Jakie drewno na dach wybrać i czy każdy rodzaj nadaje się na konstrukcję dachu?

Zwieńczeniem każdego domu i elementem obowiązkowym w projektach domu jest oczywiście dach. Zanim jednak nabierze on docelowego wyglądu, musisz wykonać jego konstrukcję, czyli więźbę dachową. W Polsce obowiązują konkretne regulacje prawne, które mówią o tym, jakich materiałów należy użyć do wykonania więźby dachowej, aby ta wytrzymała przez długie lata. W praktyce najczęściej wykorzystuje się drewno lub stal. Decyzja o wariancie, na jaki się zdecydujemy, jest w dużym stopniu uzależniona od tego, jaki projekt domu wybierzemy. To od niego zależy stopień skomplikowania konstrukcji, a także koszt inwestycji.

Drewno na dach – jaki gatunek drewna wybrać na więźbę dachową?

Drewno konstrukcyjne, jak sama nazwa wskazuje, wykorzystywane jest do stworzenia konstrukcji budynku, dlatego nie mogą być nim przypadkowe gatunki drzew. Aby surowiec nadawał się do użycia, musi cechować się odpowiednimi właściwościami. Tarcica konstrukcyjna musi być poddana klasyfikacji pod względem wytrzymałościowym, zanim zostanie wykorzystana jako element konstrukcji dachowej.

Kluczowe znaczenie mają tutaj trwałość, wytrzymałość, twardość, odporność na rozciąganie i ściskanie, sprężystość, a także odpowiednia wilgotność. Dodatkowo drewno konstrukcyjne nie może mieć żadnych wad w postaci np. sęków. Więźba dachowa stanowi podparcie dla całego dachu, a więc i dla materiałów stosowanych do jego wykonania. Musi być stabilna i mocna. Jakie drewno będzie się nadawało na dach, a właściwie na więźbę dachową, nie budząc przy tym żadnych zastrzeżeń co do jakości?

Wśród rodzimych gatunków, które wykorzystuje się jako drewno na dach, znajdują się:

• Sosna – najczęściej wykorzystywany gatunek do budowy konstrukcji. Nie ulega wypaczaniu w procesie suszenia, ale ze względu na częstą przypadłość, jaką jest sinizna, wymaga głębokiej impregnacji. Gatunek ten wykorzystywany jest również do wykonania podłóg oraz stolarki drzwiowej i okiennej.
• Świerk – nie jest tak popularny jak sosna, ale jest drugim najchętniej wybieranym gatunkiem do budowy konstrukcji. Świerk wymaga starannego wysuszenia, a także dokładnej impregnacji, jeśli ma być wykorzystywany w warunkach zewnętrznych. Często służy do wykonania okładzin i schodów.
• Modrzew – spośród wymienionych gatunków drewno pozyskane z modrzewia cechuje największa twardość, dlatego idealnie nadaje się na materiał konstrukcyjny. Ma dużą zawartość żywic, więc jest odporne na wilgoć i wodę. Modrzew często służy także jako materiał wykończeniowy.
• Jodła – w porównaniu z resztą gatunków w jodle zawartość żywic jest dużo mniejsza, dlatego celem ochrony przed zawilgoceniem należy ją zaimpregnować. Cechuje ją duża sprężystość, co może prowadzić do wypaczania drewna podczas suszenia. Wykorzystywana jest przede wszystkim jako drewno konstrukcyjne.

Jakie drewno lepiej sprawdzi się na dachu: świerk czy sosna? A może jodła lub modrzew? Nadal nie do końca wiesz, który rodzaj materiału będzie zapewniać solidność więźbie dachowej w Twoim domu? W dalszej części artykułu znajdziesz wskazówki, na co zwrócić uwagę, wybierając drewno. Powinno Ci to ułatwić podjęcie decyzji.

Zobacz gotowe projekty domów drewnianych!

L-308

2 700 zł

3 100 zł

L-311

2 900 zł

3 500 zł

L-309

2 900 zł

3 200 zł

Zobacz więcej projektów

Warto jednak, żebyś wiedział, że to właśnie świerk i sosna są najczęściej wykorzystywane na więźbę dachową. Pierwsze z tych drzew ma mniej sęków, ale jest trudniejsze w impregnacji i mniej odporne na działanie czasu niż sosna, która jednak może być pokryta wieloma sękami osłabiającymi belkę. Niektóre tartaki mogą zaoferować tarcicę konstrukcyjną z modrzewia – droższą od sosnowej czy świerkowej, ale o większej wytrzymałości i twardości. Obróbka modrzewia jest trudniejsza, ale takie drewno jest odporniejsze na grzyby czy szkodniki.

Jeśli planujesz więcej elementów drewnianych w swoim domu, dowiedz się, w jaki sposób impregnować drewno aby służyło na lata!

Drewno na dach – na co jeszcze zwrócić uwagę, wybierając drewno na więźbę dachową?

Kluczowe znaczenie przy wyborze drewna na więźbę dachową mają jego parametry. Należy upewnić się, że wilgotność drewna konstrukcyjnego jest odpowiednia oraz że nie ma ono zbyt dużej ilości sęków, pęknięć oraz śladów działalności szkodników. Występowanie defektów sprawia, że drewno nie może być wykorzystane do wykonania konstrukcji dachu.

Niebagatelne znaczenie ma także klasa drewna oraz to, w jaki sposób było ono przechowywane. Naszej uwadze nie powinno umknąć również oznaczenie dające gwarancję, że materiał spełnia podstawowe normy jakości.

Klasa drewna na więźbę dachową

Tarcica konstrukcyjna obowiązkowo powinna być poddawana klasyfikacji pod względem wytrzymałościowym. O przyporządkowaniu konkretnego drewna do danej klasy decydują jego jakość i wytrzymałość. Dla najczęściej wybieranego materiału konstrukcyjnego, jakim jest tarcica, obowiązuje czterostopniowa klasyfikacja jakości – od I do IV. W praktyce im wyższa klasa, tym drewno ma mniej wad budowy i obróbki oraz sęków.

W tartakach drewno oznacza się kolorowymi kropkami, które informują o przynależności do konkretnej klasy. I tak w zależności od klasy wyróżnia się następujące oznaczenia:

• klasa I – kolor niebieski,
• klasa II – kolor zielony,
• klasa III – kolor czerwony,
• klasa IV – kolor żółty,

Najpopularniejsza w zastosowaniu konstrukcyjnym jest klasa II.

Można spotkać się jeszcze z oznaczeniem symbolicznym klasy jakości drewna:

• KW oznacza jakość wyborową,
• KS oznacza średnią jakość,
• KG oznacza gorszą jakość.

W projektach budowlanych określana jest także klasa wytrzymałościowa drewna. Gatunki iglaste uszeregowane zostały w klasach C14, C16, C18, C20, C22, C24, C27, C30, C35, C40, C45 i C50, natomiast liściaste: D18, D24, D30, D35, D40, D50, D60 i D70. Cyfra oznacza wytrzymałość na zginanie drewna o wilgotności równej 12%. Im wyższa jest cyfra w wymienionych oznaczeniach, tym drewno jest wytrzymalsze.

W budownictwie jednorodzinnym najczęściej zastosowanie znajduje drewno klasy C27, C30, C35, czasem jeszcze C40. Zastosowanie drewna innego niż rekomendowane na konstrukcję dachu w projekcie grozi utratą nośności, a niekiedy zawaleniem się dachu.

Wilgotność drewna na więźbę dachową

Musisz wiedzieć, jakie drewno na dach – suche czy mokre – należy zastosować, aby było odpowiednio wytrzymałe na wpływ zewnętrznych czynników oraz na obciążenia więźbą dachową.

Drewno na więźbę dachową powinno cechować się wilgotnością od 15% do 18%. Górną granicą, po której przekroczeniu kategorycznie nie może być wykorzystane do wykonania konstrukcji więźby, jest 24%. Dla porównania świeże, dopiero co ścięte ma wilgotność rzędu 60-70%.

Dobrze wysuszone drewno jest o ponad 50% wytrzymalsze od wilgotnego. Ryzyko pękania w jego przypadku jest stosunkowo niewielkie, a w dodatku nabiera stabilności wymiarowej. Warto jednak zaznaczyć, że dobrej jakości drewno, suszone komorowo, czterostronnie strugane i odpowiednio zaimpregnowane, jest dużo droższe od świeżo ściętej tarcicy. Ale z drugiej strony jest też trwalsze.

Stopień suchości drewna można sprawdzić za pomocą wilgotnościomierza. Dostępny jest on w każdym tartaku, trudniej go za to dostać w sklepie budowlanym. Pomiaru należy dokonać zarówno na powierzchni zewnętrznej drewna, jak i na jego przekroju poprzecznym. Jeśli okaże się, że poziom wilgotności na powierzchni zewnętrznej drzewa jest podwyższony, można je odpowiednio dosuszyć, składając pod zadaszeniem.

Także na naszym blogu: Strop drewniany – konstrukcja, ceny oraz wady i zalety drewnianych stropów

Drewno na dach – ile kosztuje drewno na więźbę dachową?

Cena więźby dachowej zależy od tego, jaką konstrukcję ma dach, jak duża jest jego powierzchnia i jakimi wymaganiami wytrzymałościowymi się charakteryzuje. Zanim więc określisz, ile kosztuje drewno na więźbę dachową, musisz wiedzieć, jaka to będzie więźba. Im prostszy dach, tym niższa będzie cena więźby. Każde przełamanie prostej linii dachu powodować będzie skomplikowanie jego bryły i doprowadzi do zwiększenia ilości drewna na dach.

Cena za konstrukcję dachu dwuspadowego będzie w związku z tym niższa niż za dach wielospadowy. Proste dachy wymagają mniej drewna na dach. Cena jest więc automatycznie niższa. Nie bez znaczenia jest rodzaj konstrukcji dachowej – mniej drewna zużywa się w przypadku więźby krokwiowo-jętkowej niż w przypadku krokwiowo-płatwiowej.

Koszt zakupu materiału na dach zależy od ilości potrzebnego materiału, a także od przekroju belek. Surowe drewno konstrukcyjne nasycone, tj. impregnowane przeciw korozji biologicznej, jest tańsze niż drewno strugane, które zaleca się wykorzystać, jeśli belki więźby dachowej mają być elementem widocznej aranżacji poddasza.

Drewno na dach – jak obliczyć ilość drewna na więźbę dachową?

Aby oszacować koszty związane z wznoszeniem więźby dachowej, musisz obliczyć, ile drewna na dach potrzebujesz. Kalkulator wskaże Ci poprawny wynik względem wybranej konstrukcji więźby i powierzchni samego dachu. Z dokonaniem tych obliczeń najlepiej poradzą sobie jednak fachowcy, którzy na co dzień się tym zajmują.

Sprawdź również: Pokrycia dachowe – jakie pokrycie wybrać na dach?

Drewno na dach – z czego robi się więźbę dachową?

Zastanawiasz się, jakie drewno na więźbę dachową będzie najlepsze? Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na takie pytanie. Za wyborem każdego z materiałów przemawiają inne argumenty, dlatego swój wybór trzeba dobrze przemyśleć. Materiały na więźbę dachową, które cieszą się największą popularnością, to:

• Tradycyjna tarcica – jest to najtańszy, a przez to najpopularniejszy materiał na więźbę dachową. Ze względu na sposób wycięcia z pni drzew dostępna jest tarcica o przekroju kwadratowym i prostokątnym. Drewno powinno mieć poniżej 20% wilgotności. Ponadto musi być bez wad i z jak najmniejszą liczbą sęków. Tarcica musi zostać odpowiednio zabezpieczona przed ogniem, grzybami i owadami. Najlepsza jest tarcica suszona, mokra może bowiem doprowadzić do obniżenia izolacyjności wełny mineralnej, poskręcania się krokwi czy popękania płyt gipsowo-kartonowych. Można przy tym wyróżnić:
  • Tarcicę obrzynaną – typowe drewno konstrukcyjne, suszone na powietrzu, najczęściej klasyfikowane w drugiej klasie jakości z klasą wytrzymałości pomiędzy C18 a C40. Liczba oznacza wytrzymałość tarcicy na zginanie dla drewna o założonej wilgotności na poziomie 12 proc. Im wyższa klasa, tym lepsza jakość drewna. To najtańszy materiał na więźbę, powstający z przetarcia drewna, czyli wycięcia z pni długich elementów o przekroju prostokątnym lub kwadratowym.
  • Tarcicę struganą – suszona komorowo, w temperaturze około 75 stopni Celsjusza, dzięki czemu jej wilgotność spada do poziomu poniżej granicy 12 procent na całym przekroju. Wyjałowieniu ulega całe drewno, stając się mniej podatne na działanie różnych szkodników. Drewno czterostronnie strugane jest dobrym produktem na więźbę dachową, ponieważ poszczególne jego powierzchnie są gładkie, a co za tym idzie, odporniejsze na ogień.
  • Tarcicę klejoną po długości – z wykorzystaniem tak zwanych mikrowczepów, nazywana również drewnem KVH (Konstruktionsvollholz).
• Drewno KVH – to drewno suszone komorowo do ok. 16% i czterostronnie strugane. Cechuje się dobrą wytrzymałością, ma mało sęków, nie wypacza się i nie zawiera żywicy. Drewno KVH nie ulega deformacjom i można z niego stworzyć elementy o długości nawet do 16 m. Wykorzystywane jest na dużych powierzchniach połaci i skomplikowanych więźbach.
• Drewno BSH – to drewno klejone warstwowo z pojedynczych deseczek (lameli) i łączone na długości na mikrowczepy. Jest suszone komorowo na ok. 15% wilgotności, fazowane i czterostronnie strugane. Drewno BSH to doskonała alternatywa dla stali i żelbetu. Charakteryzuje się wysoką stabilnością wymiarową i stosunkowo małą skłonnością do powstawania rys i pęknięć.
• Belki dwuetowe – do ich wykonania wykorzystuje się drewno konstrukcyjne. Górne i dolne pasy powstają z drewna iglastego suszonego przemysłowo i łączonego na mikrowczepy, z kolei na środku stosuje się płyty pilśniowe twarde lub OSB/3. Do wykonania belek wykorzystuje się wodoodporne kleje, dzięki czemu osiągają najwyższą sztywność i zapewniają stabilność wymiarów. Nawet przy dużych rozmiarach mają nieduży ciężar własny, co sprawia, że konstrukcja dachu jest lekka, a jej montaż nie wymaga użycia dźwigu.

Drewno na dach – co jeszcze warto wiedzieć?

Zanim kupisz materiał na więźbę dachową, powinieneś wiedzieć, jakich wad surowca kategorycznie musisz unikać, aby Twój dach był solidny i trwały. Drewno na więźbę można co prawda wymienić, ale jest to co najmniej kłopotliwe. Dlatego lepiej wcześniej sprawdzić, czy nie ma takich wad, jak:

• chore sęki – sęki, które wypadły z drewna, pozostawiając po sobie dziurę – jeśli masz taką tarcicę, niewykluczone, że będziesz mógł jej użyć, ale dopiero po przecięciu drewna w miejscu dziury i po jej usunięciu;
• sęki przechodzące – oznaczają one sęki, które przerastają na całej grubości drewno, co automatycznie dyskwalifikuje taki materiał jako element do wykorzystania na więźbę dachową;
• duże zagęszczenie sęków – jeśli na 1 m² drewna występują co najmniej 2-3 sęki, osłabiają one drewno i nie powinno ono być stosowane na więźbę dachową;
• zakorki – w ten sposób określa się wrośnięcie kory w drewno – jeśli taki element można wyciąć, to drewno nadaje się do wykorzystania jako tarcica konstrukcyjna, ale przy większej liczbie zakorków nie będzie to już możliwe;
• pęknięcia – jeśli pęknięcie przebiega przez dużą część elementu drewna, a jego grubość wynosi 1-2 mm, wyklucza to jego zastosowanie na więźbę dachową;
• huby – porośnięcie drewna grzybem powoduje miękką zgniliznę drewna, co nie pozwala na wykorzystanie go w jakikolwiek sposób w budownictwie;
• skręty włókien – powodują obniżenie wytrzymałości materiału, co nie jest dobre dla więźby dachowej i wyklucza zastosowanie takiego drewna na dach.

Z uwagi na to, że tartaki sprzedające tarcicę konstrukcyjną dachową najczęściej nie udzielają gwarancji na zakupione drewno, to przed jego odbiorem powinieneś sprawdzić nie tylko to, czy zostało docięte zgodnie z wcześniej poczynionymi wskazówkami, lecz także czy jest ono wolne od wad, które nie pozwalałaby na zastosowanie go do więźby dachowej.

Jak przechowywać drewno na więźbę dachową?

Dowiedz się, jak przechowywać drewno na dach. Okazuje się, że w kontekście jakości materiału ma to ogromne znaczenie. Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na sposób układania drewnianych elementów. Nieodpowiednie ułożenie może bowiem doprowadzić do powstania odkształceń. Jak składować drewno na dach? Nie można tego materiału ułożyć przypadkowo na świeżym powietrzu czy pod dachem.

Tarcica nie powinna być układana bezpośrednio na gruncie, na betonowych posadzkach ani w pobliżu innych źródeł wilgoci. Dla bezpieczeństwa warto zastosować przekładki między warstwami kolejnych belek. Takie ułożenie zapewnia tarcicy właściwą wentylację. Dodatkowo drewno nie może być wystawione na długotrwałe działanie promieni słonecznych. Przestrzegając powyższych wskazówek, można pozyskać materiał o właściwych parametrach, nadający się do wykonania konstrukcji.

Jak zabezpieczyć drewno na dach?

W tartaku można kupić drewno zabarwione na niebieskawo, zielono lub pomarańczowo. Kolory te wskazują, że przynajmniej w teorii taki materiał został zaimpregnowany, ale niekoniecznie skutecznie. W pierwszej kolejności trzeba się jednak zastanowić nad tym, czy warto impregnować drewno na dach. W istocie można dzięki temu uzyskać lepszą trwałość drewna.

Bez odpowiedniego zabezpieczenia tarcica będzie podatna na działanie ognia, zagrzybienie czy atak szkodników. Co więcej, niezaimpregnowany materiał szybko straci nośność i ulegnie degradacji. Zatem jak impregnować drewno na dach?

Jedną z metod impregnacji jest zanurzenie drewna w impregnacie na wiele godzin. Tańszą, ale jednocześnie mniej skuteczną opcją jest malowanie belek impregnatem. W tym drugim wypadku należy pamiętać, że aby osiągnąć najlepszy rezultat, impregnat powinien zostać nałożony w co najmniej trzech warstwach. Jest to niezwykle ważne, gdyż jedna warstwa, choć nada powierzchni barwę, to jej odpowiednio nie zabezpieczy.

Jak sprawdzić, czy belki zostały nie tylko pomalowane, lecz także odpowiednio zaimpregnowane? W tym celu należy obejrzeć przekrój danego elementu. Kolorem powinien być objęty zarówno wierzch, jak i większa część jego powierzchni. Kiedy impregnować drewno na dach? Po obróbce materiału w tartaku.

Polecamy także: Impregnat do drewna – jak wybrać odpowiedni impregnat do drewna?

Kiedy zastosować drewno klejone na więźbę dachową?

Do wykonania więźby dachowej wykorzystuje się również drewno klejone. Powstaje ono ze sklejenia ze sobą kilku warstw podłużnych listewek drewnianych lub pasków forniru. Po złączeniu drewno jest czterostronnie strugane, frezowane i impregnowane.

Do czego wykorzystuje się drewno klejone? Najczęściej do wytworzenia elementów konstrukcyjnych o nietypowych kształtach. Taki materiał cechuje wyższa wytrzymałość niż w przypadku tarcicy, dodatkowo wykonane z niego konstrukcje nie ulegają wypaczeniu. Cena drewna klejonego jest dość wysoka, a elementy z niego wykonywane można dostać wyłącznie na zamówienie.

Co oznacza znak zgodności CE?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, aby drewno w ogóle mogło zostać wprowadzone do obrotu, tartak musi wdrożyć system Zakładowej Kontroli Produkcji, której potwierdzeniem jest znak zgodności CE. Symbol ten potwierdza, że materiał jest zgodny z dyrektywami Unii Europejskiej i jednocześnie daje gwarancje, że wyrób pozytywnie przeszedł specjalistyczne badania i spełnia przewidziane dla niego podstawowe normy jakości i bezpieczeństwa.

Znak CE nie musi być umieszczony na każdym elemencie. Wystarczy, że potwierdzenie zgodności znajdzie się w dokumentacji, gdzie wymienione będą szczegółowa liczba i rodzaj dostarczonych elementów konstrukcyjnych. Drewno bez znaku CE nie powinno być sprzedawane, a tym bardziej wykorzystywane w celach konstrukcyjnych.