Czy warto ocieplić dom? Poznaj ekonomiczne ocieplenie ścian w systemie ETICS

W artykule:

• Czy ocieplenie domu coś daje?
• Czy warto ocieplać dom styropianem?
• Jakim styropianem ocieplić dom, aby zapewnić jego energooszczędność
• Jakie korzyści zyskuje użytkownik komfortowego domu?
• Co daje ocieplenie domu?
• Co jeszcze daje ocieplenie domu?
• Jakie rozwiązanie wybrać do ocieplenia ścian zewnętrznych?
• Checklista prac ociepleniowych, czyli jak uniknąć błędów przy ocieplaniu ścian zewnętrznych

Czy warto ocieplić dom? Zdecydowanie tak, ponieważ dobre ocieplenie czyni budynek tańszym w eksploatacji i bardziej komfortowym w użytkowaniu niż budynki słabo ocieplone lub nieposiadające ocieplenia. Nowe budynki mieszkalne lub publiczne są już w zdecydowanej większości

 klasyfikowane jako energooszczędne — ochrona cieplna budynku na poziomie lepszym niż minimalne wymagania zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (WT 2021) stała się już pewnym standardem. Jednak istniejące budynki wymagają poprawy obecnego stanu ochrony cieplnej. Szacuje się, że około 3 mln domów wymaga docieplenia i zostaną zmodernizowane w najbliższych latach. Jaki system do ocieplenia ścian zewnętrznych budynków wybrać? W tym artykule przyglądamy się ekonomicznemu i efektywnemu ociepleniu w systemie ETICS na bazie styropianu grafitowego.

Czy ocieplenie domu coś daje?

Prowadzone obecnie edukacyjne kampanie społeczne oraz uruchomione programy finansowego wsparcia inwestycji jak np. program „Czyste Powietrze”, mają na celu zwiększenie świadomości użytkowników budynków w zakresie zmniejszenia emisji szkodliwych gazów powstających w wyniku spalania paliw stałych. Programy te wspierają działania takie jak:

• wymiana kotłów grzewczych na urządzenia o wysokiej sprawności spalania,
• poprawa ochrony cieplnej przegród zewnętrznych,
• docieplenie ścian zewnętrznych budynków,
• oraz izolacja innych elementów bryły budynku – takich jak stropodachy, podłogi, fundamenty, itp.

Ochrona cieplna ścian zewnętrznych i innych elementów bryły budynku, które są narażone na oddziaływanie warunków atmosferycznych (wychłodzenie lub przegrzanie), musi być odpowiednio zaprojektowana i wykonana przy użyciu sprawdzonych, kompletnych systemów ociepleń objętych Krajową lub Europejską Oceną Techniczną. 

Prawidłowo zaprojektowana izolacja cieplna stanowi kluczowy element systemu ociepleń. W dużej mierze to właśnie od jej parametrów zależy poziom komfortu wewnątrz budynku, zapotrzebowanie na energie użytkową, a tym samym emisyjność oraz koszty ogrzewania lub chłodzenia.

Niedostateczna ochrona cieplna generuje wysokie koszty utrzymania budynku, co stanowi spore obciążenie budżetu zarządcy nieruchomości. Dodatkowo prowadzi do zwiększonej emisyjność CO₂, benzo(a)pirenu i innych szkodliwych związków powstających w wyniku nieefektywnego spalania paliw stałych.

Z szacunkowych danych zebranych w trakcie wielu tysięcy audytów energetycznych oraz realizowanych prac termomodernizacyjnych wynika, że zapotrzebowanie budynku na energię można znacznie ograniczyć - w zależności od zakresu inwestycji – nawet o kilkanaście do kilkudziesięciu procent. To bezpośrednio przekłada się na niższe rachunki za energię i realne oszczędności w perspektywie wieloletniej eksploatacji.

Czy warto ocieplać dom styropianem?

Wybierając styropian do ocieplenia ścian zewnętrznych, warto pamiętać, że materiał będzie chronił budynek przed niskimi i wysokimi temperaturami przez kilkadziesiąt lat. Wymiana styropianu lub doklejanie kolejnych warstw to kosztowne i często kompromisowe rozwiązanie. Ochrona ścian zewnętrznych przy użyciu szarych płyt jest znacznie skuteczniejsza niż przy zastosowaniu zwykłego, białego styropianu.

Jakim styropianem ocieplić dom, aby zapewnić jego energooszczędność

Obecnym standardem ocieplenia ścian zewnętrznych dla nowo budowanych domów energooszczędnych jest warstwa 20 cm styropianu grafitowego TERMONIUM PLUS o współczynniku λ = 0,031 W/mK. Podobne parametry stosuje się w przypadku podłóg na gruncie, gdzie grubość izolacji wynosi zazwyczaj 15 cm. Dla stropów i dachów warstwa ocieplenia jest jeszcze grubsza i sięga nawet ponad 30 cm.

Przykładowo, płyty styropianu grafitowego typu "fasada" o grubości 20 cm i współczynniku λ = 0,031 W/mK izolują lepiej niż biały styropian o grubości 27 cm.

W przypadku nowych inwestycji lub modernizacji istnieje potrzeba zaprojektowania systemu grzewczego w oparciu o poziom ochrony cieplnej budynku. Logiczne jest, że budynki słabo izolowane wymagają urządzeń grzewczych o większej mocy, co zwiększa koszty zakupu i eksploatacji. Dlatego warto ocenić stan istniejącego budynku, komfort cieplny jego użytkowników oraz koszty ogrzewania przed podjęciem decyzji o dociepleniu.

Jakie korzyści zyskuje użytkownik komfortowego domu?

Ocieplenie budynku to kluczowy etap, od którego zależą późniejsze koszty ogrzewania. Ważne jest, by już na etapie projektu zaplanować optymalne rozwiązania. Obowiązujące od 1 stycznia 2021 r. wymagania prawne nakładają konieczność stosowania solidnej warstwy ocieplenia dla wszystkich elementów konstrukcyjnych narażonych na wychłodzenie lub przegrzewanie: ścian zewnętrznych, podłóg na gruncie, stropów, fundamentów itp.

Decyzje o wykonaniu docieplenia są często podejmowane na podstawie praktycznego doświadczenia z eksploatacji budynku. Rosnąca świadomość ekologiczna i potrzeba zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wpływają na popularyzację termomodernizacji. 

Co daje ocieplenie domu?

Za podjęciem decyzji o przeprowadzeniu prac dociepleniowych zazwyczaj stoją trzy główne czynniki:

1. Aspekt ekonomiczny

Kompletny system ociepleń, który chroni ściany i inne elementy budynku z zewnątrz, zapobiega nadmiernym stratom ciepła i pozwala utrzymać wewnątrz domu odpowiednią temperaturę przy niższym zużyciu energii (gaz, olej, prąd, węgiel itd.). Ostatecznie to, ile korzyści przynosi ocieplenie domu, zależy od wcześniejszego poziomu strat ciepła oraz zastosowanych rozwiązań technicznych. Koszty ocieplenia budynku najszybciej się zwracają przy zastosowaniu kompletnego systemu ETICS.

2. Aspekt zdrowotny

Aspekt zdrowotny ma często nawet większe znaczenie niż ekonomiczny, ponieważ odpowiednie ocieplenie budynku wywiera istotny wpływ na zdrowie jego użytkowników. W obiektach z bardzo słabą lub zerową izolacją, aby zapewnić zimą komfort cieplny, stosuje się grzejniki o dużej mocy, które pracują nieprzerwanie na wysokich temperaturach. Taki system powoduje intensywną cyrkulację powietrza w pomieszczeniach (konwekcja), a wraz z nim roznoszenie kurzu, który może zawierać alergeny i roztocza. Dodatkowo, ogrzewanie oparte na gorących grzejnikach prowadzi do wysuszania powietrza, co może skutkować problemami z układem oddechowym.

3. Aspekt estetyczny

Estetyka również odgrywa istotną rolę w podejmowaniu decyzji o ociepleniu budynku. Dzisiejsze systemy ociepleń oferują szeroki wybór kolorystyki oraz wykończeń elewacyjnych – od tradycyjnych tynków, po nowoczesne warianty imitujące cegłę, drewno, kamień czy stal. Dzięki temu każdy budynek może zyskać indywidualny, atrakcyjny wygląd.

Podsumowując, komfort cieplny nie zależy wyłącznie od ilości zużywanej energii na ogrzewanie (nawet jeśli nie liczymy się z kosztami), ale przede wszystkim od kompleksowego podejścia do warunków wewnętrznych. Mało kto chciałby mieszkać lub pracować w budynku, który – mimo dużych nakładów energetycznych – nadal pozostaje „zimny”, a jego estetyka pozostawia wiele do życzenia.

Co jeszcze daje ocieplenie domu?

Docieplanie jest też postrzegane jako dobre, prospołeczne działanie (dbałość o środowisko, mniejsze zanieczyszczenie powietrza, itp.). Jeszcze do niedawna widok gęstego dymu snującego się z komina był powszechnie akceptowalny. Obecnie taki widok w okresie grzewczym jest już mocno krytykowany i coraz większa część użytkowników będzie kierować się bodźcem zmiany sposobu ogrzewania. By ten zabieg miał sens i nie spowodował drastycznego podniesienia kosztów ogrzewania, konieczne jest docieplenie budynku, a przy okazji poprawa jego estetyki. Wszystkie te korzyści warto wziąć pod uwagę, odpowiadając sobie na pytanie, czy warto ocieplać dom styropianem.

Wymarzony dom, poza funkcjonalnością i estetyką, powinien nieść także wysokie walory komfortu i być tani w ogrzewaniu, dlatego, by osiągnąć przyjęte założenia dotyczące zapotrzebowania budynku na energię, nie należy zamieniać materiałów lub zmniejszać ich grubości. Jeśli zastanawiasz się, czy warto ocieplić dom, sprawdź, jakie korzyści niesie zastosowanie optymalnej izolacji cieplnej dla domowników:

• mniejsze zużycie energii – skutkuje mniejszymi rachunkami za ogrzewanie, większymi oszczędnościami przez sezon grzewczy trwający w Polsce ponad pół roku, co w wymiarze kilkudziesięciu lat eksploatacji daje pokaźne kwoty oszczędności. Sam przekonaj się na własnych oszczędnościach, ile daje ocieplenie domu!
• odporność budynku ocieplonego na szybkie wychłodzenia w zimie i przegrzewania podczas upałów – ogromny wpływ na komfort użytkowania przy krótkotrwałych (kilkudniowych) spadkach temperatur w okresie wiosennym lub wczesnojesiennym;
• stabilność utrzymywanej wewnątrz temperatury na wszystkich powierzchniach (podłogi, ściany wewnętrzne, itp.);
• wymienniki ciepła (grzejniki) pracują na niższych temperaturach, nie wysuszają powietrza i nie powodują cyrkulacji powietrza prowadzącej do dyskomfortu mieszkańców, a co najważniejsze – nie transportują kurzu, roztoczy i rozmaitych alergenów. Przy nieocieplonych budynkach grzejniki pracują na wyższych temperaturach, by osiągnąć dostateczną temperaturę wewnątrz pomieszczeń. Tym samym wysuszają powietrze i wprowadzają je w ruch. Suche powietrze transportuje alergeny i wysusza śluzówki, powodując dolegliwości dróg oddechowych;
• mniejsza emisja zanieczyszczeń (węgiel kamienny, gaz, olej opałowy, itp.) – głównego powodu smogu; dbanie o środowisko;
• zastosowanie odpowiedniej izolacji cieplnej jest podstawową czynnością poprzedzającą montaż zaawansowanych technologicznie urządzeń grzewczych (kotły gazowe, pompy ciepła, klimatyzatory) i wentylacyjnych (rekuperatory z wymiennikami ciepła). Budynek o dużym zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania potrzebuje zainstalowania urządzenia grzewczego o większej mocy. Im większa moc urządzenia grzewczego, tym większe koszty jego zakupu i późniejszej eksploatacji.

 Wybierając materiały do ocieplania ścian zewnętrznych, należy wziąć pod uwagę fakt, że powinien to być kompletny system ociepleń, objęty dokumentem o nazwie: Krajowa (lub Europejska) Ocena Techniczna i pochodzący od jednego producenta. Inwestor ma wówczas gwarancję kompatybilności poszczególnych składników, tzn. że produkty zostały sprawdzone w ramach wielu badań aprobacyjnych, a ich zastosowanie zgodnie z projektem i zaleceniami wykonawczymi będzie trwałe i efektywne przez długi okres użytkowania.

Jakie rozwiązanie wybrać do ocieplenia ścian zewnętrznych?

Systemy zewnętrznego izolowania ścian budynków przy użyciu materiałów termoizolacyjnych są najczęściej wybieranym rozwiązaniem przez inwestorów. Bezspornym argumentem przemawiającym za stosowaniem metody ETICS jest fakt, że technologia ta została zweryfikowana w praktyce – w blisko 40-letnim okresie użytkowania. Ogromna liczba budynków z ociepleniem ścian wykonanym w pełnym systemie dowodzi, że metoda ta jest bezpieczna dla użytkowników, trwała i skuteczna. Nie oznacza to jednak, że jest niezniszczalna i bezobsługowa – regularne przeglądy oraz prace renowacyjne pozwalają utrzymać fasadę w bardzo dobrym stanie przez wiele lat. W przypadku znacznych zabrudzeń możliwe jest również łatwe odświeżenie elewacji i nadanie jej nowego, estetycznego wyglądu.

Kompletny System Ociepleń ETICS zachowuje swoje właściwości przez cały okres eksploatacji budynku. Warunkiem trwałości liczonej na dziesięciolecia jest jednak precyzyjne wykonawstwo oraz wzajemna zgodność wszystkich elementów systemu – zarówno pod względem mechanicznym, jak i chemicznym. Potwierdzeniem kompatybilności poszczególnych składników, takich jak płyty termoizolacyjne, tynki, farby, kleje i inne materiały tworzące system ociepleń, jest wspomniana już aprobata lub ocena techniczna, uzyskana po przebadaniu wyrobów w niezależnym, wyspecjalizowanym laboratorium. Przed zakupem warto sprawdzić, jakie rekomendacje posiada wybrany system ociepleń.

Checklista prac ociepleniowych, czyli jak uniknąć błędów przy ocieplaniu ścian zewnętrznych

• Stosuj kompletny system od jednego producenta – wybieraj rozwiązania posiadające Krajową lub Europejską Ocenę Techniczną (KOT, EOT), będące spójnym zestawem materiałów, przebadanym i zatwierdzonym. Nie mieszaj elementów z różnych systemów – to częsta przyczyna odrzucenia reklamacji.
• Zabezpiecz prace elewacyjne – używaj siatek ochronnych na rusztowaniach, aby ograniczyć wpływ warunków atmosferycznych, szczególnie przy montażu styropianu grafitowego.
• Sprawdź powierzchnię, do której mocujesz ocieplenie – oceń równość i pionowość ścian. Braki w geometrii mogą skutkować nadmiernym zużyciem kleju i nierówną grubością warstwy izolacji.
• Przygotuj podłoże przed klejeniem płyt – oczyść je z kurzu i luźnych cząstek, usuń stare, kruszące się tynki. W przypadku podłoży chłonnych zagruntuj je, by zmniejszyć nasiąkliwość.
• Nakładaj klej zgodnie z instrukcją – stosuj metodę pasmowo-punktową lub klejenie całopowierzchniowe. Nie pomijaj tego etapu – zła aplikacja osłabi trwałość systemu.
• Układaj płyty z przesunięciem – szczególnie przy narożnikach budynku. Zachowaj zasadę „na mijankę”, najlepiej z przesunięciem o połowę długości płyty, aby uniknąć pęknięć.
• Stosuj listwy i profile kątowe – obowiązkowo przy otworach okiennych, narożnikach oraz w miejscach zmiany grubości izolacji (np. w strefie cokołowej – listwy z kapinosem).
• Wykonaj zakład siatki zbrojącej – zachowaj minimum 10 cm zakładu, by zapewnić ciągłość i uniknąć pęknięć na elewacji.
• Wklej zbrojenie diagonalne w narożach otworów – wykonaj ukośne pasy siatki pod kątem 45°, by zabezpieczyć narożniki przed pęknięciami.
• Wypełnij szczeliny pianką poliuretanową – nie używaj zapraw klejących do łączenia płyt. Unikniesz mostków termicznych i przebarwień elewacji.
• Wyrównaj warstwę izolacji przed zbrojeniem – przeszlifuj powierzchnię ręcznie lub mechanicznie i usuń pył odkurzaczem przemysłowym.
• Osadź kołki zgodnie ze sztuką – schowaj talerzyki w izolacji i zabezpiecz je zaślepkami styropianowymi. W przeciwnym razie na elewacji powstanie efekt tzw. „biedronki”.
• Uszczelnij styki przy ościeżnicach i obróbkach – użyj taśmy rozprężnej lub elastycznego uszczelniacza. Brak szczelności może prowadzić do zawilgocenia przegrody przez wodę opadową.