynku poprzez dobranie najbardziej efektywnych materiałów i źródeł ciepła;
• uniknięcie nadmiernych kosztów eksploatacji związanych z ogrzewaniem, wentylacją czy przygotowywaniem ciepłej wody użytkowej;
• poprawienie komfortu mieszkańców dzięki zapewnieniu stabilnej temperatury i odpowiedniej wentylacji;
• zwiększenie wartości nieruchomości, co ma znaczenie przy późniejszej sprzedaży lub wynajmie.

Pytanie do naszego architekta: Czy można obliczać charakterystykę przy różnych rozwiązaniach technologicznych i porównywać je między sobą?

Tak. Istnieje możliwość przygotowania charakterystyki energetycznej budynku dla różnych wariantów, np. przy zastosowaniu różnych źródeł ogrzewania, rodzajów okien czy systemów wentylacji. Pozwala to inwestorowi porównać potencjalne koszty eksploatacji i wybrać najbardziej optymalne rozwiązanie dla swojego domu.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Mamy nadzieję, że powyższe informacje okażą się dla Ciebie wystarczające, by zrozumieć, czym tak naprawdę jest (i czym nie jest) projektowana charakterystyka energetyczna. Aby usystematyzować wiedzę, przygotowaliśmy jeszcze krótką ściągę, w postaci odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

Skąd wziąć charakterystykę energetyczną budynku?

Od projektanta i powinna być ona przygotowana w ramach projektu budowlanego - w trakcie tworzenia projektu indywidualnego lub w trakcie adaptacji gotowego projektu domu kupionego np. w Extradom.pl

Kiedy wymagana jest charakterystyka energetyczna?

Na etapie składania projektu budowlanego do urzędu, przed uzyskaniem pozwolenia na budowę.

Ile kosztuje charakterystyka energetyczna budynku?

Najczęściej jest ujęta w cenie gotowego projektu. Dodatkowo płatna jest wyłącznie przy indywidualnym zleceniu.

Jakie budynki nie potrzebują charakterystyki energetycznej?

Przede wszystkim obiekty podlegające ochronie zabytków, używane jako miejsce kultu religijnego, przemysłowe i gospodarcze (niewyposażone w instalacje zużywające energię), wolnostojące o powierzchni użytkowej poniżej 50 m² oraz mieszkalne, przeznaczone do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku.

Podsumowanie

Charakterystyka energetyczna budynku to niezbędny element projektu budowlanego, który pozwala sprawdzić, czy dom spełnia obowiązujące normy WT2021 i w jaki sposób będzie zużywał energię. Warto traktować ją nie tylko jako wymóg formalny, przede wszystkim jako praktyczne narzędzie do planowania oszczędnego, komfortowego i efektywnego energetycznie domu.

Bibliografia