Oznaczenia przewodów elektrycznych – co oznaczają kolory i opisy przewodów elektrycznych?

Integralnym elementem projektu domu jest schemat instalacji. Najczęściej jego przygotowaniem i realizacją zajmują się fachowcy – elektrycy, hydraulicy, gazownicy itp. Niemniej Twoja znajomość podstawowych oznaczeń, chociażby przewodów elektrycznych, sprawi, że będziesz wiedział, z jakimi kablami masz w danym miejscu do czynienia, a więc czy służą podłączeniu oświetlenia, urządzeń elektrycznych czy też domofonu. Zobacz, jak poprawnie interpretować oznaczenia przewodów elektrycznych. 

Oznaczenie przewodów elektrycznych – do czego się przydaje?

Przewód elektryczny nazywany jest potocznie kablem, a jego podstawowym zadaniem jest przewodzenie prądu. Taki kabel składa się z jednej lub wielu żył izolowanych, które mają specjalną powłokę zewnętrzną, dzięki czemu są skutecznie chronione przed wilgocią, wodą czy chemikaliami. Kable elektryczne, podobnie jak wszystkie przewody, oznaczane są literowymi symbolami, dzięki czemu wiemy, z jakim typem mamy do czynienia i z jakich materiałów został on wykonany.

W Polsce oznaczenia przewodów elektrycznych powinny być dokonywane zgodnie z Polskimi Normami. Każde takie oznaczenie składa się z trzech części:

• literowej – opisuje ona konstrukcję żyły przewodzącej, materiał, z jakiego jest zbudowana, oraz materiał wykorzystany na izolację i powłokę, wraz z informacjami uzupełniającymi;
• cyfrowej – określającej napięcie znamionowe izolacji;
• cyfrowej – oznaczającej liczbę i przekrój żył przewodzących. 

Właściwa interpretacja i opis przewodu elektrycznego możliwe są wyłącznie na podstawie znajomości oznaczeń przewodów elektrycznych. Tabela poniżej prezentuje niektóre z nich:

Rodzaje przewodów elektrycznych

We wnętrzu przewodu znajduje się żyła miedziana lub aluminiowa – jedna lub kilka, stąd też podział na kable jednożyłowe i wielożyłowe. Istnieje wiele różnych klasyfikacji wyznaczających rodzaje przewodów elektrycznych. Ich szczegółową specyfikę możemy poznać dzięki odpowiednim oznaczeniom.

Ze względu na to, jaką funkcję w instalacji elektrycznej pełni dany kabel, wyróżnić możemy rodzaje i oznaczenia przewodów elektrycznych:

• Przewód ochronny – oznaczony PE, którego celem jest ochrona przed porażeniem prądem. Podobną rolę odgrywa w instalacji wyłącznik różnicowoprądowy. Pełni funkcję uziemiającą lub wyrównawczą. Jeśli chodzi o jego kolorystykę, to taki kabel zawsze jest żółto-zielony.
• Przewód fazowy – oznaczony L. W czasie zwykłej pracy znajduje się pod napięciem fazowym, a służy do przesyłania energii elektrycznej w ramach sieci elektroenergetycznej. W sieci trójfazowej przewody liniowe wyróżnia się za pomocą litery L i dodanej do niej cyfry: L1, L2 i L3. Różnią się dodatkowo pomiędzy sobą kolorem izolacji – są czarne, brązowe, szare bądź rzadziej czerwone.
• Przewód neutralny – oznaczony N, połączony z punktem neutralnym w sieci elektroenergetycznej. Przewód ten zawsze jest jasnoniebieski. 
• Przewód odgromowy – nie jest pod napięciem podczas normalnej pracy, występuje tylko w liniach wysokiego napięcia i ma chronić je przed bezpośrednimi wyładowaniami atmosferycznymi.
• Przewód zerowy – właściwie dziś już nie funkcjonuje, a jego rolę odgrywają dziś przewody neutralne, ochronne lub neutralno-ochronne.

Dowiedz się więcej: Gniazdka elektryczne — rodzaje i sposoby rozmieszczenia gniazdek elektrycznych

ofe-5847238-961 w-961-testAB

Jak poprawnie odczytywać oznaczenia literowe przewodów elektrycznych?

Znajomość literowych oznaczeń przewodów elektrycznych pozwala zorientować się, do czego każdy z nich służy.

Kable z żyłami miedzianymi umieszczonymi w izolacji papierowej rdzeniowej, w powłoce ołowianej, oznaczane są literami:

• K – kabel elektroenergetyczny,
• KT – kabel telekomunikacyjny,
• KS – kabel sygnalizacyjny.

Do odbiorników ruchomych i przenośnych służą przewody elektryczne oznaczone literą S (sznury) oraz literą O (przewody oponowe z żyłami miedzianymi o izolacji i oponie gumowej). Osłona ochronna może być włóknista (oznaczenie A) lub polwinitowa (oznaczenie y).

Istnieją również inne oznaczenia kabli i przewodów elektrycznych, wskazujące na ich określone cechy:

• o – przewód okrągły,
• p – przewód płaski,
• n – przewód z elementem nośnym,
• M – przewód mieszkaniowy,
• P – przewód przemysłowy,
• W – przewód warsztatowy.

Dla ułatwienia montażu wprowadzono oznaczenia dotyczące kształtu i budowy żyły. Pisane są one po liczbie i przekroju żyły:

• RM – okrągła wielodrutowa,
• RE – okrągła jednodrutowa,
• RMC – okrągła wielodrutowa zagęszczona,
• SE – sektorowa jednodrutowa,
• SM – sektorowa wielodrutowa.

Oznaczenia przewodów elektrycznych T dotyczą kabli telekomunikacyjnych, ale już mała litera „t” oznacza drut do wykonywania instalacji wtykowych. Literowe i cyfrowe oznaczenia przewodów elektrycznych – norma PN-HD 361 S3:2003 – dotyczą tylko przewodów produkowanych według norm europejskich zharmonizowanych z dyrektywą niskonapięciową UE (LVD), pod warunkiem, że w normie na dany wyrób ustalono stosowanie tego systemu oznaczania.

Związek z normami jest określany jako H – to znak, że przewody odpowiadają wymaganiom norm zharmonizowanych. Na kolejnym miejscu przy oznaczaniu przewodu znajduje się cyfrowe określenie napięcia znamionowego:

• 01 – 100/100V  ≤ U_o/U  <  300/300V,
• 03 – 300/300V,
• 05 – 300/500V,
• 07 – 450/750V.

Po napięciu znamionowym znajdziesz oznaczenie literowe lub literowo-cyfrowe materiałów izolacyjnych i powłokowych:

• B – guma etylenowo-propylenowa przeznaczona do pracy ciągłej w temperaturze 90 stopni Celsjusza;
• G – kopolimer etylenu / octan winylu;
• J – oplot z włókna szklanego;
• M – materiał nieorganiczny;
• N – polichloropren lub równorzędny materiał;
• N4 – polietylen chlorosulfonowany lub chlorowany;
• Q – poliuretan;
• Q4 – poliamid;
• R – zwyczajna guma etylenowo-propylenowa lub równorzędna syntetyczna guma do pracy ciągłej w temperaturze 60 stopni Celsjusza;
• S – kauczuk silikonowy;
• V – polwinit zwyczajny – może być tu jeszcze określona charakterystyka takiego materiału:
  • V2 – polwinit ciepłoodporny do pracy ciągłej w temperaturze 90 stopni Celsjusza;
  • V3 – polwinit do przewodów układanych w niskiej temperaturze;
  • V4 – polwinit usieciowany;
  • V5 – polwinit specjalny olejoodporny;
• Z – usieciowana mieszanka poliolefinowa o małej emisji gazów korozyjnych, przeznaczona do przewodów o małej emisji dymów podczas spalania;
• Z1 – termoplastyczna mieszanka poliolefinowa o małej emisji gazów korozyjnych, przeznaczona do przewodów o małej emisji dymów podczas spalania.

Pokrycia metalowe kabli i przewodów oznaczane są jako litera C – współosiowa żyła miedziana; lub C5 – ekran miedziany nałożony na ośrodek.

Elementy nośne lub centralne przewodów mają odpowiednio oznaczenia D3 i D5. D3 jest złożony z jednego lub kilku składników umieszczonych w środku przewodu okrągłego lub ułożony we wnętrzu przewodu płaskiego. Oznaczenie D5 określa element centralny występujący włącznie w przewodach dźwigowych niebędących elementem nośnym.

Przewody mogą mieć budowę specjalną – mogą być płaskie lub rozciągalne i okrągłe. Te ostatnie nie są w ogóle w specjalny sposób oznaczane. Inne przyjmują symbole:

• H – to przewód płaski, podzielny, bliźniaczy;
• H2 – przewód płaski o niepodzielnych żyłach (dwużyłowy kabel płaszczowy);
• H6 – to przewód płaski, niepodzielny (wielożyłowy kabel płaszczowy);
• H7 – to przewód z dwuwarstwową otuliną izolacyjną, nałożoną przez wytłoczenie;
• H8 – to przewód skrętkowy, rozciągalny.

Aluminium i miedź to dwa najpopularniejsze materiały na żyły. Symbol odpowiadający charakterystyce materiału umieszczany jest za poprzednimi symbolami, po kresce – może on wyglądać w następujący sposób:

• D – żyła giętka, a giętkość inna niż klasa 5 wg HD 383;
• E – żyła bardzo giętka, a giętkość inna niż klasa 6 wg HD 383;
• F – żyła giętka, a giętkość klasy 5 wg HD 383;
• H – żyła bardzo giętka, a giętkość klasy 6 wg HD 383;
• K – żyła giętka do przewodów do układania na stale, a giętkość klasy 6 wg HD 383, jeśli nie przewidziano inaczej;
• R – żyła sztywna, okrągła, wielodrutowa;
• U – żyła sztywna, okrągła, jednodrutowa.

Na końcu symboli umieszczana jest liczba (n) i wymiar żyły:

• X – liczba w przypadku braku żyły zielono-żółtej;
• G – liczba z żyłą zielono-żółtą.

Przyjrzyj się bliżej konkretnym oznaczeniom przewodów, z jakimi możesz mieć do czynienia w swojej instalacji elektrycznej:

• oznaczenia przewodów elektrycznych L N – L oznacza przewód fazowy, a N przewód neutralny;
• oznaczenia przewodów elektrycznych T N L – należy interpretować jako: T – faza podłączona za wyłącznikiem, N – przewód neutralny, tzw. zero, L – stała faza, czyli podłączenie do fazy przed wyłącznikiem;
• oznaczenia przewodów elektrycznych RST – tak oznaczane są różne przewody zasilające;
• oznaczenia przewodów elektrycznych L1 – przewód pierwszej fazy;
• oznaczenia przewodów elektrycznych U – z żyłą sztywną, okrągłą, jednodrutową; 
• oznaczenia przewodów elektrycznych L N PE – kolejno oznaczają one przewód fazowy, neutralny i ochronny.

Sprawdź: Jakie instalacje wewnętrzne występują na budowie?

Co oznaczają kolory przewodów elektrycznych?

Nie bez powodu kable i przewody elektryczne są umieszczane w innych osłonach, czyli izolacjach. Oznaczenia kolorów przewodów elektrycznych mają na celu łatwiejsze ich rozpoznawanie. Nieprzypadkowo dany przewód jest czerwony, zielony lub czarny. Kolory oznaczenia umożliwiają wykorzystywanie w instalacjach odpowiednich kabli. Należy je interpretować uniwersalnie:

• brązowy lub czarny – przewód fazowy,
• niebieski – przewód neutralny,
• żółto-zielony – przewód ochronny PE,
• czerwony – przewód prądu stałego plus,
• czarny lub niebieski – przewód prądu stałego minus.

Tak przedstawiają się europejskie oznaczenia przewodów elektrycznych. Kolory izolacji nie powinny być zmieniane, aby nie wprowadzać użytkowników i instalatorów w błąd. Zostały one zdefiniowane w dokumencie unijnym HD 308 S2:2001. Opisano w nim szczegółowo identyfikację żył i oznaczeń przewodów elektrycznych na schematach.

Odpowiednikiem europejskiego dokumentu w Polsce, definiującym oznaczenia kolorystyki kabli, jest wydana w 2007 roku norma PN-HD 308 S2:2007 (ze statusem Polskiej Normy). Ma ona zastosowanie zarówno w instalacjach elektrycznych, jak i w układach rozdzielczych, przewodach sznurowych oraz odbiornikach ruchomych.

Jednak oznaczenia kolorów przewodów na schematach elektrycznych starszej generacji w przypadku przewodów fazowych i ochronnych mogą różnić się od tych, które wykorzystywane są obecnie.

Zdarza się, że np. przy dużej liczbie żył występujących w przewodzie fazowym oznaczenie przewodów elektrycznych szarym kolorem wskazuje na taką sytuację. Musisz wiedzieć też, że izolacja zewnętrzna, otaczająca wszystkie żyły w przewodzie elektrycznym, zwykle ma biały kolor, a dopiero izolacje wewnętrzne mają różne, nieprzypadkowe barwy.

Przeczytaj: Miernik elektryczny – jak mierzyć i jaki miernik elektryczny będzie najlepszy?

Co zrobić, gdy w przewodzie brakuje określonego koloru?

Czasami w przewodzie elektrycznym brakuje kabla z izolacją w określonym kolorze. Co powinieneś wtedy zrobić? Jeśli będzie to żyła w kolorze niebieskim, która oznacza przewód neutralny, to weź żyłę np. szarą i podepnij ją do przewodu neutralnego. Najlepiej od razu przy użyciu chociażby niebieskiej taśmy oznacz przewód po obu jego końcach, aby w przyszłości nie mieć wątpliwości co do jego charakteru.

Rozważasz dom modułowy 35 m2? Zapoznaj się koniecznie z naszą ofertą!