Co to jest ogród sensoryczny i co powinien zawierać?

Tradycyjnie aranżacja ogrodu skupia się na wrażeniach wzrokowych, tymczasem jest to przestrzeń, którą można odbierać także innymi zmysłami – np. słuchać szumu drzew i śpiewu ptaków, dotykać różnych faktur liści i kwiatów, czy wreszcie smakować jadalne części roślin. Właśnie taka idea przyświeca tworzeniu ogrodów sensorycznych, w których przebywanie ma być prawdziwą ucztą dla zmysłów.

Czym jest ogród sensoryczny?

Na pytanie, co to jest ogród sensoryczny, najlepiej odpowiedzieć, że jest to ogród, w którym odpowiedni dobór roślin i aranżacja przestrzeni sprzyjają doświadczaniu otoczenia wszystkimi zmysłami. Przypomnijmy, że człowiek ma ich aż 5 i są to:

• wzrok;
• smak;
• węch;
• słuch;
• dotyk. 

Zazwyczaj na ogród wyłącznie patrzymy, podziwiając piękne kompozycje i różne barwy roślin. Tymczasem ogród sensoryczny, zwany również sensualnym, stymuluje także pozostałe zmysły, aby poprzez słuch czy dotyk umożliwić nam jak najpełniejszy kontakt z przyrodą. W takiej przestrzeni można się poczuć jak w innym, bajkowym świecie, który sprzyja oderwaniu się od rzeczywistości. Przebywanie w takim ogrodzie może mieć też wymiar terapeutyczny i edukacyjny, co szerzej wyjaśnimy niżej.

Chcąc stworzyć taką magiczną przestrzeń np. przy domu jednorodzinnym, należy znać pewne zasady – ogród sensoryczny powinien być bowiem odpowiednio zaprojektowany oraz obsadzony precyzyjnie dobranymi roślinami.

Dla kogo przeznaczony jest ogród sensoryczny?

Najczęściej ogrody sensoryczne tworzone są z myślą o osobach niepełnosprawnych, które ze względu na określone dysfunkcje potrzebują dodatkowej stymulacji poszczególnych zmysłów. Taki ogród sensoryczny dla niepełnosprawnych dzieci lub dorosłych ma więc oddziaływać terapeutycznie np. dla niewidomych stworzyć możliwość poznawania świata roślin za pomocą dotyku i węchu bez konieczności udziału narządu wzroku. Znaczenie ma tutaj także samo obcowanie z naturą, które przecież samo w sobie uznawane jest za doskonałą formę terapii.

Popularne są również edukacyjne ogrody sensoryczne, których zwiedzanie pozwala na odkrywanie i uczenie się przyrody. Takie przestrzenie coraz częściej powstają przy ogrodach botanicznych, parkach publicznych czy też na terenach szkół i przedszkoli.

Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by ogród sensualny stworzyć przy prywatnym domu jednorodzinnym, a przynajmniej wykorzystać niektóre pomysły z tej ciekawej koncepcji na własnej działce.

Przedstawiamy oryginalny pomysł na kącik wypoczynkowy w ogrodzie!

Jak zaaranżować ogród sensoryczny?

Na pewno zastanawiasz się, jak zaprojektować ogród sensoryczny. Najważniejszą kwestią jest odpowiednie rozplanowanie przestrzeni, w której powinien być wyraźny podział na strefy odpowiadające poszczególnym zmysłom. Jeśli ogród ma służyć osobom niepełnosprawnym, trzeba też zadbać o przyjazne im ciągi komunikacyjne, ułatwiające poruszanie się np. na wózkach.

Kluczową kwestią jest jednak właściwy dobór roślin i dekoracji, ponieważ to od nich zależy, czy ogród będzie pełnił swoją funkcję, a więc pobudzał wszystkie zmysły. Poniżej znajdziesz najważniejsze wskazówki, jak zrobić ogród sensoryczny.

Jakie rośliny wybrać do ogrodu sensorycznego?

Planując nasadzenia w ogrodzie sensualnym, najlepiej kierować się poszczególnymi zmysłami, a więc tym, jak dane gatunki mogą być odbierane przez dotyk, smak, czy węch. Jakie rośliny do ogrodu sensorycznego będą zatem najlepsze? Powinny być to między innymi:

• gatunki wyróżniające się bogatą kolorystyką kwiatów, liści i owoców;
• owoce, warzywa, zioła oraz kwiaty jadalne;
• kwiaty i drzewa o intensywnym zapachu;
• rośliny o zróżnicowanej i ciekawej fakturze odczuwalnej pod palcami – w tym przypadku warto wybrać gatunki odporne na uszkodzenia mechaniczne (lub szybko się regenerujące) oraz nieposiadające kolców, parzących liści lub właściwości toksycznych, aby dotykanie ich nie było niebezpieczne dla zdrowia;
• trawy i drzewa wytwarzające przyjemny szum pod wpływem wiatru, a także rośliny, w których chętnie zakładają gniazda różne ptaki, aby przebywanie w pobliżu nich zapewniało przyjemne doznania słuchowe.

Warto pamiętać, że ogród sensoryczny i rośliny w nim się znajdujące, powinny oddziaływać na zmysły przez większą część roku. Przy projektowaniu takiej przestrzeni należy więc uwzględnić okresy kwitnienia poszczególnych gatunków i w taki sposób je rozlokować, by po przekwitnieniu jednych pojawiały się nowe.

Jak udekorować ogród sensoryczny?

Projekt ogrodu sensorycznego powinien również przewidywać odpowiednie rozmieszczenie architektury ogrodowej. Warto zaplanować w nim miejsca do wypoczynku takie jak ławeczki, czy altany ogrodowe, które będą sprzyjały delektowaniu się przyrodą. Przydadzą się także tabliczki z nazwami i opisami poszczególnych gatunków.

Jeśli ogród sensoryczny ma być dostępny dla niepełnosprawnych, warto umieścić tablice zawierające napisy w języku Braille’a lub umożliwiające odsłuchanie informacji z głośnika.

Ogród sensualny powinien mieć także specjalne dekoracje, które wzmocnią efekt odczuwania go różnymi zmysłami. Warto pomyśleć w szczególności o elementach oddziałujących na zmysł słuchu takich jak:

• strumyki i oczka wodne ze sztucznymi wodospadami, które będą zachwycać delikatnym szumem wody;
• instrumenty ogrodowe np. bambusowe dzwonki lub kręciołki wietrzne;
• wiatraki;
• ule, z których będą dochodziły odgłosy brzęczenia pszczół.

Aby ogród sensoryczny mógł być podziwiany również po zmierzchu, powinien mieć zamontowane oświetlenie ogrodowe. I w tym przypadku warto pomyśleć o nietuzinkowych rozwiązaniach pobudzających zmysły np. lampach solarnych przypominających kształt drzewa, girlandach subtelnie oświetlających najpiękniejsze fragmenty ogrodu lub parasolach gazowych wydzielających ciepło.

Dowiedz się, jak wykonać wiosenne porządki w ogrodzie?

Ile kosztuje wykonanie ogrodu sensorycznego?

Koszt ogrodu sensorycznego może wynieść tak naprawdę od kilkuset do kilkunastu tysięcy złotych. Tego typu przestrzenie tworzone w miejscach publicznych wiążą się z budżetem rzędu nawet 200 tys. zł.

Stworzenie przydomowego ogrodu sensorycznego nie musi być jednak aż tak drogie, o ile postanowimy zaprojektować go samodzielnie i również we własnym zakresie wykonamy wszystkie niezbędne prace związane z jego aranżacją.

Ostateczna cena zrobienia ogrodu sensorycznego w dużej mierze będzie zależała od jego powierzchni, a także rodzaju nasadzeń i dekoracji.

O czym jeszcze należy pamiętać przy planowaniu ogrodu sensorycznego?

Główną zasadą projektowania ogrodu sensorycznego jest podzielenie go na strefy. Chodzi o to, aby każda z nich oddziaływała na inny rodzaj zmysłu. Zazwyczaj więc tworzy się następujące, wyraźnie wydzielone od siebie obszary:

• ogród słuchu;
• ogród dotyku;
• ogród smaku;
• ogród zapachu;
• ogród wzroku.

Poszczególne strefy ogrodu sensorycznego powinny być połączone ze sobą wygodnymi ciągami komunikacyjnymi, najlepiej utwardzonymi i odpowiednio szerokimi alejkami, po których swobodnie mogą się poruszać osoby niepełnosprawne, czy też po prostu rodzice z dziecięcymi wózkami. Należy to dobrze wykonać w szczególności, jeśli ma być to ogród wielopoziomowy.

Przy każdej strefie należy też zadbać o odpowiednie warunki doświadczania kolejnych wrażeń zmysłowych. Przykładowo, w ogrodzie dotyku rośliny powinny być tak rozmieszczone, by łatwo było je dotknąć (a więc odpowiednio nisko i w zasięgu ręki). Z kolei w ogrodzie zapachu warto wyraźnie oddzielić od siebie gatunki drzew i kwiatów wydzielające różne wonie, aby można je było odróżnić.

Sprawdź także, jak urządzić ogród w stylu japońskim?

Ogród sensoryczny – wady i zalety

Czy warto stworzyć ogród sensoryczny? Jak najbardziej i jest to szczególnie polecane rozwiązanie w obszarach miejskich, gdzie kontakt z naturą jest bardzo ograniczony. Planując jednak wykonanie takiego ogrodu, warto wziąć pod uwagę nie tylko jego zalety, ale także wady. Poniżej prezentujemy najważniejsze z nich.

Zalety ogrodu sensorycznego:

• pozwala na najpełniejsze obcowanie z przyrodą;
• ma działanie terapeutyczne – szczególnie dla osób niepełnosprawnych, zarówno ruchowo, jak i intelektualnie (badania wykazały, że ogród sensoryczny pomaga leczyć autyzm);
• pełni funkcje edukacyjne, ponieważ inspiruje do zdobywania wiedzy o świecie roślin i zwierząt;
• jest idealnym miejscem do odpoczynku i rekreacji.

Wady ogrodu sensorycznego:

• koszt jego wykonania – może być dość wysoki ze względu na konieczność posadzenia w nim wielu różnych gatunków roślin oraz umieszczenia dodatkowych dekoracji;
• pracochłonność – ogród sensualny wymaga sporządzenia odpowiedniego projektu, a potem dość intensywnej pielęgnacji.

Jeśli chcesz przekonać się, jak piękny i fascynujący może być ogród sensoryczny, po prostu odwiedź takie miejsce. W Polsce tego rodzaju ogrody znajdują się m.in. w warszawskim Parku Bródnowskim, w Gdańsku – Oliwie nad Stawem Młyńskim, czy też w Krakowie na terenie Oddziału Muzeum Inżynierii Miejskiej w Ogrodzie Doświadczeń im. Stanisława Lema.