Wyłącznik nadprądowy - czym się charakteryzuje i jak prawidłowo wybrać wyłącznik nadprądowy?

Wyłącznik nadprądowy - co to jest?

Co to jest wyłącznik nadprądowy? Najpierw warto podkreślić, że jego dokładna nazwa to wyłącznik nadmiarowo-prądowy. Jest to jeden z elementów instalacji elektrycznej, który można spotkać w nowoczesnym budownictwie. Do czynienia miał z nim prawie każdy, choć zapewne pod inną nazwą, chociażby powszechnego bezpiecznika czy korka.

Współczesne wyłączniki nadprądowe zastępują stosowane dawniej bezpieczniki topikowe. Zakres ich działania jest bowiem znacznie szerszy. Podstawowe zadanie wyłącznika nadprądowego stanowi ochrona instalacji elektrycznej przed skutkami przeciążeń i zwarć. W jaki sposób się to odbywa?

Gotowy projekt domu uwzględnia nie tylko liczbę i układ pomieszczeń, ale także przyłącze wodociągowe oraz niezbędne instalacje, w tym instalację elektryczną. Powinna zostać zaprojektowana w taki sposób, aby okazała się w pełni funkcjonalna i bezpieczna. Ten drugi wymóg idzie w parze z zastosowaniem wyłącznika nadprądowego. Co to właściwie jest?

Do czego służy wyłącznik nadprądowy?

Wiesz już, że wyłącznik nadprądowy ma za zadanie chronić instalację przed przeciążeniem elektrycznym. Co to dokładnie oznacza? Do przeciążenia dochodzi w sytuacji, gdy przez dany element przepływa prąd elektryczny większy od jego mocy znamionowej. Warto wiedzieć, że każdy przewód elektryczny posiada określoną obciążalność prądową. Kiedy dojdzie do jej przeciążenia, zaczyna wydzielać się ciepło.

W konsekwencji może to doprowadzić nawet do pożaru. Jak zatem widzisz, działanie wyłącznika nadprądowego jest bardzo istotne. Poza przeciążeniem, chroni on także instalację elektryczną przed zwarciem. Najczęściej pojawia się ono w przypadku zetknięcia się przewodu fazowego z przewodem neutralnym.

Wówczas może dojść do uszkodzenia odbiornika bądź zaprószenie ognia. I tu na straży stoi wyłącznik nadprądowy, który w momencie wykrycia nieprawidłowości, natychmiast odcina zasilanie elektryczne. 

Wyłącznik nadprądowy - zasada działania w instalacjach elektrycznych

Wyłącznik nadprądowy działa w dwóch sytuacjach: przeciążenia i zwarcia - to wydaje się jasne. W jaki jednak sposób zapewnia bezpieczeństwo instalacji elektrycznej? Jak się okazuje, sama zasada działania tego elementu instalacji nie jest skomplikowana.

Sprowadza się ona do przepuszczania prądu znamionowego i odcinania energii, kiedy tylko pojawi się jej nadmiar. Na uwadze należy mieć przy tym, że wartość prądu znamionowego jest uzależniona od kilku czynników i powinna zostać dobrana pod kątem specyfiki wybranej instalacji. 

Czym jest charakterystyka czasowo-prądowa wyłącznika?

Wyłączniki nadprądowe można skategoryzować uwzględniając zakres szybkości ich działania w zależności od natężenia prądu, który przez nie przepływa. Charakterystyka czasowo-prądowa wyłącznika wyróżnia 4 rodzaje wyłączników. Będzie to charakterystyka A, B, C oraz D. Co dokładnie je różnić? Warto przyjrzeć się im nieco bliżej.

Wyłącznik nadprądowy a oznaczenia symboli - co warto wiedzieć?

Poza symbolami widocznymi w powyższej tabeli, w przypadku wyłączników nadprądowych stosuje się jeszcze inne oznaczenia. Każde z urządzeń tego typu posiada symbol literowy oraz liczbowy. Jeśli spotkasz się z oznaczeniem S301 to znak, że masz do czynienia z 1-torowymi wyłącznikami nadprądowymi.

Symbol S302 będzie oznaczać już za to, że jest to 2-torowych wyłącznik, a S303 analogicznie wyłącznik 3-torowy. Zdarzyć może się jednak, że znajdziesz wyłączniki, które będą posiadać zupełnie inne oznaczenia, np. B10 lub C20. Jak należy je odczytywać?

Symbol pierwszy, czyli litera, to charakterystyka czasowo prądowa (sprawdzić możesz ją w naszej tabelki), a stojąca przy niej liczba to po prostu prąd znamionowy. Jak zatem widzisz, oznaczenia wyłączników nadprądowych są łatwe do rozszyfrowania. 

Przeczytaj też: Instalacja elektryczna w domu — o czym warto pamiętać podczas planowania instalacji elektrycznej?

Wyłącznik nadprądowy - co można nim zabezpieczyć?

Wyłącznik nadprądowy zabezpiecza przede wszystkim instalację elektryczną. Chcesz zrozumieć, jak to dokładnie działa? Posłużmy się przykładem. Wyłącznik sprawdza, jaka ilość prądu wpływa do obwodów. Jeśli podpięte do niego urządzenie, np. bojler, zostaje uszkodzone, to pojawia się napięcie, które generuje stratę energii.

Wyłącznik wykrywa tę zmianę i odcina główną żyłę zasilającą. W ten sposób zabezpiecza i bojler i całą instalację elektryczną. Zabezpieczyć może również sprzęt RTV i AGD, mniejsze urządzenie elektroniczne, a nawet urządzenie elektromagnetyczne. 

Ile kosztuje wyłącznik nadprądowy?

Wyłącznik nadprądowy nie jest drogim elementem instalacji elektrycznej. Najtańsze jego wersje możesz kupić już za ok. 20 złotych. Tak niska cena dotyczy głównie bezpieczników nadprądowych charakterystyki A lub B. Musisz mieć także na uwadze, że na cenę urządzenia wpływa również liczba faz.

Wyłącznik trójfazowy będzie nieco droższy od wyłącznika dwufazowego, itd. Najdroższy typ wyłącznika to tzw. wyłącznik nadprądowy selektywny, który jest w stanie przetrwać wielokrotne awarie. Jego cena wynosi od 200 do nawet 500 złotych, przy czym dotyczy ona dobrej jakości modelu trójfazowego.

Jak prawidłowo podłączyć wyłącznik nadprądowy?

Podłączenie wyłącznika nadprądowego może okazać się trudnym zadaniem szczególnie jeśli nie masz na ten temat żadnej wiedzy. Jak dobrać wyłącznik nadprądowy? Jak właściwie przebiega jego podłączenie?

Odbywa się to na zbliżonej zasadzie, co w przypadku wyłączników oświetleniowych. Oznacza to, że musisz najpierw podpiąć przewody fazowe do urządzenia. Zanim to jednak zrobisz musisz zweryfikować, jakiej charakterystyki czasowo prądowej wyłączników potrzebujesz.

Jeśli zastąpisz wyłącznik o charakterystyce B wyłącznikiem o charakterystyce C, to możesz spowodować uszkodzenie Twojej instalacji elektrycznej. Każda taka zmiana wymaga konsultacji z certyfikowanym elektrykiem. Pod żadnym pozorem nie przeprowadzaj jej na własną rękę. Z pewnością i tak będziesz konsultować się z fachowcem, aby ustalić, jak rozmieścić gniazdka elektryczne w domu. Od razu możesz także zapytać o wyłącznik nadprądowy. 

Dowiedziałeś się już, jak zamontować wyłącznik nadprądowy i chcesz przejść do prac instalacyjnych? Pamiętaj, aby trzymać się kilku podstawowych zasad. Przede wszystkim dokładnie dokręć listwy modułowe. Nie zapomnij także o usunięciu warstwy izolacyjnej na odpowiedniej długości z przewodu drutowego.

Następnie podłącz go z apomocą zacisku śrubowego. Po dokręceniu przewodów do zacisków wyłącznika sprawdź poprawność dokręcenia przewodów - to bardzo ważny krok. Zweryfikuj także, czy dokręcane przewody zostały wsadzone pomiędzy elementem ruchomym a stałym zacisku. 

Sprawdź: Jakie instalacje wewnętrzne występują na budowie?

Jaki wyłącznik nadprądowy do domu wybrać?

Wybór odpowiedniego wyłącznika nadprądowego to kluczowa kwestia. W domach stosuje się zazwyczaj wyłączniki instalacyjne nadprądowe o charakterystyce B. Wartość prądów znamionowych zależy już od rodzaju obwodów. W przypadku obwodów oświetleniowych stosuje się najczęściej zabezpieczenia 10A. Jeśli mowa zaś o obwodach gniazdowych, to najpopularniejsze z nich to zabezpieczenia 16A. 

Przy wyborze wyłącznika nadprądowego, należy mieć na uwadzę, że urządzenia zabezpieczające powinny być dobrane w taki sposób aby w przypadku przepływu prądów o wartości większej od długotrwałej obciążalności prądowej  następowało ich działanie zanim dojdzie do przesadnego wzrostu temperatury żył przewodów.

Samodzielny wybór wyłącznika nadprądowego nie zawsze jest dobrym pomysłem. Ten element jest bardzo istotny ze względów bezpieczeństwa, dlatego jest zakup warto skonsultować z elektrykiem. Podpowie on także, jak poprowadzić przewody elektryczne. Wyłącznik nadprądowy to niezwykle ważny element instalacji elektrycznej, który pozwala zapobiec wypadkom. Chroni on przede wszystkim instalację oraz podłączone do niej urządzenia.

Nieco inny typ wyłącznika dobiera się do gospodarstwa domowego, a inny w przemyśle. Zróżnicowana może być także liczb faz. Warto jednocześnie wiedzieć, że nie jest to urządzenie wystarczające do ochrony przed dotykiem bezpośrednim. Aby ją zapewnić należy również zastosować w obwodach wyłączniki różnicowoprądowe.