Czym jest ETS2 - podatek od ogrzewania i emisji? O ile więcej zapłacimy za energię?

W artykule:

• Czym jest ETS i ETS2?
• Dlaczego wprowadzono ETS2 - podatek od emisji CO₂?
  • Co ETS2 oznacza w praktyce?
• Kogo będzie dotyczyć ETS2?
• Wpływ ETS 2 na gospodarstwa domowe - prognozowane koszty
  • Co wpłynie na wzrost kosztów ogrzewania?
• Jak przygotować się na ETS2?
  • Co możesz zrobić, by ograniczyć wzrost kosztów?
• Jakie wsparcie planuje Unia Europejska?
  • Cele Społecznego Funduszu Klimatycznego:
  • Co musi zawierać KPSK?
• Jakie działania podejmuje polski rząd w sprawie podatku od ogrzewania ETS 2?
  • Kluczowe działania planowane przez rząd:
• ETS 2 – warto zacząć planować i działać już dziś
• FAQ - najczęściej zadawane pytania o ETS 2

Jeśli planujesz budowę domu, remontujesz go lub po prostu chcesz zrozumieć, co zmieni się od 2027 roku po wejściu ETS2 – ten artykuł jest dla Ciebie. Wyjaśniamy, skąd wzięło się ETS i ETS2, jakie będą jego konsekwencje i jakie wsparcie możesz otrzymać, by zminimalizować koszty. Sprawdź, co możesz zrobić już teraz, aby Twoje rachunki nie wzrosły w najbliższych latach.

Czym jest ETS i ETS2?

Europejski System Handlu Emisjami (Emissions Trading System, czyli ETS) to główne narzędzie Unii Europejskiej do walki z emisją gazów cieplarnianych. Wprowadzony w 2005 roku ETS, obejmuje największe elektrownie, zakłady przemysłowe i linie lotnicze. W ramach ETS firmy muszą kupować uprawnienia do emisji CO₂ – im więcej emitują, tym więcej płacą.

Od 2027 roku system ten zostanie rozszerzony i pojawi się ETS2 - tzw. podatek od emisji CO₂, który obejmie sektor budownictwa i transportu drogowego. To oznacza, że po raz pierwszy konsekwencje systemu odczuje także przeciętny obywatel – np. właściciel domu ogrzewanego gazem lub węglem, czy osoba korzystająca z samochodu spalinowego.

Dlaczego wprowadzono ETS2 - podatek od emisji CO₂?

Europejski system ETS 2 został wprowadzony jako kolejny krok w stronę czystszej i bardziej zrównoważonej energetycznie Europy. Jego głównym celem jest zmniejszenie emisji dwutlenku węgla (CO₂) w sektorach, które dotąd nie były objęte obowiązkiem opłat – przede wszystkim w transporcie drogowym i budownictwie.

To właśnie te dwa obszary – ogrzewanie budynków i używanie pojazdów spalinowych – odpowiadają za znaczną część emisji gazów cieplarnianych w UE, a jednocześnie były do tej pory pozbawione narzędzi ograniczających emisyjność na poziomie unijnym. ETS2 ma to zmienić.

Nowy system ma zatem motywować obywateli i przedsiębiorców do zmiany zachowań energetycznych. W praktyce oznacza to zachęty (ale i presję finansową), by:

• wymieniać stare źródła ogrzewania na bardziej ekologiczne,
• poprawiać efektywność energetyczną budynków,
• inwestować w transport niskoemisyjny.

ETS2 wpisuje się w założenia Europejskiego Zielonego Ładu oraz pakietu „Fit for 55”, który zakłada zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku. Dzięki temu systemowi również gospodarstwa domowe staną się częścią wspólnej odpowiedzialności za klimat — ale z możliwością skorzystania z szerokiego wachlarza dofinansowań i wsparcia.

Co ETS2 oznacza w praktyce?

W praktyce wprowadzenie ETS2 oznacza, że gospodarstwa domowe korzystające z paliw kopalnych, takich jak koks, gaz ziemny, węgiel czy olej opałowy, będą objęte nową opłatą emisyjną.

Choć formalnie obowiązek zakupu uprawnień do emisji zostanie nałożony na dystrybutorów paliw, to w praktyce koszty te zostaną przeniesione na końcowych użytkowników, czyli mieszkańców domów i mieszkań. Będzie to odczuwalne przede wszystkim w rachunkach za ogrzewanie.

Warto podkreślić, że:

• opłata nie będzie pobierana bezpośrednio od mieszkańców, lecz doliczana do cen paliw,
• dotyczyć będzie wyłącznie źródeł ciepła wykorzystujących paliwa kopalne – użytkownicy pomp ciepła, energii elektrycznej z OZE czy biomasy nie będą jej podlegać,
• wysokość opłaty będzie zależna od cen uprawnień do emisji CO₂, które mogą się zmieniać w czasie, podobnie jak ceny rynkowe energii.

Kogo będzie dotyczyć ETS2?

Choć system ETS 2 to unijny mechanizm o zasięgu systemowym, w praktyce jego skutki odczują przede wszystkim zwykli mieszkańcy domów jednorodzinnych i właściciele mieszkań korzystający z tradycyjnych źródeł ogrzewania.

Nowy system obejmie:

• gospodarstwa domowe ogrzewające się paliwami kopalnymi, takimi jak:
  • gaz ziemny,
  • węgiel kamienny i brunatny,
  • olej opałowy,
  • LPG (gaz płynny);
• użytkowników indywidualnych kotłów, pieców i kominków, niezależnie od tego, czy mieszkają w mieście czy na wsi;
• wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, jeśli korzystają z kotłowni opartych na paliwach kopalnych;
• mikroprzedsiębiorstwa i działalności gospodarcze prowadzone w lokalach mieszkalnych lub niewielkich budynkach usługowych (np. warsztaty, sklepy, gabinety), jeśli do ogrzewania wykorzystują gaz, węgiel lub olej opałowy.

Co istotne, ETS2 nie obejmie bezpośrednio gospodarstw korzystających z odnawialnych źródeł energii, takich jak pompy ciepła, ogrzewanie elektryczne zasilane energią ze słońca czy biomasa. Dla tych użytkowników system nie przewiduje dodatkowych opłat.

Warto jednak pamiętać, że poziom odczuwalnych kosztów będzie różny – osoby mieszkające w starych, nieocieplonych budynkach, szczególnie na terenach wiejskich, mogą zostać bardziej dotknięte wzrostem rachunków niż mieszkańcy nowoczesnych domów energooszczędnych.

Wpływ ETS 2 na gospodarstwa domowe - prognozowane koszty

Wiele komentarzy w sieci wywołał raport „Analiza wpływu ETS2 na koszty życia Polaków” autorstwa Wandy Buk i Marcina Izdebskiego. Raport został przygotowany z własnej inicjatywy autorów, mających doświadczenie we współpracy z sektorem energetycznym.

Celem publikacji było dostarczenie obywatelom i decydentom rzetelnych danych na temat skutków wprowadzenia systemu ETS 2, obejmującego opłaty za emisję CO₂ z budynków i transportu, oraz zachęcenie do podjęcia działań ograniczających emisyjność gospodarstw domowych.

Swoje wnioski oparli na danych m.in. z GUS. Wynika z niego, że przeciętna polska rodzina poniesie dodatkowe koszty związane z wejściem w życie ETS2:

Tabela pokazuje szacowane, dodatkowe koszty, jakie gospodarstwo domowe może ponieść przez wskazany okres w wyniku wprowadzenia ETS2. To różnica względem obecnych wydatków na ogrzewanie, wynikająca z opłat za emisję CO₂ doliczanych do ceny gazu lub węgla. 

W przypadku wykorzystania węgla, koszty ogrzewania mogą wzrosnąć o ponad 10 tys. w ciągu 3 lat od wejścia systemu ETS 2 i nawet 39 tys. jeżeli nie podejmiemy się zmiany źródła ciepła i poprawy efektywności energetycznej budynku przez 8 lat. 

Co wpłynie na wzrost kosztów ogrzewania?

Wprowadzenie ETS2 przełoży się na wyższe rachunki za ogrzewanie w wielu domach. Na wzrost kosztów wpłyną przede wszystkim trzy czynniki:

• Nowe opłaty za emisję CO₂ - ETS2 wprowadza obowiązek zakupu uprawnień do emisji dwutlenku węgla dla dystrybutorów paliw kopalnych. Choć to oni formalnie poniosą ten koszt, w praktyce zostanie on przeniesiony na użytkowników końcowych – czyli właścicieli domów i mieszkań.
• Doliczenie podatku VAT – do każdej opłaty emisyjnej doliczany będzie również podatek VAT, co dodatkowo zwiększy koszt zakupu paliwa grzewczego.
• Rosnące ceny uprawnień do emisji - według przewidywań ekspertów ceny uprawnień do emisji CO2 będą systematycznie rosły - podobnie jak w obecnym systemie ETS 1, a to oczywiście wpłynie na ceny paliw kopalnych.

Jak przygotować się na ETS2?

Na "podatek od ogrzewania" ETS 2 warto spojrzeć nie tylko jako na wyzwanie, ale również jako na impuls do modernizacji domu i szansę na realne oszczędności w dłuższej perspektywie. Jeśli ogrzewasz dom gazem, węglem albo olejem opałowym, wprowadzenie ETS2 z pewnością wpłynie na Twoje rachunki za energię. Dobra wiadomość jest taka, że możesz zareagować już teraz — i to z pomocą dostępnych programów wsparcia.

Co możesz zrobić, by ograniczyć wzrost kosztów?

Aby zminimalizować wpływ systemu ETS2 na domowy budżet, warto rozważyć następujące działania:

• Zmodernizować system ogrzewania
  Wymiana przestarzałych źródeł ciepła – zwłaszcza tych opartych na węglu lub gazie – na bardziej ekologiczne rozwiązania, takie jak pompy ciepła czy ogrzewanie elektryczne zasilane przez odnawialne źródła energii (OZE), może znacząco ograniczyć przyszłe koszty. Warto wcześniej rozważyć przejście na nowoczesne urządzenia, które są bardziej efektywne i mniej emisyjne.
• Przeprowadzić termomodernizację budynku
  Ocieplenie ścian, dachu, wymiana okien czy drzwi – to działania, które ograniczają straty ciepła i zmniejszają zapotrzebowanie na energię. Lepsza izolacja to niższe rachunki, niezależnie od źródła ogrzewania.
• Zoptymalizować zużycie energii
  Warto wdrożyć inteligentne systemy zarządzania energią, np. programowalne termostaty, które dopasowują temperaturę w domu do rytmu życia mieszkańców. To prosty sposób na codzienne oszczędności.
• Skorzystać z dostępnych programów dofinansowania
  Programy takie jak Czyste Powietrze, Moje Ciepło czy Mój Prąd oferują dofinansowanie na wymianę źródeł ciepła, termomodernizację oraz instalacje fotowoltaiczne. To konkretna pomoc, która może pokryć znaczną część inwestycji.

Dodatkowo Unia Europejska planuje utworzenie Społecznego Funduszu Klimatycznego, który będzie wspierać gospodarstwa domowe w adaptacji do nowych regulacji. Fundusz ten ma zapewnić m.in. dopłaty do modernizacji budynków, wymiany źródeł ciepła oraz ułatwiony dostęp do ekologicznego transportu.

Jakie wsparcie planuje Unia Europejska?

Aby złagodzić skutki finansowe, jakie może przynieść ETS 2, Unia Europejska powołała Społeczny Fundusz Klimatyczny (Social Climate Fund, SCF). To narzędzie finansowe, które ma wspierać obywateli we wdrażaniu zielonej transformacji i ułatwić im dostosowanie się do nowych regulacji emisyjnych.

Fundusz będzie funkcjonował w latach 2026–2032, a jego łączny budżet wynosi ok. 87 miliardów euro. Polska może liczyć nawet na 50 miliardów złotych z tej puli, co stwarza realną szansę na wsparcie setek tysięcy gospodarstw domowych.

Cele Społecznego Funduszu Klimatycznego:

• Ograniczanie ubóstwa energetycznego i transportowego.
• Wsparcie dla gospodarstw domowych i mikroprzedsiębiorstw.
• Współfinansowanie inwestycji w termomodernizację, wymianę źródeł ciepła i ekologiczny transport.

Fundusz będzie działał w ścisłej współpracy z krajami członkowskimi, a każde z nich ma obowiązek opracować tzw. Krajowy Plan Społeczno-Klimatyczny (KPSK), który określi, jak zostaną rozdysponowane środki.

Co musi zawierać KPSK?

Do 30 czerwca 2025 r. Polska – podobnie jak inne kraje UE – musi przedstawić szczegółowy plan działań, który uwzględni:

• identyfikację grup społecznych najbardziej narażonych na wzrost cen energii,
• konkretne działania inwestycyjne i rekompensacyjne,
• wskaźniki pomiaru skuteczności podejmowanych działań,
• środki poprawiające efektywność energetyczną budynków i dostęp do niskoemisyjnego transportu, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach.

Jakie działania podejmuje polski rząd w sprawie podatku od ogrzewania ETS 2?

Aby jak najlepiej wykorzystać środki z unijnego Społecznego Funduszu Klimatycznego, polski rząd przygotowuje Krajowy Plan Społeczno-Klimatyczny (KPSK). Dokument ten określi, jak będą dystrybuowane fundusze SCF w Polsce, do kogo trafią i jakie formy wsparcia zostaną wdrożone w najbliższych latach.

Kluczowe działania planowane przez rząd:

• Dofinansowanie do wymiany źródeł ciepła – wsparcie dla właścicieli domów w przechodzeniu na pompy ciepła, fotowoltaikę i inne odnawialne źródła energii.
• Termomodernizacja budynków – dotacje na ocieplenie domów i poprawę efektywności energetycznej.
• Dopłaty do rachunków – pomoc dla rodzin zagrożonych ubóstwem energetycznym.
• Rozwój transportu niskoemisyjnego – inwestycje w komunikację publiczną w mniejszych miejscowościach.

Inne działania planowane przez polski rząd to:

• ścisłe powiązanie Społecznego Funduszu Klimatycznego z już działającymi programami rządowymi, takimi jak: Czyste Powietrze, Mój Prąd i Moje Ciepło, dzięki czemu beneficjenci będą mogli łatwiej ubiegać się o środki,
• kampanie edukacyjne i informacyjne, które pomogą obywatelom lepiej zrozumieć zmiany związane z nowym podatkiem, poznać dostępne formy pomocy i podjąć świadome decyzje dotyczące modernizacji domów i mieszkań.

Sprawdź: Ile kosztuje fotowoltaika? Aktualne ceny

Podatek ETS2 – warto zacząć planować i działać już dziś

System ETS 2 to kontynuacja unijnych działań na rzecz czystszego powietrza i mniejszej emisji CO2, która stopniowo zmieni sposób, w jaki ogrzewamy nasze domy i zarządzamy energią. Choć skutki nowego systemu będą rozłożone w czasie, warto już teraz przeanalizować zużycie energii w swoim domu i rozważyć możliwe kierunki modernizacji.

Dla wielu gospodarstw domowych wejście nowego "podatku od ogrzewania" będzie impulsem do podjęcia kluczowych decyzji – takich jak wymiana starego pieca, wykonanie termoizolacji czy montaż pompy ciepła. Dobrą wiadomością jest to, że nie musimy działać w pojedynkę – zarówno Unia Europejska, jak i polski rząd przygotowały konkretne programy wsparcia o wielomiliardowych budżetach, które pomogą przejść przez tę transformację bez nadmiernych kosztów.

Im wcześniej zaczniemy działać, tym większe będą szanse na uzyskanie dofinansowania i realne obniżenie przyszłych opłat. Niewątpliwie system ETS 2 to wyzwanie, ale również szansa na poprawę komfortu życia, zadbania o środowisko i, co ważne dla przeciętnej rodziny, uniezależnienie się od rosnących cen gazu, cen węgla i innych paliw. Warto wykorzystać ten moment na świadome i opłacalne zmiany.

FAQ - najczęściej zadawane pytania o ETS 2

Od kiedy ETS2 zacznie obowiązywać?

ETS2 wejdzie w życie od 2027 roku. Istnieje jednak możliwość przesunięcia tego terminu o rok (do 2028), jeśli ceny energii w UE będą zbyt wysokie.

Ile może kosztować ETS2 przeciętną rodzinę?

Według analiz, koszty w latach 2027–2030 mogą wynieść:

• ok. 6 300 zł dla gospodarstw korzystających z ogrzewania gazowego,
• ok. 10 300 zł w przypadku ogrzewania węglem.
  W domach o niskiej efektywności energetycznej koszty mogą być jeszcze wyższe.

Czy można uniknąć opłat wynikających z ETS2?

Tak – inwestując w modernizację źródła ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynku. Im niższa emisja CO₂, tym mniejszy wpływ ETS2 na rachunki.

Jakie ogrzewanie nie będzie objęte ETS 2?

System ETS 2 nie obejmie:

• ogrzewania opartego na odnawialnych źródłach energii (np. pompy ciepła zasilane energią z PV),
• systemów korzystających z biomasy (np. peletu – pod warunkiem spełnienia norm),
• ogrzewania elektrycznego, o ile energia pochodzi ze źródeł niskoemisyjnych.