Tokarka do drewna – jaką tokarkę wybrać do domowego majsterkowania?

Naturalne drewno to ekologiczny, trwały, piękny i wszechstronny materiał, który wykorzystywany jest od wieków w budownictwie i aranżacji wnętrz. O jego niezmiennej popularności świadczy choćby fakt, że tak duża liczba inwestorów wybiera projekty domów drewnianych. Drewno jest doceniane również przez majsterkowiczów, ponieważ jest stosunkowo łatwe do obróbki. Należy jednak mieć do tego odpowiedni sprzęt i jednym z nich jest właśnie tokarka do drewna.

Tokarka do drewna - o czym warto wiedzieć przed zakupem?

Tokarka do drewna jest dość prostym urządzeniem elektrycznym, które służy do obróbki tego materiału poprzez toczenie. Polega to na skrawaniu kolejnych warstw drewnianego elementu i przez to nadawanie mu pożądanego kształtu.

Za pomocą tokarki można przede wszystkim nadawać zaokrągloną formę kawałkom drewna (stożkową, cylindryczną), ale także żłobić w nich różne wycięcia. Z tego względu tokarka przyda Ci się do robienia np. doniczek, mis, wazonów, ozdobnych nóg do mebli, świeczników, karniszy, balustrad, czy też drewnianych zabawek i bibelotów.

Wybór tokarki do drewna powinien być przemyślany przede wszystkim pod kątem jej zastosowania. W sprzedaży są bowiem zarówno duże i profesjonalne maszyny, jak i niewielkie urządzenia stołowe do majsterkowania.

Tokarka do drewna - jakie są rodzaje tokarek do drewna?

Tokarki do drewna występują w wielu rodzajach. Najważniejszy ich podział dotyczy sposobu mocowania obrabianego elementu i pod tym względem wyróżniamy:

• tokarki kłowe – element drewniany umieszczony jest nieruchomo między dwoma kłami, co umożliwia jego toczenie wzdłużne; takie tokarki przydają się do toczenia dłuższych wyrobów np. stołowych nóg, czy karniszy,
• tokarki uchwytowe – element drewniany mocowany jest tylko z jednej strony i wówczas możliwe jest jego toczenie poprzeczne; służy ono do toczenia zwartych przedmiotów typu misy, patery.

Oprócz tego wyróżnić można także następujące rodzaje urządzeń:

• tokarka stołowa – jest to mała tokarka do drewna, która służy do precyzyjnej obróbki niewielkich elementów,
• tokarka do drewna z kopiałem – wykorzystuje się ją do toczenia serii jednakowych elementów,
• tokarki uniwersalne – służą do obróbki precyzyjnej i zgrubnej,
• tokarki wielonożowe – można na nich toczyć elementy z jednoczesnym wykorzystaniem kilku różnych noży,
• tokarki produkcyjne – odznaczają się dużą wydajnością i wykorzystywane są do produkcji seryjnej w zakładach stolarskich,
• tokarki poziome i pionowe – są to dwa typy tokarek uchwytowych, które różnią się sposobem mocowania obrabianego elementu.

Warto też zwrócić uwagę na rodzaje tokarek do drewna w zależności od sposobu sterowania urządzeniem:

• tokarka sterowana ręcznie,
• automatyczna tokarka do drewna – jej pracą steruje komputer.

Do hobbystycznego zastosowania doskonałym wyborem będzie mini tokarka do drewna, która dostępna jest w wersji przenośnej lub ze stelażem. Jej zaletą są kompaktowe rozmiary, dlatego można ją zmieścić nawet w niewielkim przydomowym warsztacie lub garażu. Alternatywą może być także tokarka do drewna samoróbka, czyli urządzenie zbudowane samodzielnie – najprostsza do wykonania jest taka tokarka do drewna z wiertarki.

Dowiedz się więcej: Wynajem sprzętu budowlanego - czy to się opłaca?

Tokarka do drewna - jak działa?

Działanie tokarki do drewna jest bardzo proste. Najpierw w urządzeniu należy stabilnie zamocować drewniany klocek, który ma być na niej obrabiany. Następnie trzeba go wprawić w ruch za pomocą silnika elektrycznego. Obracający się wokół własnej osi element można obrabiać (toczyć) poprzez użycie noża tokarskiego lub dłuta. Toczenie może odbywać się wzdłuż elementu lub w poprzek.

Efekt toczenia zależy od rodzaju użytego narzędzia do obróbki (np. kształtu i szerokości ostrza), kąta jego nachylenia, czy wreszcie prędkości obracania się drewnianego klocka. W początkowej fazie obróbki stosuje się toczenie zgrubne, a dopiero potem to precyzyjne i wygładzające.

Umiejętność stosowania tokarki polega między innymi na odpowiednim dostosowaniu prędkości obrotów urządzenia do obrabianego materiału. Pod tym względem warto zwrócić uwagę, jakie obroty oferuje dana tokarka do drewna.

Do obróbki miękkich gatunków drewna takich jak np. lipa konieczne są dość wysokie obroty (o prędkości nawet 13 m/s), natomiast toczenie gatunków twardych takich jak dąb wymaga zastosowania mniejszych prędkości.

Tokarka do drewna - jak jest zbudowana?

Budowa tokarki do drewna nie jest skomplikowana i co ciekawe, niewiele różni się od swoich pierwowzorów sprzed kilku wieków. Tutaj warto wspomnieć, że do stworzenia konstrukcji dzisiejszej tokarki przyczynił się m.in. Leonardo da Vinci, który unowocześnił wymyślone jeszcze w okresie starożytności urządzenie z napędem strunowym (wprawiane było w ruch za pomocą sznura i pedała) poprzez wyposażenie go w przekładnie zębate pozwalające na ruch ciągły.

A jak zbudowana jest współczesna tokarka do drewna? Do jej najważniejszych elementów należą:

• wrzeciennik – jest to element odpowiedzialny za ruch obrotowy, który napędzany jest silnikiem elektrycznym; prędkość wrzeciona w tokarkach manualnych zmienia się poprzez przełożenie paska na stopniowym kole pasowym, natomiast w urządzeniach automatycznych jest to sterowane komputerowo,
• konik – jest to element, w którym znajdują się zbieraki kłowe służące do mocowania obrabianego kawałka drewna; można go przesuwać wzdłuż prowadnicy w zależności od długości toczonego przedmiotu,
• łoże – jest to podstawa tokarki,
• podpora dłuta – to na nim opiera się dłuto służące do obróbki drewna,
• silnik elektryczny. 

Warto przeczytać: Frezarka górnowrzecionowa – do czego służy frezarka górnowrzecionowa?

Jak wybrać tokarkę do drewna?

Jak już wspomnieliśmy na początku, to jaka tokarka do drewna będzie najlepsza, zależy przede wszystkim od jej zastosowania. Przy wyborze urządzenia warto zwrócić uwagę na następujące parametry:

• rozmiar tokarki – należy tutaj wziąć pod uwagę nie tylko przestrzeń roboczą w warsztacie, ale także to, co się chce obrabiać – większe elementy takie jak karnisze czy balustrady balkonowe będą wymagały użycia dużej maszyny na masywnych nogach, której długość może wynieść nawet do około 1 metra; do obróbki mniejszych przedmiotów wystarczy tokarka stołowa,
• rozstaw między kłami – jest on istotny przy obróbce długich elementów,
• możliwości obracania głowicy – jest to ważne w przypadku toczenia mis, donic i tym podobnych elementów,
• moc silnika – majsterkowiczom wystarczy moc 1 KM, ale do większych prac warto wybrać silnik o mocy nawet 3 KM,
• sposób regulacji prędkości obrotów – najwygodniejsze jest sterowanie elektroniczne, które jest także znacznie bardziej precyzyjne niż regulacja ręczna polegająca na wymianie pasów,
• jakość łoża – do obróbki drewna zalecane jest solidne łoże, najlepiej z żeliwa, ponieważ skuteczniej tłumi drgania niż łoże stalowe,
• akcesoria – warto wybrać sprzęt z dużym wyborem noży, z zapasowymi kłami i uchwytami itp.

Oczywiście ważnym kryterium wyboru urządzenia będzie też cena – najprostsza tokarka do drewna stołowa dostępna jest już za około 600 zł, natomiast solidniejsze modele za 2-3 tys. zł. Za profesjonalną tokarkę uniwersalną trzeba zapłacić od 3 do 8 tysięcy złotych. W tej cenie można znaleźć także urządzenie z kopiałem.

Sprawdź: Szlifierka oscylacyjna - czym się cechuje i jakie ma zastosowanie?

Jak zrobić tokarkę do drewna samodzielnie?

Koszt solidnego urządzenia nie jest mały, dlatego wielu majsterkowiczów decyduje się na wykonanie tokarki samoróbki. Jak zrobić tokarkę do drewna domowej roboty? Dla majsterkowicza jej wykonanie nie powinno być żadnym problemem. Potrzebne do tego będą:

• wiertarka – wystarczy najzwyklejsza z marketu,
• deska – będzie ona stanowiła podstawę tokarki,
• drewniane klocki – dłuższy na łoże i mniejszy do zamocowania wiertarki (łoże można także zrobić ze stalowego ceownika). 

Wszystkie elementy należy odpowiednio obrobić (np. wyciąć otwór na wiertarkę) i połączyć w jednolitą i stabilną konstrukcję. Konieczne jest także wykonanie wrzeciona – można do tego użyć śruby i nakrętki, którą trzeba odpowiednio naciąć w formę chwytaka.

Do budowy samoróbki można użyć także elementów ze starych tokarek, które znaleźć można na portalach aukcyjnych. W ten sam sposób można pozyskać niezbędne noże i dłuta. Tokarka do drewna DIY nigdy nie będzie profesjonalnym sprzętem, ale doskonale sprawdzi się dla początkujących majsterkowiczów i do obróbki prostych elementów drewnianych.

Tokarka do drewna - jak wygląda jej konserwacja?

Każda, nawet najprostsza tokarka do drewna wymaga regularnej konserwacji, ponieważ od tego zależy jej prawidłowe działanie oraz żywotność. Po każdym jej użyciu warto ją dokładnie oczyścić z wiórów i innych zanieczyszczeń powstałych podczas obrabiania drewna, pamiętając w szczególności o silniku. Raz na jakiś czas należy także nasmarować lub naoliwić ruchome części tokarki oraz ostrzyć noże tokarskie. Jeśli urządzenie jest rzadko używane, warto jego metalowe elementy zabezpieczyć przed korozją.