Co charakteryzuje nowoczesny dom w 2023 roku?

Przez kilkanaście lat w Extradom.pl miałem możliwość śledzenia zmieniających się gustów Polaków i śmiało mogę stwierdzić, że wyraźnie zaznacza się trend do powolnego, ale konsekwentnie postępującego upraszczania bryły domów.

„Less is more”, czyli mniej znaczy więcej

“Mniej znaczy więcej”, to jedna z najsłynniejszych maksym w architekturze XX wieku. Jej autorem jest niemiecki architekt Mies van der Rohe. To słynne powiedzenie przyświeca bardzo często twórcom nowoczesnych projektów domów i na pewno warto je zapamiętać.

Na przestrzeni ostatnich 20 lat z projektów domów kolejno znikały kolumny, ganki, lukarny i wykusze. Z niemal dworkowej architektury przełomu XX i XXI wieku doszliśmy obecnie do prostych, minimalistycznych form nowoczesnej stodoły z dwuspadowym dachem. Stoi za tym nie tylko zmiana gustów, ale także bardziej przemyślane i praktyczne spojrzenie na to, jaki ma być nowoczesny dom.

Równie istotna rewolucja dokonała się w technicznym wyposażeniu domów, czego symbolem są znikające z projektów kominki i pojawiające się systemy inteligentnego domu.

Co wyróżnia nowoczesny dom w roku 2023?

Zacznijmy zatem od wyglądu – designu i tego, co wpływa na sposób, w jaki odbieramy budynek, zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz. To bardzo istotny aspekt, ponieważ decyduje on o komforcie mieszkania, samopoczuciu jego mieszkańców i poziomie zaspokojenia ich potrzeb.

Złota proporcja zawsze aktualna

Jednym z najważniejszych czynników jest właściwy dobór proporcji głównych wymiarów domu i poszczególnych elementów bryły budynku, jak np. wysokość i szerokość domu czy dachu. Tak się bowiem składa, że niektóre z nich są szczególnie przyjemne dla oka i prawie zawsze spotykają się z pozytywnym odbiorem.

Najsłynniejszą z nich jest tak zwana “złota proporcja”. Była ona już znana i powszechnie stosowana w starożytności, przy budowie wielu greckich świątyń, wśród nich Akropolu. Jej wartość to w przybliżeniu 1,62.

Co ciekawe, wiele budynków projektowanych jest właśnie z jej zachowaniem. Przekładając ją na konkretne liczby – dom o wysokości 7,5 metrów powinien mieć elewację o szerokości nieco ponad 12 metrów. To dość często spotykane wymiary, zwłaszcza jeśli uwzględnimy doklejoną bryłę garażu.

Równie miłe dla oka są proporcje wysokości do szerokości wynoszące 1,5 i 2, które także często spotkamy w projektach nowoczesnych domów piętrowych. Te same proporcje i zasady znakomicie sprawdzają się również przy komponowaniu ze sobą poszczególnych elementów domu.

Modernizm czy nowoczesna stodoła?

Co dzisiaj oznacza w powszechnym rozumieniu nowoczesność w designie? Obecnie dominują dwa zasadnicze nurty. Pierwszy z nich ma swoje źródła w modernistycznym stylu dwudziestolecia międzywojennego, nawiązuje do kanonów ówczesnej architektury. Wznoszone w tym stylu domy są zwykle piętrowe, z płaskim lub prawie płaskim dachem, z wyraźnie zaznaczonymi pasami panoramicznego przeszklenia.

Często posiadają mocno uwidocznione elementy konstrukcji, które przechodzą płynnie w elementy dekoracyjne. Na przykład konstrukcja wychodząca poza budynek, która zmienia się w pergolę nad tarasem.

Drugim jest nowoczesna stodoła – koncepcja, wywodząca się z tradycyjnej architektury wiejskiej. To najprostsza bryła domu. Składa się z sześciu płaszczyzn, czterech ścian i dwóch połaci dachowych.

Możliwe są oczywiście różne połączenia obu tych stylów, które, jeśli tylko są udane, stworzą eleganckie i nowoczesne budynki.

Stonowane barwy zawsze na czasie

Niezależnie od tego czy zdecydujemy się na styl modernistyczny, czy bardziej inspirowany prostotą i wygodą skandynawskiego Hygge, zawsze warto pamiętać o stosowaniu ograniczonej, subtelnej palety barw. Połączenie bieli ze stonowanymi odcieniami szarości, beżu i czerni prawie zawsze są kojarzone pozytywnie.

Warto unikać krótkotrwałych mód i trendów

Mimo pokus warto unikać bardzo nowatorskich trendów i mód w architekturze. Te dość często się dezaktualizują i zostawiają nas z budynkiem, którego wygląd przestał nam sprawiać radość. W tym przypadku nowoczesność oznacza raczej ponadczasowość, właściwy dobór proporcji i detali projektu.

Dobrze doświetlone, przestronne wnętrza są gwarancją komfortu mieszkańców

Czynnikiem wyróżniającym architekturę modernistyczną zawsze była dbałość o właściwe doświetlenie wnętrz i zapewnienie otwartej przestrzeni mieszkańcom. Była to swoista reakcja na ciemne podwórka i sutereny starych kamienic.

O właściwym oświetleniu pomieszczeń warto pomyśleć i dzisiaj, nie tylko ze względu na korzyści ekonomiczne, ale również samopoczucie mieszkańców. Duże okna otwierające dom na ogród czy taras są z pewnością pożądanym elementem w każdym nowoczesnym domu. 

Bóg jest w detalach – warto o nie zadbać

Mies van der Rohe, którego wspominałem już wcześniej, powiedział także, że „Bóg jest w detalu”. To powiedzenie nie straciło nic z aktualności, mimo dziesięcioleci, które upłynęły od jego powstania. Swego rodzaju słabym punktem współczesnego designu jest fakt, że nie powinno się oszczędzać na materiałach wykończeniowych czy stolarce okiennej i upraszczać albo poprawiać wizji architekta.

Prosta bryła nowoczesnej stodoły wyposażona w efektowne dodatki będzie ładna i elegancka, a wybudowana z naruszeniem proporcji i wykończona w sposób niedbały lub nazbyt oszczędny będzie niestety przypominać… stodołę. Zwłaszcza kiedy upływ czasu odciśnie swoje piętno na wyglądzie zewnętrznym budynku. 

Nowoczesne technologie budowlane w 2023 roku

Nowoczesny dom to także nowoczesne technologie budowlane. Często nie oznacza to jednak prawdziwej rewolucji, ale technologię znaną od lat, w nowej udoskonalonej wersji. Mogą to być domy wznoszone z bloczków silikatowych lub w ciężkiej technologii szkieletowej, czy wreszcie z bloczków betonowych, które również doczekały się nowej odsłony.

Tu szczególnie ważna jest nie tylko sama technologia, ale precyzja i jakość wykonania wznoszonych ścian, która zapewnia ich właściwe dopasowanie, a przy tym zapobiega niekontrolowanej ucieczce ciepła z wnętrza domu. Dlatego coraz większą popularnością cieszą się prefabrykowane domy gotowe, które dzięki nowoczesnej technologii gwarantują wysoką jakość wykonania.

Dobra izolacja termiczna jest podstawą komfortu mieszkańców

Zapewnienie komfortu termicznego mieszkańcom jest jednym z najważniejszych wyznaczników nowoczesności domu. Jeszcze do niedawna mówiło się o izolacji termicznej budynku głównie w kontekście jego ocieplenia. Ostatnie kilka lat sprawiło jednak, że letnie szczyty zużycia energii elektrycznej dorównują tym zimowym, a termoizolacja budynku stała się istotna nie tylko zimą, ale i latem.

Także tutaj technologie budowlane poczyniły znaczący postęp oferując całe systemy ocieplenia budynku. Od sprawdzonych, ale znacznie udoskonalonych styropianów, przez systemy natrysku piany, aż po nowinki technologiczne wykorzystujące izolację próżniową, które z racji swojej wysokiej skuteczności zyskują coraz większą popularność. 

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii wyznacznikiem nowoczesności

Trudno mówić o w pełni nowoczesnym domu nie wspominając o wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii, takich jak piec na biomasę, instalację fotowoltaiczną czy, zwłaszcza na północy kraju, turbiny wiatrowe. Ich uzupełnieniem jest najczęściej pompa ciepła, która mimo kontrowersji zyskuje coraz większą popularność dzięki kolejnym ciepłym zimom.

Nowoczesne budynki charakteryzują się także szerokim zastosowaniem niskotemperaturowych źródeł ciepła i współpracujących z nimi systemów grzewczych, na przykład ogrzewania podłogowego. Tak jak o nowoczesności samochodu decyduje w znacznej mierze jego silnik, tak w przypadku domu decyduje o tym sposób jego ogrzewania.

Wentylacja mechaniczna umożliwia znaczną oszczędność energii

Czy można zapobiec niepożądanej ucieczce ciepła z domu w trakcie jego wietrzenia, zwłaszcza zimą? Zdecydowanie tak. Tę funkcję w nowoczesnych domach pełni wentylacja mechaniczna z rekuperacją. Odzyskuje ona z wnętrza domu ciepło, które inaczej uciekłoby przez otwarte okno lub uleciało przez system tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej.

Co w domu wytwarza to ciepło poza samym ogrzewaniem? Praktycznie każde urządzenie! Kuchenka, żelazko, ale też telewizor czy komputer. Co ciekawe, sami mieszkańcy też mają swój wkład w ogrzewanie domu - w trakcie typowej codziennej krzątaniny możemy generować nawet 100 W/h.

Przepisy WT 2021 ograniczają zużycie energii

W sukurs właścicielom nieruchomości przychodzą przepisy WT 2021, które narzucają maksymalne normy zużycia energii w nowych i termomodernizowanych budynkach. A jeszcze niedawno wiele osób uważało je za niepotrzebnie wyśrubowane i niemające ekonomicznego uzasadnienia.

Wydarzenia ostatnich miesięcy i bardzo szybko rosnące koszty energii sprawiły, że znaczna część emocji opadła, a przepisy, które były uważane za nieżyciowe jeszcze kilka miesięcy temu, teraz znacząco przyczyniają się do obniżenia rachunków i mają pozytywny wpływ na koszty eksploatacji nowoczesnych domów.  

Nowoczesność to dbałość o ekologię na co dzień

Nowoczesność domu to także dbałość o ekologię w jego najbliższym otoczeniu. Warto unikać „zabetonowywania” podjazdów i miejsc postojowych przed domem i stosować rozwiązania konstrukcyjne, które sprawią, że będą one wciąż powierzchnią biologicznie czynną. Dobrym rozwiązaniem będzie również zainstalowanie zbiornika do gromadzenia deszczówki.

Nowoczesny dom to połączenie nowoczesnego projektu i technologii

Na to, czy dom możemy nazwać nowoczesnym, wpływa wiele elementów. Zaczynając od proporcji i kompozycji bryły przez kolorystykę, materiały, z jakich został wzniesiony, sposób i efektywność nowoczesnych instalacji grzewczych aż po jego oddziaływanie na otaczające środowisko.

Trudno zapewne byłoby wskazać budynek, który jest w 100% nowoczesny, chociaż wiele projektów domów i zawartych w nich rozwiązań śmiało może ubiegać się o to miano. Równie ważny jest stosunek mieszkańców do otaczającego ich środowiska przejawiający się w szeroko rozumianej dbałości o nie.

Wojciech Rynkowski

Ekspert Extradom.pl