Czym jest ogród deszczowy i jak go zaprojektować?

Czym są ogrody deszczowe?

W jakim celu zatem powstaje ta szczególna aranżacja ogrodu, jaką jest ogród deszczowy? Co to jest za forma terenu zielonego? Zgodnie z przepisami prawa, ogród deszczowy należy zakwalifikować do budowli hydrotechnicznych. Najczęściej przyjmuje postać podwyższonej rabaty obsadzonej odpowiednimi gatunkami roślin. Dzięki temu stanowi system odwadniający, który gromadzi wody opadowe oraz spływające z terenów sąsiadujących. Deszczówka pozostaje tym samym w przyrodzie, zamiast spływać do kanalizacji.

Jakie korzyści przynosi założenie deszczowego ogrodu? W Polsce i w całej Europie coraz częściej mówi się o problemie suszy i niedostatecznych zasobach wodnych. Zadaniem ogrodów deszczowych jest zatrzymanie wody w gruncie, co działa na korzyść zarówno środowiska naturalnego, jak i siedlisk ludzkich. Dostrzeżesz także bezpośrednie korzyści: zmniejszone ryzyko podtopień czy łatwiejszy odpływ wody z chodników i betonowych placów.

Gdzie możemy zaaranżować ogród deszczowy?

Ogrody deszczowe z powodzeniem są aranżowane zarówno na działkach prywatnych, jak i na terenach miejskich. Najważniejsze, by na wytypowanym miejscu pojawił się niewielki spadek terenu, umożliwiający równomierne wsiąkanie wody.

Założenie ogrodu deszczowego nie jest skomplikowane. W zależności od przestrzeni, jaką dysponujesz, możesz zdecydować się na jedną z dwóch form.

• Ogród deszczowy w gruncie

To tzw. ogród deszczowy suchy, który idealnie sprawdza się w przypadku gleb przepuszczalnych. Ma postać niecki głębokiej na ok. 50 – 80 cm. Im większa powierzchnia, tym głębszy powinien być wykop. W czasie opadów woda swobodnie przenika do głębszych warstw, uwidaczniając się w niecce, a w pozostałych przypadkach kompozycja pozostaje sucha.

• Ogród deszczowy w pojemniku

Drugą formą jest ogród deszczowy w pojemniku, na przykład betonowym lub drewnianym. Takie ogrody można sytuować bezpośrednio przy elewacji, gdzie odbiorą deszczówkę z rynien albo przy tarasie, traktując jako nietuzinkową ozdobę. To dobry wariant w przypadku małych działek, na których trudno wygospodarować przestrzeń na nieckę.

Jakiego gruntu wymagają ogrody deszczowe? Tego typu aranżacje sprawdzą się zarówno na glebach piaszczystych, jak i gliniastych. Trzeba jedynie uwzględnić w konstrukcji poziom wód gruntowych. Nie może on być zbyt wysoki – maksimum to 1,5 metra poniżej terenu. Gdy te warunki nie są spełnione, opcją staje się ogród w pojemniku.

Dowiedz się: jak zaaranżować nowoczesny skalniak w ogrodzie?

Jak zrobić ogród deszczowy krok po kroku?

Prace nad wykonaniem ogrodu deszczowego nie należą do szczególnie skomplikowanych. Kluczowe jest natomiast wybranie odpowiedniego usytuowania i dokonanie prawidłowych pomiarów. 

Sprawdź wspomniany już wyżej poziom wód gruntowych oraz zweryfikuj, czy pod ziemią nie znajdują się instalacje podziemne i korzenie drzew. Upewnij się, że w efekcie swoich działań nie utrudnisz dostępu do ważnych urządzeń technicznych i punktów działki.

Wyznacz wymiary zagłębienia. Jak to zrobić? Zmierz powierzchnię odwadnianą, czyli obszar, z którego do ogrodu ma spływać woda. Uzyskaną wartość pomnóż przez współczynnik spływu. Przykładowo dla różnych rodzajów dachu wynosi on:

• 0,9 – dla dachu spadzistego pokrytego blachą lub dachówką ceramiczną;
• 0,8 – dla dachu spadzistego pokrytego dachówką betonową;
• 0,8 – dla dachu płaskiego bez żwiru, z papą bitumiczną lub łupkiem;
• 0,6 – dla dachu płaskiego z posypką żwirową;
• 0,5 – dla dachu zielonego w systemie ekstensywnym;
• 0,3 – dla dachu zielonego w systemie intensywnym.

Uzyskany wynik pomnóż przez 2% - rezultat oznacza docelową wielkość ogrodu deszczowego.

Jak zrobić ogród deszczowy na podstawie tych wyliczeń? W poniższych instrukcjach skupimy się na typ, jak przygotować gruntowy ogród deszczowy w 5 krokach.

• KROK 1: Wykonaj wykop pod ogród deszczowy 

Stwórz wykop o głębokości ok. 90 cm. Jeśli tworzysz wariant izolowany ogrodu, oczyść dno i wyłóż folią PVC. Zarówno w przypadku ogrodu wyściełanego, jak i infiltrującego, wykop wysyp ok. 20 cm warstwą kruszywa – najlepiej dolomitowego, ewentualnie wapiennego, kruszoną cegłą lub wulkanicznym tufem.

• KROK 2: Zainstaluj rury

Na kruszywie ułóż rurę drenarską. Połącz ją z rurą przelewową, tworząc spadek 1-2% w kierunku odpływu do oczka wodnego, studzienki lub kanalizacji burzowej. Pamiętaj, że wylot musi znajdować się 5 – 20 cm nad powierzchnią ogrodu. W ogrodach izolowanych dodatkowo wykonaj krzyżowe nacięcie na styku folii i rury, włóż w nie mufę i uszczelnij całość.

• KROK 3: Zasyp wykop

Rury zasyp ok. 10 cm warstwą kruszywa, a następnie uzupełnij mieszanką kruszywa i piasku w proporcjach 1:1.

• KROK 4: Posadź rośliny

Posadź rośliny – wybieraj gatunki charakterystyczne dla terenów podmokłych. Podłoże wyrównaj, ubij i mocno podlej.

• KROK 5: Wykonaj konstrukcję doprowadzającą wodę

Ostatnim krokiem jest umożliwienie wpływu wody do ogrodu deszczowego. Taką funkcję spełnia na przykład sucha rzeka, kanał otwarty, kaskada.

Czy ogród deszczowy wymaga pozwolenia wodnoprawnego?

Próżno szukać w polskim prawie wodnym definicji ogrodu deszczowego. W związku z tym decyzję o tym, czy dany obiekt wymaga pozwolenia wodnoprawnego, podejmuje właściwy organ Wód Polskich. Co ważne, nawet gdy pozwolenie nie jest wymagane, konieczne może być uzyskanie innej zgody, na przykład zgłoszenia wodnoprawnego lub oceny wodnoprawnej.

O formalnościach decydują zatem parametry ogrodu deszczowego – projekt warto w związku z tym oddać w ręce architekta zieleni. Oczywiście, nic nie stoi na przeszkodzie, by wyrysować go samodzielnie. Kluczowe informacje, które powinieneś zawrzeć, to:

• umiejscowienie ogrodu deszczowego na działce;
• wielkość i kształt ogrodu;
• sposób doprowadzenia wody, jeśli ma ona spływać z rynny lub innego terenu utwardzonego;
• miejsca nasadzenia roślin.

Sprawdź także: jak zaplanować i wykonać system nawadniania ogrodu?

Jakie rośliny warto posadzić w ogrodzie deszczowym?

Przeznaczone do ogrodu deszczowego rośliny powinny być w przewadze gatunkami hydrofitowymi – dobrze znoszącymi zarówno zalewanie, jak i okresowe susze, oraz wykazującymi zdolność do przechwytywania i rozkładania szkodliwych substancji w kłączach lub korzeniach.

Takie nasadzenia powinny zajmować ok. 70% całej powierzchni. Warto wykorzystać w ogrodzie deszczowym gatunki charakterystyczne dla łąk i bagien, uzupełniając je innymi kwiatami. Poniżej znajdziesz listę godnych rozważenia propozycji.

• Drzewa i krzewy do ogrodu deszczowego:

- różne gatunki olszy,

- czeremcha pospolita,

- różne gatunki wierzby,

- dereń rozłogowy i biały,

- kalina koralowa.

• Byliny do ogrodu deszczowego:

- bodziszek łąkowy,

- jaskier ostry,

- kaczeniec – knieć błotna,

- kosaciec syberyjski i żółty,

- krwawnica pospolita,

- mięta nawodna,

- rdest,

- turzyca pospolita, sina i turzyca „ptasie łapki”,

- wiązówka błotna,

- niezapominajka błotna,

- skrzyp zimowy,

- jeżówka.

Poza wspomnianymi gatunkami możesz sięgnąć również po inne, dobrze tolerujące wilgoć gatunki roślin.

Jak wygląda pielęgnacja ogrodu deszczowego?

Właściwie założony przydomowy ogród deszczowy nie wymaga zaawansowanej pielęgnacji. Niezbędne prace sprowadzają się przede wszystkim do działań kontrolnych: weryfikacji drożności rur, sprawdzania stanu gruntu i usuwania suchych roślin. Wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji, przytnij pędy bylin i wykonaj cięcia pielęgnacyjne krzewów.

Czy ogród deszczowy trzeba podlewać?

Ogrodu deszczowego, w przeciwieństwie do roślin zasadzonych w donicach, nie trzeba podlewać. Ponieważ dociera do niego więcej wody niż wymaga powierzchnia – a przynajmniej tak powinno być, jeśli przeprowadzisz prace zgodnie z obliczeniami – nawet niewielki opad okaże się dostatecznym zasileniem.

W ogrodzie deszczowym suchym ciecz swobodnie przenika do głębokich warstw gleby i uwidacznia w niecce w czasie deszczu. W pozostałych okresach powierzchnia pozostaje sucha, ale nadal spełnia swoją funkcję retencyjną.

Jedynie przy bardzo wysokich upałach warto dodatkowo nawodnić ogród deszczowy, także po to, by umożliwić powolne odparowywanie wody. Zdecydowanie poprawi to mikroklimat wokół.

Czy w ogrodzie deszczowym można stosować nawozy?

Ogród deszczowy nie może być nawożony. Stosowanie takich produktów skutkowałoby przeniknięciem składników nawozów do wód opadowych.

To może Cię zainteresować: czym jest i jak zaaranżować ogród wertykalny?

Ile kosztuje założenie ogrodu deszczowego?

W przypadku ogrodu deszczowego koszt założenia zasadniczo nie jest wysoki, jednak konkretne wydatki są uzależnione od kilku zmiennych. Rozpiętość cenowa wynosi od ok. 500 złotych za niewielki ogród deszczowy suchy do nawet kilku tysięcy złotych za rozbudowany wariant mokry z hydroizolacją i przelewem awaryjnym. Opcją pośrednią jest ogród deszczowy w pojemniku.

Kosztorys prac związanych ze stworzeniem ogrodu deszczowego możesz przygotować samodzielnie. Uwzględnij w nim rodzaje i ilości stosowanych materiałów, planowaną roślinność, wydatki na odwodnienie ogrodu mokrego oraz koszt pojemnika.

Ile kosztuje utrzymanie ogrodu deszczowego?

Jeśli planujesz ogród deszczowy, cena powinna uwzględniać również wydatki ponoszone na jego utrzymanie. Nie są one wysokie. Z reguły to od kilkudziesięciu do kilkuset złotych przeznaczanych na uzupełnienie materiałów i tworzenie nowych nasadzeń.